مقاومت سخن می‌گوید

شرق: خاطرات شخصی یک مبارز، دیگر خاطرات «شخصی» نیستند، بلکه شهادت یک شاهد از مقاومتی است که او جزء و نمادی از آن است. از این‌رو است که یحیی سنوار‌ رمان «خار و میخک» خود را نه روایت شخصی، بلکه «خاطرات انسان فلسطینی» می‌خواند. ادوارد سعید از روشنفکر و نویسنده جهان سوم که سخن می‌گوید، او را جزئی از کل مقاومت به شمار می‌آورد: «چنین است که نویسندگان و روشنفکران در جهان‌ سوم، گذشته‌ها را خود بر شانه‌هایشان حمل می‌کنند به‌عنوان زخم‌های تحقیرکننده، برآشوبنده در تجربه‌های متفاوت، به‌عنوان تجدیدنظری بالقوه در دیدگاه‌های گذشته که رو به سوی آینده دارد یا به‌عنوان تجربه‌های بازتفسیرشده و بازاستقراریافته الزام‌آور که در آن بومی ساکت سابق بر روی زمین غصب‌شده به‌عنوان جزئی از کل مقاومت سخن می‌گوید و عمل می‌کند‌». تا پیش از ترور سنوار در حین مبارزه، کمتر کسی او را به‌عنوان نویسنده یا چهره‌ای فرهنگی می‌شناخت و او را به‌عنوان یک مبارز سیاسی به جا می‌آورند. شاید بعد از مرگ سنوار بود که مخاطبان فارسی‌زبان متوجه ترجمه رمان سنوار شدند. یحیی سنوار در رمانش که آن را سال 2004 در زندان بئرالسبع نوشت، روایتی از مصائب زندگی فلسطینیان و رنج و شور مقاومت به دست می‌دهد. رمان از شکست 1967 آغاز می‌شود که نوار غزه در اختیار مصر بود و «احمد» شخصیت اصلی رمان، نگاهی روادار و خوشبینانه به سربازان مصری دارد و فکر می‌کند ارتش‌های عربی سرانجام اسرائیل را درهم شکسته و فلسطین را آزاد می‌کنند. اما بعد از شکست، داستان دیگری آغاز می‌شود: داستان مقاومت‌ که رمان سنوار روایت این دوران است. احمد به سازمان آزای‌بخش فلسطین می‌پیوندد و ماجرا از همین‌جا آغاز می‌شود. سنوار در این رمان به جریان‌های مختلف مقاومت و اختلافات گفتمانی در فلسطین نیز پرداخته است و شرایط اجتماعی و سیاسی فلسطین را نیز تصویر کرده است. یحیی سنوار «خار و میخک» را رمانی واقعی می‌خواند که داستان یک شخص خاص نیست‌ اما «هر یک از وقایع آن یا همه آن، می‌تواند به این یا آن فلسطینی مربوط باشد‌». سنوار تنها کاربرد تخیل در این اثر را خلق یک رمان و تحقق فرم و ویژگی‌های آن می‌داند که حول محور افراد خاصی می‌چرخد و بقیه، تماما حقیقت محض است. «بیشترش زندگی خود من است و چیزهایی از زندگی دیگران که خود از دهان ایشان شنیده‌ام؛ از خودشان، خانواده‌هایشان و همسایگانشان؛ یعنی حوادثی که در طول چندین دهه در سرزمین فلسطین عزیز روی داده است‌». از این‌رو است که سنوار رمانش را به کسانی تقدیم می‌کند که برای آزادی فلسطین و سرزمین اسراء و معراج قلب‌شان می‌تپد. «همه آنهایی که در پهنایی به وسعت اقیانوس تا خلیج هستند و حتی از این اقیانوس تا آن اقیانوس!». رمان «خار و میخک» روایت پیشروی مردمانی از میان تاریکی به روشنایی است. مردمی که با تلخی و امید، در انتظار آزادی و رهایی و حقوق مسلم خود هستند. رمان سنوار تضاد زندگی در برابر مرگ یا زیستن چشم در چشم مرگ، اسارت و آزادی، شکست و پیروزی را نشان می‌دهد و میخک‌ها نشانه امید به رهایی در دل فلسطینیانی است که سالیانی ناباورانه مقاومت کرده‌اند. یحیی ابراهیم حسن السنوار معروف به یحیی سنوار، صاحب چندین کتاب تألیفی و ترجمه است و عمده این آثار را در زندان‌های رژیم صهیونیستی آماده کرده است. او در سال 1988 در عملیاتی توسط رژیم صهیونیستی بازداشت و به حبس ابد محکوم شد. سنوار تا سال 2011 که در زندان‌های اسرائیل به سر برد، زبان عبری آموخت و شروع به نوشتن به زبان عبری کرد. «خار و میخک» نخستین تجربه‌ورزی او به زبان عبری است که در زمان انتشار در فهرست پرفروش‌های آمازون قرار گرفت، اما با فشارهای اسرائیل مدتی بعد از فهرست فروش خارج شد. به هر تقدیر، سنوار با روایت وقایعی که در زندان‌های اسرائیل می‌گذرد و روزگار پرادبار فلسطینیان، تاریخچه‌ای از مقاومت ارائه داده است که البته منتقدان ادبی چندان انتظاری از لحاظ سبک و فرم روایی از این اثر ندارند و محتوای واقعی، واقعیت هولناک و شرایط نگارش این اثر در زندان است که اهمیت بسزایی به رمان سنوار بخشیده است. «خار و میخک» با ترجمه کریم شنی در انتشارات نیستان منتشر شده است و گویا دو ترجمه فارسی دیگر از این رمان نیز در دست انتشار است.‌