توصیه‌هایی برای افزایش عزت نفس کودکان
گاهی باید به کودکان اجازه داد تا به طور مستقل مسائل و مشکلات خود را حل کنند و شخصا و به تنهایی با عواقب تصمیمات خود مواجه شوند. یک روان‌پزشک در‌باره عزت نفس کودکان گفته است: والدین اغلب این اشتباه را مرتکب می‌شوند که برای بچه‌های خود اصطلاحا می‌خواهند «سنگ تمام بگذارند»، غافل از اینکه «کودکان ضعیف‌النفس» تربیت می‌کنند. رفتارهایی مانند انجام تکلیف و پروژه کلاسی برای فرزندتان برای کمک به آنها در گرفتن نمره بهتر یا برآوردن خواسته آنها صرفا برای متوقف‌کردن عصبانیت‌شان، تاب‌آوری ذهنی و احساس استقلال کودکان را محدود می‌کند.
گاهی باید به کودکان اجازه داد تا به طور مستقل مسائل و مشکلات خود را حل کنند و شخصا و به تنهایی با عواقب تصمیمات خود مواجه شوند. یک روان‌پزشک در‌باره عزت نفس کودکان گفته است: والدین اغلب این اشتباه را مرتکب می‌شوند که برای بچه‌های خود اصطلاحا می‌خواهند «سنگ تمام بگذارند»، غافل از اینکه «کودکان ضعیف‌النفس» تربیت می‌کنند. رفتارهایی مانند انجام تکلیف و پروژه کلاسی برای فرزندتان برای کمک به آنها در گرفتن نمره بهتر یا برآوردن خواسته آنها صرفا برای متوقف‌کردن عصبانیت‌شان، تاب‌آوری ذهنی و احساس استقلال کودکان را محدود می‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که تاب‌آوری ذهنی بالاتری دارند، شانس بیشتری برای تبدیل‌شدن به بزرگسالانی شاد و موفق دارند. این متخصص توضیح داد «وقتی دخترم تکالیفش را در خانه جا می‌گذاشت، هیچ‌کس برایش به مدرسه نمی‌برد. به‌همین‌ترتیب اگر او به حرف مادرش گوش نمی‌داد و در روزهای سرد ژاکت نمی‌پوشید، باز هم برایش نمی‌بردیم».
بسیار مهم است که وقتی کودک شما می‌گوید «حوصله‌ام سر رفته»، به جای اینکه شما این وضعیت را اصلاح کنید، فقط بگویید «خب راست میگی، حالا می‌خوای چه کار کنی». او توضیح داد «اگر برای حل مشکلات فرزندان‌تان زیاده‌روی کنید یا اصطلاحا بخواهید سنگ تمام بگذارید، ضمن بالابردن عزت نفس خود، عملا عزت نفس فرزندان خود را می‌دزدید؛ کما‌اینکه استقامت ذهنی انسان‌ها از طریق ذهن حل‌المسائلی ایجاد می‌شود». همچنین «توفا کلاین»، روان‌شناس کودک از کالج بارنارد نیز می‌گوید «تاب‌آوری ذهنی کودک مستلزم تنبیه‌های سخت یا اتخاذ رویکرد سخت‌گیری از سر خیرخواهی نیست».
کلاین در‌عین‌حال این را هم خاطرنشان می‌کند که محافظت از کودکان در برابر ناامیدی نیز نمی‌تواند به رشد تاب‌آوری آنها کمک کند. در عوض می‌توانید به فرزندان‌تان اجازه دهید که شکست‌ها، اشتباهات و دیگر لحظات سخت را تجربه کنند و در‌عین‌حال به آنها اجازه می‌دهید که بدانند همچنان از آنها حمایت می‌کنید و دوست‌شان دارید. کلاین این را به‌عنوان «یک رویکرد همدلانه‌تر و مرتبط‌تر» توصیف کرد؛ رویکردی که والدین به کودک خود می‌گویند «شاید سخت باشد، اما وقتی کار تو تمام شد، من پیشت هستم».
روش‌های تقویت عزت نفس کودکان
همه ما در زندگی ضعف‌هایی داریم و می‌توان با اطمینان گفت که هیچ‌کس به طور مطلق کامل نیست. اما در برخی موارد، عدم خودباوری و احترام به باورهای درونی می‌تواند ما را به سمت‌وسوی غلطی ببرد که مسیر زندگی‌مان تغییر کند.
روش‌های افزایش عزت نفس کودکان را می‌توان در چند مورد گنجاند که به‌عنوان والد یا سرپرست کودک باید آنها را بدانید:
1. به کودک اجازه تصمیم‌گیری دهید: یکی از مهم‌ترین روش‌های افزایش عزت نفس که انجام آن بسیار مؤثر است، ایجاد فضای تصمیم‌گیری برای کودک است. کودکانی که هیچ‌گاه اجازه انتخاب و تصمیم‌گیری را در خانواده ندارند، عزت نفس یا در آنها شکل نمی‌گیرد یا به میزان بسیار اندک و ناقصی ایجاد می‌شود. پس به کودک خود فرصت تصمیم‌گیری بدهید و حتی اگر می‌خواهد کار پر‌خطری را انجام دهد، از دور مراقب او باشید.
