«شرق» در گفت‌وگو با علی نصری پیام ظریف خطاب به یهودیان جهان را واکاوی می‌کند
7 دقیقه درخشان در نشان‌دادن چهره واقعی صهیونیست
محمدجواد ظریف دوشنبه‌شب ۲۸ آبان ۱۴۰۳ با انتشار ویدئویی خطاب به یهودیان جهان، از آنها خواست آیین ابراهیمی یهودیت را از شر تحریف و جعل و تجاوز و تبعیض نژادی و قتل عام صهیونیستی برهانند. با توجه به متن و محتوای پیام محمدجواد ظریف، سؤال اینجاست که چنین پیامی در میانه تحولات خارمیانه چه اهمیت و معنایی را به دنبال دارد؟ «شرق» در گفت‌وگو با علی نصری به تحلیل و واکاوی پیام مذکور پرداخته تا ارزیابی این تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل را در این رابطه جویا شود.
مهدی بازرگان: محمدجواد ظریف دوشنبه‌شب ۲۸ آبان ۱۴۰۳ با انتشار ویدئویی خطاب به یهودیان جهان، از آنها خواست آیین ابراهیمی یهودیت را از شر تحریف و جعل و تجاوز و تبعیض نژادی و قتل عام صهیونیستی برهانند. با توجه به متن و محتوای پیام محمدجواد ظریف، سؤال اینجاست که چنین پیامی در میانه تحولات خارمیانه چه اهمیت و معنایی را به دنبال دارد؟ «شرق» در گفت‌وگو با علی نصری به تحلیل و واکاوی پیام مذکور پرداخته تا ارزیابی این تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل را در این رابطه جویا شود.
اهمیت پیام ظریف خطاب به یهودیان جهان چیست؟
پیام دکتر ظریف یک اقدام راهبردی در چارچوب دیپلماسی رسانه‌ای و تلاش برای بازتعریف روایات غالب در عرصه بین‌المللی است. این پیام، با هدف تفکیک میان یهودیت به عنوان یک دین ابراهیمی و صهیونیسم به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی، تلاش دارد افکار عمومی جهانی، به ویژه یهودیان، را نسبت به موضع ایران - جامعه و حاکمیت - نسبت به تفاوت‌های اساسی این دو آگاه کند. به عبارتی، یک مقابله مستقیم با تلاش‌های رژیم صهیونیستی برای مشروعیت‌بخشی به اقداماتش تحت نام یهودیت است و اگر همین رویکرد تداوم یابد و توسط سایر مقامات کشور نیز تقویت شود، چه بسا زمینه‌ای برای جلب حمایت جوامع یهودی مخالف صهیونیسم را هم فراهم می‌کند.
آیا می‌توان مهم‌ترین نکته این پیام را خط تمایز بین صهیونیسم و یهودیت دانست؟
بله، مهم‌ترین نکته پیام دکتر ظریف تأکید بر این تمایز است اما پیامدهای این تفکیک می‌تواند دامنه بسیار گسترده‌ای داشته باشد. همان‌طور که می‌دانید چند ماه پیش نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در مجمع عمومی سازمان ملل دو نقشه را در دست گرفت و به رهبران جهان نشان داد؛ یکی را «نقشه نفرین» و دیگری را «نقشه برکت» نامید و با استفاده از همین روایت، ایران را بزرگ‌ترین تهدید برای «تمدن» بشر و اسرائیل را در خط مقدم دفاع از تمدن معرفی کرد. حال دکتر ظریف در هفت دقیقه درخشان پیام تصویری، نشان داد که رفتارهای رژیم صهیونیستی نه تنها نقض قوانین بین‌المللی است که با تک‌تک موارد ده فرمان حضرت موسی (ع) - که زیربنای دینی و اخلاقی تمدن یهودی-مسیحی (Judeo-Christian) است - در تضاد کامل است. یعنی در واقع روایت نتانیاهو را بر علیه خود او برگرداند و ثابت کرد که این رژیم صهیونیستی است که تهدیدی برای تمدن بشر است و ایران در سمت درست تاریخ ایستاده است.
آیا این پیام می‌تواند به تبیین خلط مبحث بین یهودیت و صهیونیسم کمک کند؟
قطعا. پیام دکتر ظریف به طور مستقیم به این سوءتفاهم پرداخته و آن را به چالش می‌کشد. این اقدام در چارچوب نظریه «امنیتی‌سازی» (Securitization Theory) و سرکوب مخالفان رژیم صهیونیستی با برچسب «یهودی‌ستیزی» (anti-semitism) قابل تحلیل است. دستگاه پروپاگاندای اسرائیل و لابی‌های پرنفوذ صهیونیستی در جوامع غربی موفق شدند که مخالفت با رژیم آپارتاید اسرائیل را به عنوان تهدیدی علیه یهودیت و تمام یهودیان جهان جلوه بدهند. پیام ظریف این تلاش را تضعیف می‌کند و زمینه را برای نقد مشروعیت رژیم اسرائیل - مانند رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی- فراهم می‌کند.
در میانه جنگ روایت‌ها، پیام‌هایی نظیر پیام ظریف چه تأثیری در دیپلماسی عمومی دارد؟
پیام‌هایی نظیر پیام دکتر ظریف، به شرط اینکه بازتاب رسانه‌ای خوبی داشته باشند و توسط سایر مقامات کشور نیز تکرار شوند و این روند تداوم یابد، اگرچه ممکن است در ابتدا گوش‌های شنوای زیادی نداشته باشند اما می‌توانند به عنوان بذرهایی برای تغییر تدریجی نگرش‌ها و بازسازی وجهه و اعتبار اخلاقی و سیاسی ایران نزد افکار عمومی جهان بسیار مؤثر باشند. وجهه بین‌المللی ایران چندین دهه است که تحت پروژه امنیتی‌سازی و جنگ رسانه‌ای تمام‌عیار مخدوش شده و این ریشه بسیاری از تهدیدها و فشارها و لطماتی است که به عنوان یک ملت متحمل شده‌ایم.
آیا پیام ظریف صرفا جامعه یهودی را مخاطب قرار داده است؟
پیام دکتر ظریف به طور مستقیم خطاب به یهودیان جهان ارسال شده است، اما مخاطبان آن تنها یهودیان نیستند. این پیام به طور غیرمستقیم افکار عمومی جهانی، سیاست‌مداران و حتی منتقدان ایران را نیز دربر می‌گیرد. مضاف بر اینکه احترام به یهودیت و مخالفت با صهیونیسم امروز یک پیام جهانی است و همسو با مواضع همه معترضان فرهیخته به سیاست‌های اسرائیل در سراسر جهان است؛ قشر متفکر و روشنفکر، دانشگاهیان، دانشجویان، جریان‌های ضدجنگ، فعالان و مصلحان اجتماعی و علمای برجسته دینی همگی با این موضع همدل و همسو هستند. پیام‌هایی از جنس پیام دکتر ظریف می‌تواند همه اینها را به متحدان ایران تبدیل کند.
