«شرق» از سفر رئیس جمهور به مصر و دیدارش با سیسی و اردوغان برای تلطیف فضای جنگ‌زده خاورمیانه گزارش می‌دهد
قابی نو برای دیپلماسی منطقه
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان، عصر روز چهارشنبه، تهران را به مقصد قاهره به منظور شرکت در اجلاس گروه D8 ترک کرد. از آخرین سفر رسمی رئیس‌جمهور ایران اسلامی به کشور مصر ۱۲ سال می‌گذرد و به باور بسیاری، حضور پزشکیان در قاهره، حتی با هدف حضور در نشست چندجانبه، تأثیر ملموس خود را بر ارتقای روابط تهران-قاهره خواهد گذاشت.
عبدالرحمن فتح‌الهی: مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان، عصر روز چهارشنبه، تهران را به مقصد قاهره به منظور شرکت در اجلاس گروه D8 ترک کرد. از آخرین سفر رسمی رئیس‌جمهور ایران اسلامی به کشور مصر ۱۲ سال می‌گذرد و به باور بسیاری، حضور پزشکیان در قاهره، حتی با هدف حضور در نشست چندجانبه، تأثیر ملموس خود را بر ارتقای روابط تهران-قاهره خواهد گذاشت. البته رئیس‌جمهور پیش از ترک تهران به مقصد قاهره، از برگزاری نشستی در حاشیه اجلاس D8 در قاهره میان سران کشورهای حاضر به منظور بحث و تبادل نظر درباره مسائل مهم منطقه‌ای و توقف جنایت‌های رژیم صهیونیستی در غزه، لبنان و سوریه خبر داد و خاطرنشان کرد هر‌چقدر روابط میان کشورهای اسلامی عمیق‌تر و صمیمی‌تر باشد، توطئه دشمنان بیش از گذشته خنثی خواهد شد.
پزشکیان در نشست D8 چه گفت؟
مسعود پزشکیان که شامگاه چهارشنبه به وقت تهران با استقبال مقامات مصری و اعضای دفتر حافظ منافع جمهوری اسلامی ایران وارد قاهره پایتخت این کشور شد، ظهر پنجشنبه در یازدهمین اجلاس سران هشت کشور اسلامی در حال توسعه با نام اختصاری گروه D8 با دستور کار رویارویی با تحولات و تغییرات اقتصادی و سیاسی جهان اسلام حاضر شد. در این بین، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، از رئیس‌جمهور کشورمان در بدو ورود به محل برگزاری نشست D8 در پایتخت مصر استقبال کرد و پزشکیان در بدو ورود به محل برگزاری این نشست، دفتر یادبود یازدهمین نشست D8 را امضا کرد.
پس از آغاز نشست، مسعود پزشکیان در سخنانی عنوان کرد: «قبل از شروع بحث، در ارتباط با تحولات اخیر در منطقه غرب آسیا و تغییرات رخ‌داده، مایلم اشاره کنم بیش از ۱۴ ماه است که منطقه غرب آسیا و بالاخص غزه و جنوب لبنان و اینک کشور اسلامی سوریه دستخوش حملات گسترده رژیم غاصب اسرائیل شده‌اند. کشتار بی‌رحمانه غیرنظامیان و به خاک و خون کشیدن زنان، کودکان و افراد آسیب‌دیده از جنگ و ترور گسترده، ابعاد جدیدی از اهداف نامشروع آن در گسترش ناامنی را آشکار کرده است و اینک وظیفه شرعی، حقوقی و انسانی ماست تا با هم‌گرایی بیشتر و اتخاذ اقدامات عملی دقیق و فوری، مانع از ادامه آسیب بیشتر عزیزان‌مان در مناطق بحران‌زده شویم».