2. توجه فعالانه به کودک داشته باشید: تصور کنید که شما یک نقاشی زیبا کشیده‌اید و دوست دارید آن را به عزیزان خود نشان دهید یا با نمره قبولی بالایی در یک آزمون دشوار موفق شده‌اید و منتظر استقبال و تبریک اطرافیان هستید. اگر آنها فقط به یک آفرین سرسری اکتفا کنند و بلافاصله به کار خودشان مشغول شوند و شما را نادیده بگیرند، چه احساسی در شما به وجود می‌آید؟ نباید فراموش کنید که توجه فعالانه به کودک تا حد بسیار زیادی می‌تواند حس عزت نفس را در او تقویت کند؛ بنابراین در برخورد با کودکان خود به میزان کافی به آنها توجه کنید و این توجه را به شکل فعالانه به کار ببرید، نه از روی رفع تکلیف!
3. تشویق‌کردن را از یاد نبرید: تشویق‌کردن کودکان می‌تواند معجزه کند. سعی کنید کودک را بابت فعالیت‌های بزرگ و کوچکی که انجام می‌دهد، تشویق کنید. تشویق‌کردن حتما به معنی خریدن هدیه‌های گران‌قیمت نیست، با یک جمله محبت‌آمیز و تشویق کلامی هم می‌توانید تأثیر زیادی در شکل‌گیری عزت نفس کودک داشته باشید. یادتان باشد که تشویق نباید همیشه به خاطر رسیدن به نتیجه باشد، بلکه باید کودک را به خاطر تلاشی که در مسیر انجام کارها کرده است، تشویق کنید. این به آن معناست که شما به او اهمیت می‌دهید و کارهای او را ارزشمند می‌بینید.
4. کودک‌تان را دوست داشته باشید و این دوست‌داشتن را ابراز کنید: شاید به نظرتان ساده یا حتی پیش‌پاافتاده بیاید، اما دوست‌داشتن فرزند و ابراز خوشحالی از وجود او چیزی است که می‌تواند عزت نفس را در کودک افزایش دهد. با این کار می‌توانید حس نیاز به توجه و دوست داشته‌شدن او را به‌خوبی پاسخ دهید. کودک‌تان را در آغوش بگیرید و به او بگویید که تا چه اندازه دوستش دارید و از داشتن او خوشحال هستید. یادتان باشد که این دوست‌داشتن را بدون قید‌و‌شرط ابراز کنید، نه برای رسیدن به یک هدف؛ چراکه کودک به‌خوبی تفاوت این دو نوع ابراز دوست‌داشتن را می‌‌فهمد.
5. انعطاف‌پذیری را به او آموزش دهید: اگرچه رسیدن به پیروزی و عبور از خط پایان به‌عنوان نفر اول، در هر کاری بسیار لذت‌بخش است، اما باید به کودک‌تان آموزش دهید که قرار نیست همیشه در همه کارها نفر اول باشد. انعطاف‌پذیر بودن را به او یاد دهید و یادآوری کنید که سعی و تلاش در هر کاری مهم‌تر از نتیجه‌ای است که در پایان می‌گیرد.
6. حس استقلال را به او منتقل کنید: استقلال و اعتمادبه‌نفس مواردی هستند که به طور مستقیم روی عزت نفس تأثیر می‌گذارند. سعی کنید از کارهای سبک‌تر شروع کرده و انجام فردی آنها را به کودک بسپارید و فقط از دور نظارت کنید. به کودک این فضا را بدهید که خودش به‌تنهایی برخی کارها را انجام دهد و فقط زمانی که درخواست کرد، به شکل محدودی به او کمک کنید. تقویت حس استقلال در کودک، می‌تواند او را به طور مستقیم به عزت نفس برساند.
7. گزینه‌های مختلفی را در اختیار کودک قرار دهید: زمانی که کودک شما احساس کند در انتخاب موارد ساده از خودش اختیار دارد، حس عزت نفس نیز در او تقویت می‌شود. برای مثال هنگام خوردن صبحانه از او بپرسید که دوست دارد شیر بخورد یا شیرکاکائو؟ یا برای خوردن میوه عصرگاهی به جای آنکه به انتخاب خودتان برای او میوه آماده کنید، از کودک بپرسید که چه چیزی می‌خواهد.
8. وظایف روزانه را بر عهده کودک قرار دهید: برخی از کارهای خانه یا فعالیت‌های روزمره را به کودکان‌تان بسپارید. اگر می‌خواهید لباس‌های شسته‌شده را در جای مناسب خودشان قرار دهید، بخشی از این وظیفه را به کودک بسپارید. تمیز‌کردن میز بعد از خوردن وعده‌های غذایی یا غذا‌دادن به حیوانات خانگی و... می‌توانند کارهای مناسبی برای آنها باشند. سپردن وظایف کوچک به فرزند از‌جمله مهم‌ترین روش‌های افزایش عزت نفس در کودکان است که تقویت توانایی حل مسئله را هم برای آنها به دنبال دارد.