جزئیات تازه از ترور اسماعیل هنیه در تهران/ چرا «اسماعیل هنیه» در نخستین روز کاری «مسعود پزشکیان» ترور شد؟

به گزارش شبکه شرق، حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد که ترور «اسماعیل هنیه»، نبرد را به ابعاد جدیدی خواهد برد و عواقب بزرگی در پی خواهد داشت.؛ رویدادهای اخیر، احتمال هرگونه توافق آتش‌بس قریب‌الوقوع در جنگ تقریبا ۱۰ماهه غزه بین اسرائیل و حماس کاهش می‌دهد. 

اسرائیل معمولاً در مورد عملیات خود در ایران اظهارنظر نمی‌کند، اما در ترور «اسماعیل هنیه» ممکن است از همان الگویی پیروی کرده باشد که پدافند هوایی ایران را در اطراف تاسیسات هسته‌ای نطنز در «۱۹ آوریل» (۳۱ فروردین) هدف قرار داد. در آن زمان، گمان می‌رفت که جت‌های جنگنده اسرائیلی از خارج از حریم هوایی ایران راکت‌هایی شلیک کرده باشند.

در حالی که جزئیات این حمله رفته‌رفته آشکارتر می‌شود، اما واضح‌ترین پیامد سیاسی کشته شدن هنیه، آسیب احتمالی به تلاش‌های شکننده آمریکا، قطر و مصر برای دستیابی به آتش‌بس در غزه است.

اسماعیل هنیه ممکن است مسئول رویدادهای روزانه در غزه - که حوزه فرماندهی نظامی یحیی سنوار است- نبوده باشد، اما به عنوان رهبرِ حماس در بیرون از مرزهای غزه، یکی از چهره‌های اصلی در مذاکرات آتش‌بس بود.

اسماعیل هنیه پیش‌تر در یک سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید قربان گفته بود که «پاسخ حماس به آخرین پیشنهاد آتش‌بس غزه با اصول مطرح شده در طرح پیشنهادی جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا مطابقت دارد.» همچنین یک مقام ارشد حماس گفته بود که این گروه پیشنهاد آتش‌بس در جنگ غزه را که پذیرفته است و اکنون این اسرائیل است که باید تصمیم بگیرد آیا آتش‌بس در غزه را می پذیرد یا مانع آن می‌شود و اکنون توپ در زمین اسرائیل است.»

مقامات آمریکایی نیز اخیراً گفته بودند که مذاکرات آتش بس ممکن است به زودی به نتیجه برسد. این گونه بود که بنیامین نتانیاهو در سفر اخیر خود از سوی دولت دموکرات آمریکا برای قبول آتش‌بس پیشنهادی آمریکا تحت فشار قرار گرفت.

نخست‌وزیر اسرائیل در جریان سفرش به واشنگتن، روز ۲۵ ژوئیه (چهارم مرداد) با جو بایدن دیدار کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا از اسرائیل خواست تا بر سر این طرح سه‌مرحله‌ای برای بازگرداندن گروگان‌های باقی‌مانده و برقراری آتش‌بس طولانی‌تر به توافق برسند.

کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا نیز به طور جداگانه گفت که در دیدار با نخست‌وزیر اسرائیل، از بنیامین نتانیاهو خواسته تا هر چه زودتر با حماس به توافق آتش‌بس دست یابد تا ده‌ها گروگان در دست این گروه در غزه بتوانند به خانه‌هایشان بازگردند. وی بلافاصله پس از دیدار با نخست‌وزیر اسرائیل به خبرنگاران گفت: «همان طور که به آقای نتانیاهو گفتم، زمان انجام این توافق فرا رسیده است.»

این موضوعات باعث شد تا نتانیاهو که به نظر می‌رسد زمان این آتش‌بس را مطابق با وعده نابودی کامل حماس مناسب نمی‌بیند، بخواهد با حذف مذاکره‌کننده اصلی حماس، مذاکرات را به حاشیه براند.