رئیس‌جمهور کشورمان در ادامه گفته‌های خود چند پیشنهاد را مطرح و خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز علاقه‌مندی برای تبادل تجربه و اشتراک‌گذاری دستاوردهای خود، از هرگونه ابتکار و پیشنهادی برای هم‌افزایی در عرصه‌های اقتصادی و زمینه‌سازی برای ورود جوانان به برنامه‌های توسعه‌محور، حمایت خواهد کرد. همچنین آمادگی داریم برای حمایت جمعی از جوانان کارآفرین، اقدامات مشترکی در بستر D8 همچون ایجاد «بانک مشترک ایده و سرمایه D8»، «ایجاد خانه‌ها و پارک‌های علم و فناوری مشترک»، «برگزاری تورها و نشست‌های علمی–فناوری»، «اختصاص فرصت‌های آموزشی و مطالعاتی، بورسیه‌های تحصیلی و تبادل استاد و دانشجو»، «ارائه تسهیلات کارآفرینی برای جوانان»، «سرمایه‌گذاری در بنگاه‌های کوچک و متوسط جهت حل مشکلات اشتغال جوانان» و نیز برگزاری نمایشگاه‌های دستاوردها و تولیدات دانش‌بنیان را با همکاری اعضا عملیاتی کنیم. شبکه انتقال فناوری D8D8 که دبیرخانه آن در پارک فناوری پردیس در تهران قرار دارد، می‌تواند به پیشبرد برنامه‌های مشترک در حوزه جوانان کمک کند».
البته پزشکیان این انتقاد را هم داشت که «حجم تجارت بین کشورهای عضو D8 با چشم‌انداز ۲۰۳۰ سازمان فاصله زیادی دارد». لذا ابراز امیدواری کرد: «در دوره ریاست مصر بر سازمان، شاهد شتاب حجم تجارت بین اعضا باشیم و در این مسیر، تهاتر می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در افزایش حجم تجارت بین اعضا داشته باشد». از سوی دیگر، به گفته رئیس‌جمهور کشورمان، «اولین نشست «کمیته دائمی ارتباطات و فناوری اطلاعات D8» به‌زودی به میزبانی جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود و می‌توانیم با همکاری اعضا، کار روی این دستورالعمل را آغاز کنیم. به باور این‌جانب، شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری‌های جدید ازجمله هوش مصنوعی، زمینه‌های مناسب و نوینی را برای همکاری جوانان کشورهای اسلامی فراهم کرده است که ضمن حفظ ارزش‌های بومی و دینی، گام‌های بلندی در مسیر توسعه و پیشرفت کشورها و جوامع خود بردارند».
حضور رئیس‌جمهور در نشست بررسی وضعیت غزه و لبنان
مسعود پزشکیان عصر روز پنجشنبه در ادامه برنامه‌های سفر به مصر به منظور شرکت در یازدهمین نشست سران سازمان همکاری D8، در حاشیه این اجلاس در نشست بررسی وضعیت غزه و لبنان نیز شرکت کرد و به تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران در قبال آخرین تحولات در منطقه غرب آسیا پرداخت و پنج پیشنهاد مهم درباره توقف جنگ در غزه و کمک به مردم این منطقه پس از پایان جنگ ارائه کرد و یادآور شد: «امروز در شرایطی گرد‌هم آمده‌ایم که منطقه غرب آسیا در شرایط حساس، پیچیده و متزلزلی به سر می‌برد. اینک که روزهای آخر چهاردهمین ماه جنگ رژیم اسرائیل علیه غزه را پشت سر می‌گذاریم، شاهد ارتکاب مجموعه‌ای از چکیده تمام فجایع و جنایات تاریخ بشریت علیه ملت فلسطین هستیم و علاوه بر آن، رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر مشغول انجام حملات بی‌رحمانه در لبنان و سوریه است». در همین راستا، پزشکیان در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد: «گام اول برای توقف این تجاوزات، فشار به این رژیم برای آتش‌بس در غزه و توقف حملات به لبنان و سوریه است. این قضیه باید مهم‌ترین اولویت انسانی و اخلاقی کشورهای منطقه و اعضای سازمان D8 باشد». رئیس‌جمهور همچنین عنوان کرد: «خروج سریع اشغالگران صهیونیست از غزه و کرانه باختری، تسهیل ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه، ترتیب سازوکارهای موجود جهت بازگشت مردم به محل زندگی خود در مناطق مختلف غزه و فراهم‌سازی ترتیبات لازم جهت بازسازی همچنان باید