حقوق 30 میلیونی یا 9 میلیونی؟

بر اساس تازه‌ترین گزارش بانک جهانی، ایران پنجمین کشور دنیا از نظر تورم قیمت مواد غذایی در جهان است. از سویی طبق گزارش‌های رسیده اجاره یک آپارتمان کوچک ۶۰ متری در تهران، حدودا ماهی ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان است. در این شرایط در بهترین حالت حقوق و مزایای یک کارگر ۹ میلیون تومان است. اخیرا یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس، میزان خط فقر در تهران را ۳۰ میلیون تومان عنوان کرده است. با توجه به داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، نزدیک به 30 میلیون نفر زیر خط فقر به سر می‌برند. چندی پیش خبری منتشر شد که طبق آن کارگران ایرانی در حال مهاجرت هستند؛ حتی به کشورهایی مانند عراق. فرارو در گزارشی سعی کرده به این سؤال پاسخ دهد که چرا کارگران ایرانی راهی عراق می‌شوند؟

حسین راغفر در گفت‌وگو با فرارو درباره مهاجرت کارگران ایرانی به عراق گفت: «عراق یک کشور همسایه و نزدیک است و مشابهت فرهنگی زیادی با ایران دارد. همچنین جامعه برخی مناطق عراق، بهتر از دیگر کشور‌های همسایه، پذیرای ایرانیان است. ضمن اینکه دستمزد‌ها در عراق بالاست و اساسا قابل مقایسه با دستمزد‌هایی که در ایران پرداخت می‌شود نیست. مسیر مهاجرت نیروی کار به عراق، بسیار ساده‌تر از کشور‌های غربی و اروپایی است و موانع سفت و سختی برای مهاجرت به این کشور وجود ندارد».

وی افزود: «این مسئله در شرایطی تشدید می‌شود که مسئولان طرح‌های خود را می‌نویسند و دستمزد و امکانات حداقلی مورد نیاز نیروی کار را سرکوب می‌کنند. در نتیجه همین سرکوب دستمزد و مزایای نیروی کار، افراد تصمیم می‌گیرند به هر نحوی که شده مهاجرت کنند. رفت و آمد به عراق به دلیل مجاورت ایران و عراق بسیار ساده و کم‌هزینه است و روند اخذ ویزا و تردد نیز ساده‌تر از بسیاری از کشور‌هاست. عراق یک بازار کار نسبتا فعال به جهت تقاضای نیروی کار و به‌ویژه نیروی کار فنی دارد. این نیروی کار چه در حوزه‌های تخصصی و چه در حوزه ساخت‌وساز و عمرانی استفاده می‌شود».

راغفر افزود: «مسئله مهاجرت بدترین مشخصه اقتصاد کشور است که طی سال‌های اخیر رخ داده است که اتفاقا هم‌اکنون نیز تبعات تشدید مهاجرت نیروی کار (کارگر یا متخصص حرفه‌ای) را شاهدیم. وضعیت اقتصاد ایران پس از چند دهه، هرگز به این بدی نبوده که امروز می‌بینیم. گفته می‌شود که آینده دنیا «جنگ بر سر نیرو‌های متخصص» است؛ به این معنا که هر کشوری که امکان جذب نیرو‌های متخصص و ماهر را فراهم کند، می‌تواند در بازار رقابت جهانی از دیگران سبقت بگیرد. متأسفانه در کشور ما فعلا دغدغه مسئولان، چیزهای دیگر است تا مسئله حفظ توسعه و سرمایه‌های انسانی».

این جمله را جهانبخش سنجابی‌شیرازی، دبیر‌کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق گفت. سنجابی با اعلام بیشترشدن مهاجرت نیروی کار ایرانی به عراق هم گفته است: «نیروی کار ماهر در عراق ماهانه دو هزار دلار حقوق می‌گیرد؛ با پول ملی ما نزدیک صد میلیون تومان می‌شود. دو گروه از ایران به عراق مهاجرت می‌کنند؛ یک گروه نیروی کار ساده هستند که حجم عمده مهاجرت را تشکیل می‌دهد و گروه دوم نیز نیروی کار ماهر است. برای کارفرمای عراقی منطقی است که هزینه‌های اقامت یک نیروی کار ماهر را بپردازد». به گفته سنجابی کارگران ایرانی احساس می‌کنند با کار در عراق به سطح اقتصادی بهتری می‌رسند.

حسان سلطانی هم به فرارو گفت: «در حال حاضر حقوق کارگر ما با کشور‌های بسیار عقب‌مانده از‌جمله کشور‌های آفریقایی برابری می‌کند. طبیعتا وقتی یک کارگر می‌تواند در عراق حداقل ماهی 

۶۰۰ دلار درآمد داشته باشد، چرا این فرصت را از دست بدهد؟ عراق تنها کشوری نیست که کارگر ماهر ایرانی را جذب می‌کند؛ عربستان و ترکیه نیز از دیگر کشور‌هایی هستند که کارگران متخصص ایرانی را جذب می‌کنند. کارگری که بتواند خود را به اروپا برساند می‌تواند تا دو هزار دلار دستمزد بگیرد، بنابراین طبیعتا وقتی دستمزدی گرفته می‌شود که برای هزینه‌های جاری زندگی کفایت نمی‌کند، مهاجرت امری بدیهی خواهد بود».

این کارشناس اقتصادی گفت: «با درآمد پایه هفت الی هشت میلیون تومانی نه‌تنها نمی‌شود در کلان‌شهر تهران زندگی کرد، بلکه حتی زندگی در شهرستان‌ها نیز دشوار خواهد بود. در حال حاضر اجاره ماهانه آپارتمان‌های کوچک هم به ۱۰ میلیون تومان رسیده است. اتفاق بد دیگری که افتاده این است که نیروی کار تحصیل‌کرده نیز موازی با کارگران، در حال مهاجرت هستند؛ بنابراین به‌زودی نه‌تنها با بحران فقدان کارگر، بلکه با فقدان پزشک و مهندس و متخصصان روبه‌رو می‌شویم. دقیقا به همان دلیل که اهالی افغانستان به کشور ما پناه می‌آورند، ایرانی‌ها هم به دامان کشور‌های منطقه پناه می‌برند. این یک حقیقت تلخ اما ساده است».