کما این‌که بنیامین نتانیاهو در مقایسه با جو بایدن، روابط گرم‌تری با دونالد ترامپ داشت و احتمالا پیروزی جمهوریخواهان در انتخابات آمریکا را ترجیح می‌دهد. نتانیاهو با دولت بایدن بر سر مسائل مختلفی از جمله نگرانی در مورد تلفات غیرنظامیان در غزه و سرعت تحویل تسلیحات آمریکا به اسرائیل اختلاف‌هایی دارد.

علاوه بر این‌که اسرائیل تمایل ویژه‌ای به انتقام گرفتن از هر فرد مرتبط با حماس را دارد، اما ترور اسماعیل هنیه آن‌طور که وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد «یک بار دیگر آشکار می‌کند که دولت [نخست‌وزیر اسرائیل] نتانیاهو قصد دستیابی به صلح را ندارد.»

قطر و مصر که به عنوان میانجی در مذاکرات آتش‌بس بین اسرائیل و حماس عمل می‌کنند نیز روز چهارشنبه اعلام کردند که کشته شدن اسماعیل هنیه رهبر حماس می‌تواند تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس در غزه را به خطر بیندازد.

چرا ترور اسماعیل هنیه در روز نخست کاری پزشکیان بود؟

شاید نخستین مراوده «اسماعیل هنیه»، رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی (حماس) با «مسعود پزشکیان»، در پیام تبریک او به رئیس جمهور منتخب ایران بود. هنیه در پیام خود به تاریخ «۱۸ تیر ۱۴۰۳» تاکید کرد که «اطمینان داریم که شما راه وحدت امت اسلامی در برابر دشمن آن و حمایت از مسئله مرکزی امت اسلام و پشتیبانی و حمایت از ملت فلسطین را در پیش خواهید گرفت، همان گونه که همواره موضع جمهوری اسلامی ایران و ملت آن این بوده است.»

مسعود پزشکیان نیز ۳ روز بعد، پیام تبریک اسماعیل هنیه را «محبت‌آمیز» خواند و «حمایت از ملت فلسطین و مبارزات آن در برابر اشغالگری و آپارتاید اسرائیل را وظیفه انسانی و اسلامی» خود دانست و بر ادامه «حمایت همه‌جانبه خویش از ملت مظلوم فلسطین تا تحقق کلیه آرمان‌ها و حقوق خود و آزادی قدس شریف» تاکید کرد.

اما شاید کمتر کسی انتظار این را داشت که کمتر از ۲ روز پس از گفتگوی «مسعود پزشکیان» با رئیس‌جمهوری فرانسه و هشدار منتخب ایران نسبت به عواقب جدی برای اسرائیل در صورت حمله به حزب‌الله لبنان، رهبر سیاسی حماس در تهران هدف قرار گیرد.

احمد زیدآبادی، تحلیلگر مسائل سیاسی در این رابطه معتقد است که «اسرائیل به احتمال بسیار، در زمان‌های دیگر هم می‌توانست هنیه را ترور کند، اما به عمد، عملیات ترور را شب بعد از مراسم تحلیف دکتر پزشکیان انتخاب کرد تا دولت جدید را با بحران و آشفتگی و سردرگمی از همان ابتدای کارش روبرو کند.»

او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «با این ترور، وضع از هر جهت پیچیده و بغرنج شده است. حتی به راحتی نمی‌توان گفت گام درست در کدام جهت باید برداشته شود.»

جروزالم پست در پی پیروزی پزشکیان در رقابتی تنگاتنگ مقابل سعید جلیلی، این گونه نوشت که پزشکیان در برابر کسی پیروز شد که مذاکره‌کننده‌ تندرو در موضوع برنامه هسته‌ای ایران محسوب می‌شده و مدافع سرسخت تعمیق روابط با روسیه و چین است. این روزنامه اسرائیلی همچنین به نقل از تحلیلگران خود نوشت که پیروزی پزشکیان ممکن است سیاست خارجی عملگرایانه را ترویج کند و تنش‌ها را بر سر مذاکرات متوقف شده هسته‌ای با قدرت‌های بزرگ کاهش دهد.