جزء مطالبات اولویت‌دار ما و دیگر مجامع بین‌المللی باشد». پزشکیان این را هم گفت که «جمهوری اسلامی ایران از هرگونه توافق فلسطینی-فلسطینی که مورد رضایت ملت فلسطین و اجماع همه گروه‌های فلسطینی باشد، استقبال و از آن حمایت می‌کند. باید حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین را محترم شمرد و به بلوغ فکری و سیاسی آنها برای تعیین آینده و سرنوشت خویش احترام گذاشت». در پایان این سخنرانی، رئیس‌جمهور از پنج پیشنهاد ایران در موضوع فلسطین جهت بررسی و تصمیم‌گیری اعضا گفت که شامل این موارد بود: «۱. ایجاد برنامه حمایتی سازمان D8 در‌خصوص فلسطین با محوریت تأمین نیازهای توسعه‌ای و بازسازی فلسطین»، «۲. تشکیل گروه تماس D8 جهت همراهی با گروه تماس سازمان همکاری اسلامی در پیگیری بین‌المللی توقف جنگ علیه غزه و ارسال کمک‌های بشردوستانه بین‌المللی به این منطقه»، «۳. ایجاد صندوق سازمان D8 جهت بازسازی نوار غزه و لبنان و توان‌بخشی و بازیابی ساکنان آن»، «۴. حمایت اعضای سازمان از شناسایی رژیم اسرائیل به‌عنوان یک موجودیت آپارتاید و تلاش مشترک کشورهای عضو برای احیای قطع‌نامه ۳۳۷۹ مجمع عمومی سازمان ملل متحد»، «۵. تشکیل کمیته حقوقی مشترک اعضای سازمان به منظور حمایت حقوقی از فلسطین در کارزارهای حقوقی-بین‌المللی جاری در دیوان بین‌المللی دادگستری و دیوان بین‌المللی کیفری و تعقیب محاکمه مقامات رژیم اسرائیل به‌عنوان قاتلان بیش از ۱۷ هزار کودک بی‌گناه فلسطینی».
دیدارهای پزشکیان با دبیر کل D8
مسعود پزشکیان در جریان سفرش به مصر، صبح روز پنجشنبه در محل اقامت خود با ایساکا عبدالقادر امام، دبیر کل سازمان گروه D8، دیدار و گفت‌وگو کرد. به نوشته ایسنا، رئیس‌جمهور کشورمان در این دیدار، ایجاد سازکار پولی و مالی برای تبادلات تجاری کشورهای عضو D8 را امری لازم و ضروری در راستای تحقق اهداف این سازمان برشمرد و عنوان کرد: «ایجاد صندوق توسعه برای D8 به منظور سرمایه‌گذاری مشترک کشورهای اسلامی عضو، گام مؤثری در این زمینه خواهد بود و ایران آمادگی خود را برای تشکیل چنین صندوقی اعلام می‌دارد».
گفت‌وگوی رؤسای جمهور ایران و مصر
یکی از مهم‌ترین دیدارهای پزشکیان در مصر به دیدار او با عبدالفتاح السیسی بازمی‌گردد. در همین زمینه رئیس‌جمهور کشورمان در حاشیه اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری D8 در دیدار با عبدالفتاح السیسی، همتای مصری خود، ضمن تشکر از میزبانی و برگزاری بسیار خوب این اجلاس، اشتراک‌گذاری توانمندی‌ها و امکانات کشورهای اسلامی در چارچوب پیمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ازجمله سازمان D8 و سازمان همکاری اسلامی را بسیار بااهمیت خواند. پزشکیان در ادامه، «تقویت وحدت و انسجام میان کشورهای اسلامی را ضروری‌ترین نیاز امروز امت اسلامی برشمرد» و تصریح کرد «همه کشورهای اسلامی باید به میزان سهم خود برای گسترش تعامل و گفت‌وگو در جهان اسلام تلاش کرده و بر اختلافات موجود غلبه کنیم، چرا‌که این اختلافات است که زمینه مداخلات بیگانگان را فراهم می‌کند». او همچنین ضرورت تقویت همکاری‌های اقتصادی و تداوم گفت‌وگو میان دو کشور را مورد تأکید قرار داد. عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر نیز در این دیدار با بیان اینکه منطقه با وقایعی که به‌تازگی بر غزه، لبنان و سوریه گذشته، دچار تهدیدات اساسی شده است، تجاوزات اخیر رژیم صهیونیستی در سوریه را بی‌سابقه دانست و افزود: موضع مصر در قبال تحولات سوریه شکل‌گیری دولتی فراگیر در این کشور است. رؤسای جمهور ایران و مصر در این دیدار همچنین ضمن مرور اقدامات و گام‌های مثبت اخیر در روابط دو کشور، نسبت به تداوم این اقدامات تا تحقق کامل روابط ابراز امیدواری کردند.
