ماه عسل در آرژانتین

علی مرسلی

خاویر میلی، رئیس‌جمهور آرژانتین، تیتر اخبار این روزهای دنیاست. کشورهای اندکی در دنیا هستند که رئیس‌جمهور آنها یک اقتصاددان برجسته‌‌ و استاد دانشگاه باشد، ولی آرژانتین، کشوری که ورشکستگی اقتصادی و تورم‌ بالای هزار درصد را تجربه کرده، تنها راه نجاتش را انتخاب اولین رئیس‌جمهور اقتصاد‌دانش‌ دیده است. کشوری که ناف اقتصاد و سیاستش با بحران‌ بریده‌‌ شده و رکورد جایگزین‌شدن پنج رئیس‌جمهور در دو هفته و سهمگین‌ترین تورم‌ها را در تاریخ خود داشته، این بار به فرمولی جدید روی آورده و عجیب اینکه این فرمول تا الان جواب داده‌ است.

اما نکته اصلی در مورد خاویر میلی، داشتن چندین کتاب تألیفی اقتصادی، تدریس در دانشگاه، تولید پادکست و... نیست؛ میلی اعتقاد عجیبی به «آزادی» دارد و در این اعتقاد کاملا عمل‌گراست‌. شعار معروف میلی، VLLC یا زنده‌باد آزادی لعنتی‌! (Viva la libertad, carajo) است که در‌حال‌حاضر در کمال معجزه و ناباوری در ‌حال اجراشدن است! در آرژانتین هر روز به‌طور میانگین پنج قانون دولتی حذف می‌شوند، بسیاری از ادارات تعطیل می‌شوند و دخالت دولت بر زندگی مردم هر روز کمتر می‌شود. میلی باور عمیقی به آزادی دارد و معتقد است که دولت نه‌تنها قیم مردم نیست، بلکه حتی نباید در امور اقتصادی و روزمره مردم هم مداخله کند. به نظر میلی دولت با ورود به اقتصاد و ایجاد تورم، جیب مردم را می‌زند و بعد به صورت اعانه (‌یارانه سوخت و اقلام، درمان رایگان و...) مقادیر اندکی را به برخی از مردم برمی‌گرداند و این وسط پول‌های گنده‌ای هم توسط «مجریان» این اعانه، حیف‌و‌میل یا دزدیده می‌شود. برای اینکه مردم نیاز به اعانه نداشته باشند، دولت نباید جیب آنها را بزند و فقط دولتی که از مردم دزدی می‌کند می‌تواند به مردم اعانه و یارانه بدهد!

در مصاحبه با لکس فریدمن، روزنامه‌نگار و پادکستر، خاویر میلی بارها‌ به روزنامه‌نگاران آرژانتین حمله می‌کند و آنها را مزدوران سیاست‌مداران و احزاب می‌خواند و در عوض ایکس و شبکه‌های مجازی را رسانه‌های آزادی می‌نامد که جریان واقعی آزاد اطلاعات هستند.

البته میلی دشمن سرسخت خلافکاران است و بزرگ‌ترین عملیات نظامی تاریخ آرژانتین علیه باندهای مواد مخدر و مافیا را شروع کرده است‌.

اگر میلی‌ که از کودکی او را در مدرسه ال‌لوکو (‌دیوانه) می‌نامیدند، بتواند مدل دولت لیبرتارینش را موفق پیاده کند، احتمالا انقلابی سیستم‌های حاکمیتی دنیا را تکان خواهد داد. موفقیت این دیوانه تا الان هم تأثیراتش را گذاشته است. ایلان ماسک در دولت جدید ترامپ قرار است همان کاری را بکند که میلی در آرژانتین شروع کرده است؛ کوچک‌کردن دولت و کاهش نقش دولت در اقتصاد و روزمره مردم.

البته منتقدان میلی منتظرند‌ موج بی‌کاری و اعتراضات مردمی او را مجبور به استعفا کند، ولی این دروازه‌بان سابق لیگ دسته دوم آرژانتین و نوازنده گروه‌ آماتور راک، به نظر بیدی نیست که با این بادها بلرزد. او در عزمش راسخ است و تا همین الان هم موفقیتش به معجزه شبیه است.

در دسامبر ۲۰۲۴ در هاستلی در مادرید با توریستی آرژانتینی صحبت می‌کنم که وقتی از او درباره خاویر میلی می‌پرسم، می‌گوید‌ میلی ‌بی‌نظیر است، مصرف ماری‌جوانا را آزاد کرده‌ است و ما داریم هر روز بیشتر شبیه هلند می‌شویم! البته این را به شوخی می‌گوید ولی او هم به آینده و میلی بسیار خوش‌بین است و از اینکه توانسته‌ قدرت آلوده به فساد و ناکارآمدی پرونیست‌ها را از آنها بگیرد، بسیار راضی است.

موفقیت‌های میلی البته ماه‌ عسل ریاست‌جمهوری او است. آرژانتین هرگز کشور باثباتی از نظر اقتصادی و حتی سیاسی نبوده‌ و عمر سیاست‌مداران در این کشور به بادی بند است. آینده مشخص می‌کند که این نسخه آکادمیک ترامپ که البته از ترامپ هم تندروتر است، کی زمین می‌خورد، اما خاویر میلی سلاحی در دست دارد که او را از هر سیاست‌مدار دیگری متمایز می‌کند و آن اره‌برقی نمادینی است که تمام قید‌و‌بندهای اقتصاد آزاد و آزادی‌های فردی را با آن قطع می‌کند و موهبت آزادی بدون تبصره، موهبت بزرگی برای ملت آرژانتین خواهد بود.

میلی البته نقاط ضعف چشمگیری هم دارد. او تازه‌واردی به دنیای سیاست است، مخالف سقط جنین و رسانه‌های کلاسیک‌ و فردی با خلقیات پوپولیستی و اعمال غیرقابل پیش‌بینی است‌. مخالفان او هم به خونش تشنه هستند و جراحی اقتصادی-اداری او، تبعات دردناکی با بی‌کاری هزاران هزار کارمند بدنه دولت و احتمالا گسترش فقر عمومی داشته و دارد. اما میلی اگر هم پوپولیست باشد، واقع‌گراست. او به ریاضیات و منطق دو ضرب در دو بر‌خلاف اکثریت سیاست‌مداران اعتقاد دارد. نظریه‌پرداز اقتصاد است و تیمی قوی همرا‌هی‌اش می‌کنند. بنابراین کسانی‌ که زمین‌خوردن میلی و روش منحصر‌به‌فردش را انتظار می‌کشند، ممکن است انتظارشان خیلی طول بکشد!

اما موفقیت میلی می‌تواند به تغییرات بزرگی در آمریکای جنوبی و حتی دنیا منجر شود. اگر مدل میلی جواب بدهد، چه‌بسا مردم دیگر کشورها هم وسوسه شوند طعم «آزادی لعنتی» آرژانتینی نسخه خاویر میلی را بچشند‌.