حمایت از حیوانات و محیط زیست در نگاه گاندی
دوم اکتبر تولد مهاتما گاندی، رهبر جنبش استقلال‌طلبی هندوستان و از جمله شخصیت‌های سیاسی جهان است که اقدامات و نظرات او در زمینه صلح در تاریخ بشر ماندگار است. بخش قابل توجهی از فعالیت‌های حامیان حیوانات و محیط زیست در سراسر جهان با مفهوم صلح ارتباط نزدیک دارد. بنابراین نگاهی به اندیشه‌های گاندی در این حوزه خالی از لطف نیست.
سپهر سلیمی: دوم اکتبر تولد مهاتما گاندی، رهبر جنبش استقلال‌طلبی هندوستان و از جمله شخصیت‌های سیاسی جهان است که اقدامات و نظرات او در زمینه صلح در تاریخ بشر ماندگار است. بخش قابل توجهی از فعالیت‌های حامیان حیوانات و محیط زیست در سراسر جهان با مفهوم صلح ارتباط نزدیک دارد. بنابراین نگاهی به اندیشه‌های گاندی در این حوزه خالی از لطف نیست.
«عظمت یک ملت و پیشرفت اخلاقی آن را می‌توان با نحوه برخورد با حیوانات قضاوت کرد»؛ این یکی از معروف‌ترین جملات گاندی است که مورد استفاده گروه‌های حمایت از حیوانات قرار می‌گیرد. حیوانات زبانی برای دفاع از خود ندارند و در دنیای صنعتی امروز و در‌برابر هجوم تکنولوژی و اسلحه‌های مرگ‌بار هیچ شانسی برای فرار یا مقاومت در‌برابر انسان ندارند. در چنین شرایطی است که اگر مردمان جامعه‌ای در‌برابر موجوداتی ضعیف و کم‌توان، رأفت و مهربانی نشان دهند و به حق زندگی آنها احترام بگذارند می‌توان انتظار داشت در‌برابر دیگر شهروندان ضعیف یا اقلیت‌ها رفتار متمدنانه و اخلاقی‌تری داشته باشند. گاندی در جای دیگری گفته است: «من معتقدم هر‌چه یک موجود ناتوان‌تر باشد بیشتر مستحق محفاظت‌شدن توسط انسان در برابر ظلم انسان است». تصور کنید انسان‌هایی که چنین نگاهی به حیوانات دارند در‌برابر هم‌نوعان خود تا چه حد دیگر دوست و همراه خواهند بود. گاندی در مورد شکار حیوانات معتقد بود: «از نظر اخلاقی، برتری انسان بر حیوانات پست‌تر به این معنا نیست که اولی باید دومی را شکار کند، بلکه به این معنی است که بالاتر باید از پایین‌تر محافظت کند و باید بین آن دو، مانند انسان و انسان، کمک متقابل وجود داشته باشد. انسان نه برای لذت‌بردن، بلکه برای زنده‌ماندن
غذا می‌خورد».
گاندی که در یک خانواده گجراتی متولد شده بود، در دوران زندگی خود گیاهخوار بود و گوشت هیچ حیوانی را نخورد. در دنیای امروز دام‌پروری صنعتی و استفاده از گوشت حیوانات بارزترین جلوه خشونت علیه موجودات زنده است. خشونتی که سالانه به مرگ بیش از هفتاد میلیارد حیوان مزرعه‌ای در سراسر جهان منجر می‌شود و در نتیجه این صنعت، جنگل‌ها و منابع طبیعی برای تهیه خوراک دام نابود می‌شوند. بی‌راه نیست اگر بگوییم فراگیر‌شدن همین یک بخش از زندگی گاندی می‌تواند تغییری شگرف در نجات محیط زیست و گسترش صلح
در جهان داشته باشد.
او که در زندگی خود و به‌ویژه در دوران مبارزات استقلال هند سبک زندگی غیرمصرف‌گرا را دنبال می‌کرد، در مورد منابع زمین گفته بود: «کره زمین برای نیازهای انسان منابع فراوانی دارد، اما نه برای حرص او». مصرف‌‌گرایی یکی از بزرگ‌ترین بلاهای سبک زندگی امروز بشر است که علاوه‌بر تولید زباله، باعث نابودی منابع زمین شده است. هرچند نگرانی‌های محیط‌زیستی امروز جهان در زمان گاندی تا این حد برجسته نشده بود، اما او مخالف بهره‌برداری بی‌رویه از منابع زمین بود و همواره بر لزوم توسعه مسئولانه و اخلاقی تکیه داشت. گاندی معتقد بود اصرار بی‌‌حدوحصر برای صنعتی‌شدن نه‌تنها انسان، بلکه برای همه موجودات زنده و انواع گونه‌های سیاره را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
از نگاه نگارنده، زیباترین و اثرگذارترین جمله گاندی آنجاست که می‌گوید: «همان تغییری باش که می‌خواهی در دنیا ببینی». این توصیه برای فعالان اجتماعی در عرصه‌های مختلف کاربرد بسیار دارد. فعالیت اجتماعی و محیط‌زیستی فقط بیان شعارها و حرف‌های قشنگ نیست. باور داشتن به آنچه می‌گوییم و اجرای آن در زندگی، باعث افزایش اثرگذاری در جامعه خواهد شد. الهام‌بخش‌ترین افراد آنانی هستند که آنچه را می‌گویند به‌درستی در زندگی خود اجرا می‌کنند.
