زنگ خطر ورود به بحران سیاسی

مقام‌های انتخاباتی جمهوری گرجستان روز گذشته اعلام کردند که حزب حاکم و طرفدار روسیه «رؤیای گرجی» برنده انتخابات پارلمانی شده است و این موضوع باعث طرح ادعاهای تقلب و درخواست اعتراضات در میان مخالفان روسیه شد. حزب محافظه‌کار ملی‌گرا به رهبری میلیاردر، بیدزینا ایوانیشویلی، با کسب ۵۴ درصد آرا پس از شمارش تقریبا همه برگه‌های رأی، برنده اعلام شد. گیورگی کالانداریشویلی، رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات، این خبر را در تفلیس اعلام کرد. کالانداریشویلی اعلام کرد که پس از شمارش آرای حوزه‌ها، هنوز تعدادی آرا از خارج از کشور باقی مانده و نتیجه نهایی رسمی موقت هنوز در دسترس نیست. چندین ائتلاف مخالف طرفدار اروپا نتیجه اولیه را نپذیرفتند و اعلام کردند که با ادعای پیروزی در انتخابات، تظاهراتی برگزار خواهند کرد. مخالفان نگران‌اند که کشور از مسیر پیوستن به اتحادیه اروپا فاصله بگیرد، زیرا رهبری فعلی با استفاده از تصاویر ویرانی در اوکراین، عواقب احتمالی رأی‌دادن به احزاب طرفدار غرب را نشان می‌دهند. در مجموع، حدود ۳.۵ میلیون گرجی در داخل و خارج از کشور به پای صندوق‌های رأی فراخوانده شدند. طبق آمار اولیه، میزان مشارکت رأی‌دهندگان حدود ۵۹ درصد بوده که سه درصد بالاتر از سال ۲۰۲۰ است. گرجستان با جمعیت ۳.۷ میلیون نفر از پایان سال ۲۰۲۳ به‌عنوان نامزد پیوستن به اتحادیه اروپا اعلام شده، اما این روند به دلیل قوانین جنجالی فعلا متوقف شده است. اپوزیسیون تقسیم‌شده همچنین نگران است که گرجستان تحت رهبری ایوانیشویلی، که ثروتش را در مسکو به دست آورده، به سمت روسیه متمایل‌تر شود و در نهایت از مسیر اتحادیه اروپا فاصله بگیرد. در همین حال، حزب حاکم «رؤیای گرجی» که از سوی ایوانیشویلی تأسیس شده، در کارزار انتخاباتی وعده صلح و ثبات داده و نگرانی از جنگ با روسیه را در صورت پیروزی اپوزیسیون تقویت کرده است. نخست‌وزیر مجارستان، ویکتور اوربان و رئیس‌جمهور آذربایجان، الهام علی‌اف، اولین کسانی بودند که پیروزی «رؤیای گرجستان» را تبریک گفتند. پس از اعلام نتایج اولیه، سالومه زورابیشویلی، رئیس‌جمهور طرفدار غرب گرجستان، اعلام کرد که مخالفان در مجموع ۵۲ درصد آرا را کسب کرده و می‌توانند اکثریت پارلمان را تشکیل دهند. با این حال، کمیسیون انتخابات، چهار ائتلاف مخالف را که از حد نصاب پنج درصد عبور کرده‌اند، با بیش از ۳۷ درصد آرا اعلام کرد. اما در این جمهوری سابق شوروی که در حاشیه دریای سیاه واقع است، اپوزیسیون به‌شدت دچار تفرقه است، که این موضوع منجر به ظهور ائتلاف‌های انتخاباتی پیش از رأی‌گیری شد. ائتلاف «وحدت» به رهبری بزرگ‌ترین حزب مخالف در انتخابات پارلمانی ۲۰۲۰، یعنی «جنبش ملی متحد»، حدود ۱۰ درصد آرا را به دست آورد. ائتلاف رقیب «تغییر» نیز قوی‌ترین اتحاد مخالف با حدود ۱۱ درصد آرا بود. دو ائتلاف دیگر هر‌کدام کمتر از ۱۰ درصد آرا را کسب کردند.

