زمستان سرد اروپا و خواب آشفته مخالفان توافق
با نزدیکشدن مذاکرات به خط پایان ماراتن «توافق هستهای» و احیای برجام، تلاشهای مخالفان در خارج و داخل برای تأثیرگذاری بر این روند شدت گرفته است. اسرائیل بهعنوان مهمترین (و البته تأثیرگذارترین) مخالف احیای برجام به هر دری میکوبد تا مانع از تصویب توافقی شود که دیوید برنیع، رئیس موساد، آن را «فاجعهای استراتژیک» برای تلآویو توصیف کرده است.
با نزدیکشدن مذاکرات به خط پایان ماراتن «توافق هستهای» و احیای برجام، تلاشهای مخالفان در خارج و داخل برای تأثیرگذاری بر این روند شدت گرفته است. اسرائیل بهعنوان مهمترین (و البته تأثیرگذارترین) مخالف احیای برجام به هر دری میکوبد تا مانع از تصویب توافقی شود که دیوید برنیع، رئیس موساد، آن را «فاجعهای استراتژیک» برای تلآویو توصیف کرده است. در راستای همین تلاشها، در مدت 10 روز گذشته، چند مقام ارشد رژیم صهیونیستی به شمول دبیر شورای امنیت ملی و وزیر دفاع به واشنگتن سفر کردند. بایدن از ملاقات با مقامهای اسرائیلی شانه خالی کرده و براساس اخبار موثق تلاش نخستوزیر این رژیم برای تماس تلفنی را نیز بیپاسخ گذاشته است؛ اقدامی که یادآور روش باراک اوباما سلف دموکرات او در رد ملاقات با نتانیاهو است. از یاد نبردهایم که نخستوزیر پیشین اسرائیل نهایتا مجبور به سخنرانی تند در کنگره شد تا از این طریق نارضایتی اسرائیل از توافق با ایران را اعلام کند. مخالفت اسرائیل با توافق به فشار به آمریکا محدود نیست. مقامات این رژیم رایزنی فشرده با حلقههای ضعیفتر تأثیرگذار بر مذاکرات را نیز به طور همزمان انجام میدهند که فرانسه و آژانس بینالمللی انرژی اتمی در زمره این حلقهها هستند. اظهارات امانوئل مکرون در الجزایر و رافائل گروسی درباره مسائل باقیمانده بین ایران و آژانس بهعنوان آخرین مانع در توافق هستهای، در زمره این حلقه هستند.
در کنار فعالیتهای مخرب و تلاشهای مذبوحانه رژیم اسرائیل، آتش تهیه توپخانه مخالفان داخلی برجام نیز همچنان به آتشباری به «مواضع خودی» ادامه دارد. در آخرین مرحله از این روند یکی از روزنامههای داخلی، دولت و مذاکرهکنندگان را توصیه به دو ماه صبر کرده تا به ادعای نویسنده شاهد «تفاوت زمین تا آسمان» شرایط باشیم. مقصود نویسنده درپیشبودن زمستان سرد در اروپا در پرتو جنگ اوکراین و قطع گاز است که به نظر مقاله غرب را مجبور به دادن امتیازات بیشتر خواهد کرد.
در صورت دستیابی به توافق، ایران قادر خواهد بود بیهیچ مانع تحریمی دوونیم میلیون بشکه صادر کند که با احتساب صد دلار کنونی برای هر بشکه، روزانه ۲۵۰ میلیون دلار و هفتونیم میلیارد در ماه را روانه خزانه کشور خواهد کرد. براساس اطلاعات منتشرشده از سوی منابع نفتی درآمد عربستان سعودی از قبل بحران اوکراین در شش ماه گذشته بالغ بر ۸۰ میلیارد دلار بود. براساس برآوردهای منابع نفتی حدود ۱۲۰ تا ۱۸۰ میلیون بشکه نفت و میعانات نفتی ایران در آبهای بینالمللی منتظر توافق هستهای برای فروش در بازار ملتهب انرژی است. براساس گمانهزنیها آمریکا با هدف مدیریت بحران و تأثیرگذاری بر قیمت نفت، با روانهشدن ۵۰ میلیون بشکه نفت ایران در بازار موافقت کرده است. کسانی که با «خواب آشفته زمستان سرد اروپا» مسئولان را به صبر دوماهه دعوت میکنند، باید پاسخ دهند که چه امتیازی میتواند جبران چنین خسارتی باشد.
توصیهکنندگان با سواد جغرافیایی اندک احتمالا نمیدانند که طرف اصلی ایران در مذاکرات نه اروپا، بلکه کشوری است که هزاران کیلومتر از جنگ اوکراین فاصله دارد، کمترین خسارت را از جنگ متحمل میشود و اتفاقا تمایل شدیدی به ادامه بحران دارد. طولانیشدن جنگ در اوکراین برای واشنگتن در حکم تحلیلرفتن اقتصاد روسیه و غرقشدن پوتین در گردابی است که خود مسبب آن بود. در کنار این هدف، تأثیرات مخرب جنگ اوکراین و زمستان سرد اروپا فرصتی برای ایالات متحده آمریکاست که علاوه بر امنیت، قاره سبز را از نظر انرژی نیز بیشازپیش به خود وابسته کند.
زمستان سرد اروپا یک واقعیت است؛ اما به این واقعیت از دو منظر میتوان نگاه کرد. اول دستیابی به توافق و حضور قدرتمندانه در استفاده از این زمستان سرد که اروپا نیز بهشدت مشتاق آن است و دیگر تعویق آن به امیدگرفتن امتیاز بیشتر که در واقع حوالهدادن به ناکجاآباد در شرایطی است که دولت بهشدت نیازمند درآمدهای بیشتر برای غلبه بر وضعیت نابسامان اقتصادی، بحرانهای متعدد و تحقق وعدههایی است که مردم آن را انتظار میکشند. تصور میکنم نزد توصیهکنندگان به سناریوی دوم، جنگ اوکراین، زمستان سرد اروپا و خواب آشفته امتیاز بیشتر دستاویزی برای تحقق جلوگیری از توافق هستهای است که سالهاست از منابع مختلف رسانهای آن را فریاد میزنند. همنوایی و همراهی این قشر با رژیم صهیونیستی در مخالفت با رهاشدن کشور از بحران هستهای که تمام ظرفیتهای مادی و فکری کشور را درگیر خود کرده، مصداق این بیت سخنسرای نامی شیراز است که فرمود: از دشمنان برند شکایت به دوستان/ چون دوست دشمن است شکایت کجا بریم.
به دلیل اطلاعرسانی قطرهچکانی درباره مذاکرات، پاسخ ایران به طرح اتحادیه و نظرات آمریکا دراینباره، نمیتوان درباره موانع اندک باقیماندهای که دستیابی به توافق را به تعویق انداخته، سخن گفت. باوجوداین با کنکاش در لابهلای سطور خبرها چنین برمیآید که موضوع خاتمهیافتن پرونده ایران در آژانس درباره اماکن آلوده همچنان اختلاف اصلی در دستیابی به توافق است. عبور از این مانع نیازمند درک واقعبینانه از سوی ایران و آمریکاست و نمیتوان انتظار داشت که این مسئله بهعنوان یک بند در توافق گنجانده شود. در توافق ۲۰۱۵ نیز طرفین توافق کردند که بدون ذکر در متن توافق موضوع PMD خاتمه یابد که چنین شد.