تاریخ داریم اما فراموش کرده‌ایم

شرق:‌ از گل‌نبشته‌های هخامنشی استردادشده از آمریکا، با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، در موزه ملی ایران رونمایی شد. نمایش ۳۰ قطعه از این کتیبه‌ها که مهرهای اساطیری بدون متن هستند تا ۳۰ آبان ادامه دارد. هزارو 100 قطعه از کتیبه‌های هخامنشی که در امانت مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو بود، پنجم مهرماه ۱۴۰۳ با پرواز ریاست‌جمهوری از آمریکا به ایران استرداد شد و با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور و با همراهی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در موزه ملی ایران رونمایی شد.

۳۰ قطعه از این محموله در بخش ایران باستان موزه ملی و در کنار گل‌نوشته‌های محموله پیشین، رونمایی شده است. گل‌نوشته‌های به نمایش گذاشته‌شده بدون متن و در واقع مهرهای بایگانی است که موضوعات آن بیشتر اساطیری است.

مسعود پزشکیان در این برنامه و در دیدار با جمعی از مدیران و فعالان میراث فرهنگی‌ اظهار کرد: «در زمانی رئیس دانشگاه بودم،‌ روزی فردی گفت به شما نیاز داریم. گفتم وقت ندارم، رفت رئیس میراث فرهنگی را آورد. دیدم از امکاناتی می‌گوید که از آن خبر نداریم. ۷۵۰ سال پیش در تبریزِ ما شهری وجود داشت که با هفت زبان زنده دنیا آنجا آموزش می‌دادند. مدیریتی می‌کردند بر مبنای فرایند. من رئیس دانشگاه شده بودم و نمی‌دانستم فرایند یعنی چه. می‌خواهم بگویم که کلیت قضیه مدیرانی که جریانی و گروهی می‌آیند، این وضعیت را رقم می‌زنند. هویت خود را نمی‌دانیم و ریشه ما را قطع کرده‌اند. کسی که گذشته خود را نداند نمی‌تواند برای آینده خود نقشه بکشد. ریشه‌های محکمی که در فرهنگ، مدیریت، مسائل سیاسی و اجتماعی داریم، به ما درس می‌دهد. امروز دانشگاه‌های ما حداقل سطح دو هستند؛ یعنی در کنار آموزش بعضا کار تحقیقاتی انجام می‌دهند، اما بیش از ۹۰ درصد مقالات و تحقیقات در طاقچه‌ها خاک می‌خورد. حدود ۷۵۰ سال پیش ما دانشگاه‌های رده چهار داشتیم. هنر این‌گونه زندگی‌کردن و در کنار هم بودن و رشد‌کردن و توسعه‌دادن چیزی بود که ما دو‌هزارو ۵۰۰ سال پیش داشتیم، اما امروز ما را با هم به دعوا می‌اندازند تا هرچه می‌خواهند به ما تحمیل کنند».

پزشکیان با بیان اینکه اگر مسلمانان با هم بودند می‌توانستند این بلا را سر منطقه ما بیاورند؟ گفت:‌ «کشورهای دیگر تاریخچه فرهنگی ندارند، اما آن را می‌سازند. ما داریم، اما فراموش کردیم. دانش‌آموزان ما باید با این مفاهیم آشنا شوند. باید بدانند چه نوع مدیریتی توانسته این توسعه را در آن دوران رقم بزند. زمانی که ما را از ریشه تمدن و مدیریت و فرهنگ ببرند، ما را بی‌هویت کرده و هر کاری می‌خواهند با ما می‌کنند. ایران ما مملو از سرمایه‌های فرهنگی، هنری، سیاسی، علمی و فرهنگی است. باید بتوانیم این فرهنگ را به سایر کشورها ارائه دهیم. در مجلس بودیم و یکی از آقایان گفت نظرت درباره حکومت پارلمانی چیست؟ گفتم چرا حکومت اسلامی ایجاد نمی‌کنید؟ گفتم اگر راست می‌گویید نامه امام به مالک را بگذارید جلوی خود و اجرائی کنید. اگر ما این نامه را در عرصه حکومت‌داری امروزی کرده و اجرائی کنیم، دیگر هیچ مشکلی پیش نمی‌آید. شاخص اینکه مدیری بماند یا نماند رضایت مردم است».

رئیس‌جمهور در ادامه خاطرنشان کرد: «ما برای ماندن و نماندن یک شاخص بیشتر نباید داشته باشیم؛ آیا خدمتگزار مردم هستیم یا نه؟ حرف‌های ما برای کسب رأی نبود. ما بر اساس اعتقاد خود حرف می‌زنیم. هر کاری از دست‌مان بر‌بیاید برای اینکه بتوانیم ایران را به جایگاه خود برسانیم، کوتاهی نخواهیم کرد. در‌خصوص مشکلات نیز آقای دکتر عارف با شما بنشینند و مشکلات را احصا‌ کنند. ما هر‌چقدر ‌بتوانیم به شما کمک خواهیم کرد. ما را گذاشتند که مشکل شما را حل کنیم. اگر در توان ما باشد و امکانش وجود داشته باشد، بدون منت به شما کمک خواهیم کرد. باید هویت خود‌ و ریشه‌هایی را که عمیق و پر‌افتخار است، به دنیا عرضه کنیم. باید این ریشه‌ها را شفاف کنیم. باید به دانش‌آموزان آموزش داده و هر ایرانی در هر کجای دنیا دلش برای مملکت خود بتپد. ما این هویت را باید به رخ جهانیان بکشانیم».

جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران، درباره آیین رونمایی از این تبلت‌ها که در یک ویترین به نمایش گذاشته شده است، توضیح داد:‌ گل‌نبشته‌های بدون متن یا اثرمهرهایی که از دانشگاه شیکاگو در مهرماه به موزه ملی ایران آمد، هزارو 100 قطعه است. البته‌ تعداد اصلی این مجموعه موجود در دانشگاه شیکاگو بیش از اینهاست. به موزه ملی ایران تحویل شده است و موزه ملی ایران از این مجموعه ۳۰ اثر را برای نمایش انتخاب کرد که همه متعلق به داریوش بزرگ است و تاریخ آن به دوره ۵۰۹ تا ۴۹۳ پیش از میلاد برمی‌گردد که اطلاعات ارزشمندی از اقتصاد تخت جمشید در دوره داریوش اول در اختیار ما می‌گذارد.

به گفته رئیس موزه ملی ایران، با پایان نمایش این گل‌نبشته‌ها در موزه ملی ایران در ۳۰ آبان، نمایشگاهی از گل‌نبشته‌های هخامنشی در تخت جمشید برگزار می‌شود. تلاش می‌کنیم تا قبل از نوروز کتاب گل‌نوشته‌های بدون متن را هم منتشر کنیم.

نوکنده درباره اهمیت این گل‌نبشته‌ها توضیح داد: این آثار درباره یکی از مهم‌ترین تاریخ‌های بشر در جهان است؛‌ دوره هخامنشی، دوره پرفروغ میراث تاریخی جهان است. جغرافیایی که شخص داریوش مدیریت می‌کرد، به تخمین برخی پژوهشگران، بیش از پنج‌میلیون‌و ۲۰۰ هزار کیلومتر‌ مربع است. این آثار در‌واقع اطلاعات و میراث مشترک سه قاره کنونی است؛ از هند تا شمال آفریقا. می‌توان درس‌هایی از این الواح در حوزه تعامل، مدیریت و مشارکت اجتماعی که افراد در کارها داشتند برای مدیریت بهتر زندگی بشر گرفت. حقوق جامعه کارگری و حقوق زنان و بسیاری موضوعات دیگر در این گل‌نوشته‌ها وجود دارد که می‌توانند در آینده به ما کمک کنند. چرا داریوش توانسته جغرافیایی به وسعت بیش از پنج میلیون کیلومتر را مدیریت کند؟ این اسناد نشان می‌دهد ‌او مدیریت شفاف و دقیق اقتصادی داشته است. تمام کسانی که در مدیریت او وجود داشتند، به روایت این اسناد مکلف بودند فاکتور بدهند و پاسخ‌گو باشند. این موارد اهمیت الواح را برای ما بیشتر می‌کند.

رئیس موزه ملی درباره بازگشت زمان‌بندی باقی‌مانده الواح به ایران به ایسنا اظهار کرد: این موضوع در دستور کار جدی قرار گرفته است که تاریخ مشخصی را تعیین کنند و ببینند آیا می‌تواند مطابق آن باقی‌مانده الواح به ایران بازگردانده شود.

نوکنده در پاسخ به این پرسش که چرا الواح هخامنشی یکباره به ایران بازگردانده نمی‌شود؟ گفت: این از آن مسائلی است که باید با دانشگاه شیکاگو به برنامه کاری برسیم؛‌ چون این آثار باید مطالعه، مستندنگاری، بسته‌بندی و حفاظت شود و هر‌کدام از این کارها زمان می‌برد و آن دانشگاه تعداد محدودی نیرو دارد و در شرایط تحریم نمی‌تواند درباره حوزه ایران هزینه کند و مسائلی است که کارها را کند می‌کند، اما فرایند برگشت وجود دارد و مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو با ما همراه است.

او درباره تحویل مطالعات انجام‌شده روی این الواح با هدف رمزگشایی به ایران نیز گفت: مطالعات انجام‌شده روی الواح هخامنشی (از سوی مؤسسه شرق‌شناسی)‌ شیکاگو در دسترس و در وب‌سایت این مؤسسه قرار دارد و کتاب هم منتشر می‌کنند. مهم این است ابهاماتی که درباره این اثر وجود دارد و رمزگشایی درباره این آثار انجام شده، ولی این کار اولیه است و قرن‌ها می‌توان روی آن مطالعه کرد. ما اکنون می‌دانیم خط این کتیبه‌ها عیلامی، آرامی، پارسی باستان و اکدی است و متون‌ها درباره چیست، اما هنوز رمزهای زیادی درباره این کتیبه‌ها وجود دارد که پژوهشگران دیگر روی آن انجام می‌دهند. فقط درباره حقوق مسافر که در این کتیبه‌ها نوشته شده می‌توانید یک رساله دکتری بنویسید یا درباره جایگاه زنان در هخامنشی که در سنگ‌نوشته‌ها نیستند، اما در گل‌نوشته‌ها هستند. گفتنی‌های زیادی الواح دارد و این‌ جزئیات در مطالعات بعدی مشخص می‌شود.

این هزارو ۱۰۰ قطعه کتیبه گلی بخشی از مجموعه‌ای است که از سال ۱۳۱۳ خورشیدی برای مطالعه و رمزگشایی به مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو به امانت سپرده شد.

بنا بر اعلام وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در مجموع شش‌هزار‌و ۸۶۸ گل‌نبشته به کشور بازگردانده شده و باقی کتیبه‌ها در یک برنامه زمان‌بندی‌شده به ایران بازگردانده می‌شود.