تنش میان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر

با وجود ادعای سالومه زورابیشویلی، رئیس‌جمهور گرجستان، مبنی بر تلاش برای جلوگیری از تنش در روز انتخابات، اقدامات او کاملا خلاف این ادعا را نشان داد. ایراکلی کوباخیدزه، نخست‌وزیر گرجستان، به‌صراحت اعلام کرد که رئیس‌جمهور هیچ اختیاری در این زمینه ندارد. با این حال، تدابیر امنیتی ویژه‌ای پیش از انتخابات اتخاذ شد و نیروهای پلیس در پایتخت تقویت شدند. به نظر می‌رسد که اختلافات میان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، به تنش‌های سیاسی در گرجستان دامن زده و می‌تواند بر آینده سیاسی این کشور تأثیرگذار باشد. حضور پررنگ خبرنگاران در انتخابات پارلمانی گرجستان، نشان‌دهنده اهمیت این رویداد بود. با این حال، مشکلات سازمانی نیز در طول برگزاری انتخابات به چشم خورد. ازدحام جمعیت هنگام حضور بیدزینا ایوانیشویلی، رهبر غیررسمی گرجستان و رئیس افتخاری حزب «رؤیای گرجستان» برای رأی‌دادن و همچنین هجوم خبرنگاران برای پوشش سخنان او، نشان‌دهنده فضای پرشور انتخابات بود.

در عرصه سیاست خارجی، امسال شاهد تنش‌های زیادی در روابط گرجستان با غرب بودیم. روابط گرجستان با آمریکا و اتحادیه اروپا به دلیل تصویب قانون «شفافیت نفوذ خارجی» از طرف حزب حاکم، به‌شدت تیره شد. براساس این قانون، هر سازمان غیردولتی یا رسانه‌ای که بیش از 20 درصد درآمد خود را از خارج از کشور دریافت کند، به‌عنوان «عامل خارجی» شناخته می‌شود. سالومه زورابیشویلی، رئیس‌جمهور گرجستان، تلاش کرد تا با وتوی این قانون از تصویب آن جلوگیری کند، اما تصمیم حزب رؤیای گرجستان، تلاش‌های او را ناکام گذاشت. غرب این قانون را مانعی در مسیر اروپایی‌شدن گرجستان تفسیر کرده و اتحادیه اروپا مذاکرات عضویت گرجستان در این اتحادیه را متوقف کرد. به طور کلی، انتخابات پارلمانی گرجستان در سال 2024، رویدادی سرنوشت‌ساز بود که نه‌تنها آینده سیاسی این کشور، بلکه روابط آن با بازیگران منطقه‌ای و جهانی را تحت تأثیر قرار داد. حزب حاکم رؤیای گرجستان، تصویب قانون «شفافیت نفوذ خارجی» و دیگر اقدامات خود در راستای محدود‌کردن نفوذ غرب را در راستای منافع گرجستان می‌داند و معتقد است که کشورهای غربی قصد دارند گرجستان را به جبهه دوم علیه روسیه تبدیل کنند. از طرف دیگر، وابستگی اقتصادی گرجستان به روسیه یکی از دلایل اصلی حفظ توازن در سیاست خارجی این کشور است. حزب حاکم بارها هشدار داده که گرجستان بدون در‌نظر‌گرفتن تأثیر روسیه در حوزه اقتصادی، با مشکلات جدی مواجه خواهد شد. در مقابل، اپوزیسیون معتقد است که تصویب قانون «شفافیت نفوذ خارجی» ضربه بزرگی به روند اروپایی‌شدن گرجستان وارد کرده و باعث دوری این کشور از غرب خواهد شد.