از پیام توییتری پزشکیان به رئیس‌جمهور مصر تا ابراز امیدواری سنایی برای بازگشایی سفارتخانه
پس از برگزاری نشست D8 در قاهره، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در پیامی توییتری به عبدالفتاح السیسی، همتای مصری خود، برای افزایش همکاری‌های چندجانبه اظهار امیدواری کرد. مسعود پزشکیان در پیامی خطاب به عبدالفتاح السیسی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «امیدوارم در دوره ریاست مصر بر سازمان D8، شاهد تعمیق دوستی و برادری بین اعضا و برداشتن گام‌های جدی در روند افزایش همکاری‌های چندجانبه باشیم».
هم‌زمان مهدی سنایی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور، درباره روابط ایران و مصر نیز بیان کرد «بیش از چهار دهه است که ایران و مصر روابط سیاسی ندارند؛ ولی در یک سال گذشته به‌ویژه بعد از حوادث غزه، تعامل بهتری بین دو کشور ایجاد شده است». او خاطرنشان کرد: گفتوگوهای خوبی در آبان سال جاری بین رؤسای دو کشور در کازان روسیه انجام شد؛ اقداماتی هم بین دو کشور آغاز شده و گفتوگوهای سیاسی آغاز شده است. سنایی افزود: اراده لازم برای هر دو کشور برای ازسرگیری روابط وجود دارد و امیدواریم با اقداماتی که انجام شده، در آینده‌ای نزدیک به سطح بازگشایی سفارتخانه‌ها برسیم.
در دیدار پزشکیان و اردوغان چه گذشت؟
در کنار دیدار مهم رؤسای جمهور ایران و مصر، مسعود پزشکیان شامگاه پنجشنبه در حاشیه یازدهمین اجلاس سران سازمان همکاری D8 با رجب طیب اردوغان، همتای ترک خود هم گفت‌وگو کرد و با اشاره به تحولات اخیر سوریه، بر لزوم حفظ تمامیت ارضی این کشور تأکید کرد. به گفته رئیس‌جمهور کشورمان، «هرگونه تحولات در سوریه باید با حفظ تمامیت ارضی این کشور همراه باشد و کمترین خدشه به تمامیت سرزمینی سوریه نیز به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست». پزشکیان، در ادامه «توقف فوری تجاوزگری رژیم صهیونیستی در منطقه را مورد تأکید قرار داد» و با یادآوری مسئولیت همه کشورهای اسلامی در این زمینه تصریح کرد «کشورهای اسلامی باید در مقابله با جنایت و تجاوزکاری رژیم صهیونیستی در منطقه به مسئولیت خود عمل کنند و اگر میان امت اسلامی وحدت و یکپارچگی باشد، این رژیم جرئت چنین اقداماتی را به خود نخواهد داد». او در بخش دیگری از سخنان خود در دیدار با رئیس‌جمهور ترکیه، با اشاره به روابط خوب دو کشور و نشست اخیر کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و ترکیه، از آمادگی کشورمان برای میزبانی از نشست آتی شورای عالی روابط راهبردی دو کشور خبر داد و افزود: «منتظر اجرای توافقات انجام‌شده و تحقق سقف‌های تعیین‌شده برای مبادلات میان ایران و ترکیه هستیم». رئیس‌جمهور همچنین توسعه و تقویت روابط تجاری و اقتصادی میان کشورهای اسلامی را خواستار شد و تصریح کرد «کشورهای اسلامی از ظرفیت‌های فراوانی برخوردارند که در صورت ایجاد ساز‌و‌کار مالی مشترک ازجمله پول واحد و همچنین فعال‌سازی مبادلات تهاتری خواهند توانست همکاری اقتصادی گسترده‌ای را شکل دهند که در این زمینه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه می‌توانند نقش مهمی ایفا کنند».
