رویكرد منصفانه
وضعیت مطبوعات و اهالی رسانه، روزبه‌روز بغرنج‌تر می‌شود. در تاریخ روزنامه‌نگاری کشورمان، هیچ‌گاه چنین استیصال عمومی دیده نشده بود. این شرایط ناگوار، می‌طلبد با همفکری و چاره‌اندیشی، گره از کار فروبسته موجود، به‌نوعی گشوده شود. یونس شکرخواه، پدر روزنامه‌نگاری نوین ایران، پیشنهاد کرده است کمیسیون فراگیری، مرکب از حرفه‌ای‌ها و متخصصان بین‌رشته‌ای، برای آسیب‌شناسی عمیق و ارائه راه‌حل به روزنامه‌نگاری ایرانی و معضلات فزاینده رسانه‌های چاپی ایران، توسط انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تشکیل شود. انجمن صنفی، تاکنون عملکرد کم‌حاشیه، دلسوزانه و منصفانه‌ای از خود برجای گذاشته و بهتر است در اسرع وقت برای تشکیل این کمیسیون، پا پیش بگذارد.
قادر باستانی. پژوهشگر رسانه و ارتباطات
وضعیت مطبوعات و اهالی رسانه، روزبه‌روز بغرنج‌تر می‌شود. در تاریخ روزنامه‌نگاری کشورمان، هیچ‌گاه چنین استیصال عمومی دیده نشده بود. این شرایط ناگوار، می‌طلبد با همفکری و چاره‌اندیشی، گره از کار فروبسته موجود، به‌نوعی گشوده شود. یونس شکرخواه، پدر روزنامه‌نگاری نوین ایران، پیشنهاد کرده است کمیسیون فراگیری، مرکب از حرفه‌ای‌ها و متخصصان بین‌رشته‌ای، برای آسیب‌شناسی عمیق و ارائه راه‌حل به روزنامه‌نگاری ایرانی و معضلات فزاینده رسانه‌های چاپی ایران، توسط انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تشکیل شود. انجمن صنفی، تاکنون عملکرد کم‌حاشیه، دلسوزانه و منصفانه‌ای از خود برجای گذاشته و بهتر است در اسرع وقت برای تشکیل این کمیسیون، پا پیش بگذارد.
اواخر دهه 70 میلادی، زمانی بود که سلطه شدید غول‌های خبری دنیا مثل آسوشیتدپرس، یونایتدپرس، رویترز و فرانس‌پرس بر فضای رسانه‌ای دنیا، عرصه را بر کشورهای مستقل تنگ کرده بود. هر چه خبر پیشرفت و توسعه و ابداع و نوآوری بود، مال غرب بود و هرچه خبر بدبختی، مرض، جنگ و خونریزی بود، به ملت‌های جهان سوم برمی‌گشت. در آن زمان، سران کشورهای جنبش عدم تعهد، مجموعه فعالیت‌هایی را برای شکستن انحصار امپریالیسم خبری انجام دادند. از جمله سازمان یونسکو که اشخاص اندیشمند و آزاده‌ای، در صدر آن قرار داشتند، کمیسیونی به سرپرستی شان مک براید، تعیین کردند تا بررسی همه‌جانبه‌ای با کمک دانشمندان این عرصه انجام دهد و نتیجه‌اش را به یونسکو ارائه کند.
خدا رحمت کند، استاد عزیزمان دکتر کاظم معتمدنژاد را که وقتی سر کلاس از نتایج کمیسیون مک براید صحبت می‌کرد، چشمانش از شدت شوق، برق می‌زد و با حرارت و شمرده و بی‌وقفه، از اثرات بزرگ جهانی گزارش این کمیسیون می‌گفت و دعوت می‌کرد، دانشجویان حتما ترجمه فارسی گزارش مک براید را که انتشارات سروش در سال 1369، در کتابی با عنوان «یک جهان، چندین صدا»، با ترجمه ایرج پاد منتشر کرده بود، مطالعه دقیق کنند. دكتر معتمدنژاد، از فعالیت‌ها و اقدامات یونسكو و به‌ویژه گزارش كمیسیون مك براید، به‌عنوان «بهترین نمونه همكاری و همبستگی جهانی» برای ایجاد تعادل بیشتر در جریان اطلاعات جهانی، بهبود ساختارهای ارتباطی و پیشبرد سیاست‌های ملی یاد می‌كرد.