بنیامین نتانیاهو بارها گفته بود که «هم با اصل توافق برجام مخالف بوده و هم با هر گونه توافق کوچک با ایران مخالف است.»

بنابراین، هرگونه واکنش ایران به حملات اسرائیل در دولت جدید پزشکیان می‌تواند ظرفیت این را داشته باشد تا خط مشی رئیس جمهور جدید ایران در تعامل با غرب را به انحراف بکشد و در جهت تمایلات دولت محافظه‌کار اسرائیل عمل کند.

دیدار مسعود پزشکیان با اسماعیل هنیه

مراسم تحلیف «مسعود پزشکیان»، نهمین رئیس‌مهوری ایران در حالی عصر روز سه‌شنبه «۹ مرداد»، در مجلس شورای اسلامی برگزار شد که به جز «انریکه مورا»، معاون مسئول سیاست خارجی اروپا، نماینده دیگری از قدرت‌های غربی و کشورهای اروپایی در این مراسم حضور نداشت.

شاید تنها نکته برجسته،‌ تماس تلفنی امانوئل ماکرون با مسعود پزشکیان بود. به گزارش رسانه‌های ایران، مسعود پزشکیان در گفتگو با امانوئل ماکرون ضمن هشدار نسبت به هرگونه حمله احتمالی اسرائیل به لبنان، همچنین بر تمایل کشورش برای «بهبود روابط با فرانسه بر اساس اعتماد متقابل» تاکید کرده است.

به گزارش رویترز، پاریس در تلاش است تا از تشدید بیشتر تنش‌ میان اسرائیل و حزب‌الله جلوگیری کند؛ رئیس‌جمهوری فرانسه پیش‌تر در همین راستا روز یکشنبه با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل تلفنی گفتگو کرده بود.

بر اساس این گزارش، ماکرون در این گفتگوی تلفنی، به نخست‌وزیر اسرائیل یادآور شده بود که فرانسه کاملاً متعهد است تا «با انتقال پیام‌هایی به تمامی طرف‌های درگیر»، هر اقدامی را که لازم است برای «جلوگیری از تشدید جدید در منطقه» انجام دهد.

در شرایطی که تلاش‌های آمریکا، قطر و مصر و اتحادیه اروپا برای جلوگیری از تسری درگیری‌ها به کل منطقه ادامه دارد، به نظر می‌رسد که فرانسه نیز که به طور سنتی از نفوذ در لبنان برخوردار است بخواهد در این زمینه نقش بیشتری ایفا کند.

دیدار اسماعیل هنیه با رهبر ایران

ترور اسماعیل هنیه به عنوان رهبری که محبوب‌تر از محمود عباس، رئیس‌ مسن‌تر تشکیلات خودگردان فلسطینی در کرانه باختری است، بخشی از انتقام‌جویی گسترده‌تر اسرائیل بود.

این اقدام پس از حمله موشکی منتسب به حزب‌الله در روز شنبه- که منجر به کشته شدن ۱۲ کودک و نوجوان دروزی در بلندی‌های تحت اشغال اسرائیل در جولان شد– صورت گرفت. این واکنش همچنین شامل کشته شدن یکی از فرماندهان ارشد حزب‌الله در بیروت در روز سه‌شنبه نیز بود.

دادستان ارشد دیوان کیفری بین‌المللی همزمان با درخواست صدور حکم جلب «بنیامین نتانیاهو» به دلیل جنایات جنگی، خواهان صدور حکم بازداشت برای هنیه به اتهام‌های مشابه شده بود.

کشته شدن اسماعیل هنیه و کشته شدن معاونش «صالح العاروری» توسط اسرائیل، باعث می‌شود تا عملا «یحیی سنوار»، رهبر حماس در غزه و «ظاهر جبارین»، رهبر حماس در کرانه باختری در راس قرار گیرند اما هر دوی آن‌ها در حال حاضر، پنهان هستند و باید دید که جانشین هنیه چه کسی خواهد بود.