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه نیز در این دیدار حفظ ثبات و تمامیت ارضی سوریه را برای ترکیه مهم خواند و ابراز امیدواری کرد با همکاری مشترک دو کشور هر‌چه زودتر ثبات و امنیت در سوریه برقرار شود. رئیس‌جمهور ترکیه همچنین ضمن اعلام حمایت از برقراری آتش‌بس در لبنان، بر ضرورت توقف حملات اسرائیل به سوریه و همچنین آتش‌بس در غزه نیز تأکید کرد. رجب طیب اردوغان تقویت و توسعه همکاری‌ها میان ایران و ترکیه را برای ثبات منطقه مهم و حائز اهمیت دانست و ابراز امیدواری کرد نشست شورای عالی همکاری راهبردی دو کشور در سال آتی میلادی برگزار شود. رؤسای جمهوری اسلامی ایران و ترکیه همچنین در این دیدار بر حل‌وفصل مسائل فی‌مابین و تسریع در اجرائی‌شدن توافقات تجاری انجام‌شده میان دو کشور تأکید کردند.
دیدار با نخست‌وزیر پاکستان
پزشکیان در ادامه دیدارهای خود شامگاه پنجشنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان هم گفت‌وگو کرد. به نوشته ایرنا، رئیس‌جمهور در این دیدار روابط جمهوری اسلامی ایران و پاکستان را دوستانه و برادرانه توصیف کرد و بر ضرورت تقویت و توسعه تعاملات میان دو کشور ازجمله در زمینه همکاری‌های مرزی و تحکیم مرزهای دو کشور به‌عنوان مرزهای صلح و دوستی، مبارزه مشترک با تروریسم و توسعه همکاری‌ها در زمینه انرژی تأکید کرد. پزشکیان همچنین در این دیدار وحدت و انسجام در جهان اسلام و تقویت روابط اقتصادی میان کشورهای اسلامی با ایجاد پول واحد و استفاده از ظرفیت بازارهای مشترک را در برهه حساس و خطیر فعلی جهان، امری ضروری خواند و بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای تحقق این اهداف مهم در تعامل با همه کشورهای اسلامی به‌ویژه پاکستان تأکید کرد.
شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان نیز در این دیدار با تأکید بر پیوندهای عمیق و مشترک ایران و پاکستان، مواضع دکتر پزشکیان در یازدهمین اجلاس سران کشورهای عضو D8 را برای جهان اسلام بسیار حائز اهمیت و حیاتی عنوان کرد و از ایده رئیس‌جمهور کشورمان در زمینه ایجاد پول واحد و استفاده از ظرفیت بازارهای مشترک کشورهای اسلامی استقبال و حمایت کرد. نخست‌وزیر پاکستان همچنین ضمن محکومیت اقدامات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی علیه غزه، لبنان، سوریه و همچنین تجاوز به حریم جمهوری اسلامی ایران، بر تقویت همکاری و هم‌افزایی امت اسلامی برای مقابله با تهدیدات مشترک تأکید کرد. رئیس‌جمهوری ایران و نخست‌وزیر پاکستان در این دیدار قرارداد گازی معطل‌مانده میان دو کشور را نیز بررسی کردند و در این زمینه توافق شد وزرای دو کشور موانع اصلی اجرانشدن این قرارداد را مشخص و ترتیبات رفع این موانع را فراهم کنند تا وزیران انرژی دو کشور در اسرع وقت برای اجرای آن اقدام کنند. همچنین در دیدار مقامات عالی ایران و پاکستان مسئله بروز برخی مشکلات برای تردد کامیون‌های ایران در مرز پاکستان مطرح شد و نخست‌وزیر پاکستان برای رفع این مشکل قول مساعد داد.