مک براید در دسامبر۱۹۷۷، مطالعه درباره مسائل ارتباطات و مقابله با عدم تقابل بین‌المللی اطلاعات و نابرابری جهانی ارتباطات را آغاز و در گزارش نهایی خود اعلام کرد که۸۰ درصد خبرهای بین‌المللی، ازطریق خبرگزاری‌های بزرگ جهان مخابره می‌شود، آن هم به چندین زبان و تنها ۱۰ تا ۳۰ درصد از خبرهای این خبرگزاری‌ها، به كشورهای در‌حال‌‌توسعه اختصاص دارد. نشست‌ها و اجلاسیه‌های متعددی برگزار و تصمیمات متعددی نیز اتخاذ شده است اما نفوذ و سلطه خبرگزاری‌های بزرگ همچنان ادامه دارد. گزارش مک براید، تحول عمده‌ای در جریان بین‌المللی اخبار ایجاد کرد. خطر آن روز، انحصار غول‌های خبری بود و مشکل امروز، خطر فروپاشی رسانه‌های چاپی است.
یونس شکرخواه، مدیر گروه ارتباطات و رسانه کمیسیون ملی یونسکو که اکنون ضرورت تشکیل کمیسیونی برای معضلات امروز روزنامه‌نگاری ایرانی مطرح کرده، خود صالح‌ترین شخص برای محوریت آن است. او خالق جام‌جم آنلاین بود و همشهری‌آنلاین را ایجاد و سال‌ها اداره کرد. ضمن اینکه سال‌های متمادی دبیر سرویس خارجی روزنامه کیهان بود و در کسوت خبرنگاری، بهترین گزارش‌های خبری را از سفرهای خارجی برجای نهاد. یونس، اکنون استاد ارتباطات و روزنامه‌نگاری در دانشگاه تهران است و شخصیت همه‌جانبه این عالم فرزانه، جای تردید نمی‌گذارد که در رأس کمیسیون پیشنهادی خود قرار گیرد.
شکرخواه در تحلیل ضرورت تشکیل کمیسیون، موضوع را از چهار زاویه مختلف طرح کرده است: منظر اول، در خصوص مقررات و قوانین حاکم بر فضای رسانه‌ها، تکالیف روزنامه‌نگاران و حقوق آنان است که تکلیف‌ها بر حق‌ها سنگینی می‌کند. حال سؤال این است که در این زمینه چه کارهایی باید صورت گیرد؟ منظر دوم، وضعیت میثاق‌ها و مقررات درون رسانه‌هاست. از دید شکرخواه، میثاق هر رسانه‌ای می‌تواند میثاق بانیان و مؤسسان آن باشد و در فضای دموکراتیک‌تر، بانیان رسانه و بدنه تحریریه، می‌تواند برپایه یک میثاق مشترک، کار خود را آغاز کنند، اما رگه اصلی میثاق‌های اکثر سازمان‌های رسانه‌ای ایران را عمدتا سازمان‌های راه‌انداز آنها تعیین کرده‌اند و خواهند کرد؛ همشهری (شهرداری)، جام‌جم (صداوسیما)، ایران (دولت)، کیهان و اطلاعات (حاكمیت)، شهروند (هلال احمر) و نظایر آن. در بخش خصوصی نیز رگه اصلی هر میثاقی، استقلال مدیران مسئول و میزان دوری و نزدیکی آنها به کانون‌های قدرت و ثروت است. چه مواردی در این زمینه باید بررسی و دگرگون شود؟
بخش سوم، وضع حرفه‌ای دست‌اندرکاران درون رسانه‌هاست. در این بخش هم شبه‌خبرها و اخبار رسمی، جای خبرهای روندی را گرفته و خبر و گزارش تولیدی کمیاب شده است. سانسور فرارسانه‌ای و درون‌رسانه‌ای هم وجود دارد. در این زمینه، چه کارهایی باید صورت گیرد؟ بخش چهارم، وضع نهادهای صنفی رسانه‌هاست. از دیدگاه شکرخواه، چندین و چند نهاد صنفی، از دیرباز در پهنه روزنامه‌نگاری ایران ظهور یافته‌اند که بعضی شبیه باشگاه دوستان قدیمی شده‌اند و در برخی در کمال تعجب، مدیران مسئول، بانی مجلس روزنامه‌نگاران شده‌اند؛ بی‌توجه به بدیهی‌ترین اصل روزنامه‌نگاری که آنکه قدرت استخدام و اخراج دارد، روزنامه‌نگار نیست. حال کارکرد این نهادها چیست؟ لابی‌گر یا خلاق؟ مسئله‌گرا یا رویدادزده؟
کوتاه سخن اینکه اگر همین چهار رویکرد که اصل مسئله امروز رسانه‌های چاپی ما را تشکیل می‌دهد، توسط کمیسیون همه‌جانبه‌ای مورد بررسی جدی قرار گیرد، گزارش آن مانند گزارش مک براید، تحولی تاریخی در حل معضلات رو به تزاید امروزمان ایجاد خواهد کرد؛ پس انجمن صنفی، بسم‌الله!