کتاب‌هایی که دولت‌ها نمی‌خواستند مردم بخوانند؛
451 فارنهایت
در طول تاریخ کتاب‌هایی نوشته شده که دولت‌ها صلاح ندانسته اند شهروندانشان آنها را بخوانند.
در طول تاریخ کتاب‌هایی نوشته شده که دولت‌ها صلاح ندانسته اند شهروندانشان آنها را بخوانند؛ گاه پای مذهب و اخلاق در میان بوده است و گاه مصالح حکومتی. اما در اغلب موارد گذر زمان و یا رجوع به موضوع، سانسور و ممنوعیت را لغو کرده است. اینجا ۶ کتاب مشهوری که دولت‌ها آن را ممنوع کرده اند مرور می‌کنیم.
۱. «لولیتا» ولادیمیر ناباکوف ۱۹۵۵
اثر ناباکوف درباره روابط جنسی ممنوع، علاقه مردی پدوفیل به دختری نوجوان و زیر سن قانونی است. به همین دلیل در بریتانیا در فهرست آثار ممنوعه قرار گرفت. اما ناشر فرانسوی این اثر که از قضا متخصص نشر چنین موضوعاتی بود، دست به انتشار و توزیع زد. حتی گراهام گرین نویسنده انگلیسی هم با این استدلال که لولیتا استعاره‌‌ای از فساد آمریکا در اروپای قدیم است برای آن تبلیغ کرد. با ساخت فیلم اقتباسی کوبریک از این اثر در سال ۱۹۶۲ ممنوعیت لولیتا در در بسیاری از کشورها لغو شد. اما همچنان این کتاب در لیست موضوعات چالشی در مدارس آمریکایی است.
۲. «مزرعه حیوانات» جورج اورول ۱۹۴۵
ابتدا ناشران انگلیسی و آمریکایی به این بهانه که مزرعه حیوانات می‌تواند همبستگی آنها با اتحاد جماهیر شوروی را در طول جنگ جهانی دوم مخدوش کند، در لیست ممنوعه‌ها قرار دادند؛ کتاب به وضوح استبداد استالینی را به چالش می‌کشد. اما بعد از پایان جنگ جهانی و در طول دوران جنگ سرد نه تنها ممنوعیت آن لغو شد که دولت‌های غربی به استقبال آن رفتند. این کتاب تا زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در این کشور و در بلوک شرق ممنوع بود. بعدها امارات به خاطر وجود شخصیت خوکِ داستان، مزرعه حیوانات را مغایر ارزش‌های اسلامی دانست و آن را ممنوع کرد!
۳. «مدار راس‌السرطان ( تروپیک سرطان )» هنری میلر ۱۹۳۴
از آن دست کتاب‌هایی است که برخی کشورها به دلیل رواج صحنه‌های خشن جنسی و البته زبان زن‌ستیز آن را ممنوع کردند؛ از جمله ایالات متحده. اما در سال ۱۹۶۴ دیوان عالی آن را وقیح و ناپسند تشخیص نداد و ممنوعیت آن را لغو کرد. تا پیش از حکم دیوان عالی، تروپیک سرطان در بازار سیاه آمریکا به فروش می‌رفت. این کتاب تا سال ۱۹۸۶ در ترکیه هم ممنوع بود.
۴. «عاشق بانو چترلی» دی اچ لارنس ۱۹۲۸
این کتاب هم به دلیل توضیح صریح روابط جنسی و همچنین شکستن تابوی رابطه میان طبقات مختلف در بریتانیای آن زمان ممنوع شد. بنابراین نویسنده انگلیسی آن را در ایتالیا منتشر کرد. کتاب تا سال ۱۹۶۰ در بریتانیا ممنوع بود. در چالش قضایی میان نشر پنگوئن و دولت بریتانیا بر سر این کتاب، پنگوئن برنده و موفق شد آن را در نخستین روز عرضه، ۲۰۰هزار نسخه بفروشد! «عاشق بانو چترلی» در چین و در سال ۱۹۸۷ به دلیل دوز بالای اروتیسم و نقش آن در فساد ذهنی جوانان ممنوع شد. نمی‌دانیم ممنوعیت پابرجاست یا نه.
۵. «اولیس» جیمز جویس ۱۹۲۲
نمایشنامه اولیس ابتدا به صورت سریالی در مجله لیتل ریویوی آمریکا منتشر شد که به دلیل اشاره به عملی جنسی کار به دادگاه کشید و در نهایت انتشار آن ممنوع شد. پس از آن بریتانیا هم بابت همین موضوع آن را ممنوع کرد. نویسنده با همکاری ناشری فرانسوی اولیس را به‌طور کامل در فرانسه منتشر کرد، اما در بریتانیا و آمریکا به بازار سیاه راه یافت و البته نسخه‌های زیادی از آن در گمرک بریتانیا و آمریکا سوزانده شد. در سال ۱۹۳۳ به حکم قاضی آمریکایی ممنوعیت اولیس لغو شد. پس از آن به عنوان شاهکار ادبیات مدرن معرفی شد.
۶. «۱۲۰ روز در سُدوم» مارکی دو ساد
نویسنده این کتاب را در دورانی که در زندان باستیل فرانسه به سر می‌برد، نوشته است. رمان ۱۲۰ روز در سدوم سراسر تصویر و توضیح انواع فسادهای جنسی، خشونت و قتل و تجاوز به کودکان است. با هجوم به زندان باستیل داستان تمام نشد. با این حال در سال ۱۹۰۴ منتشر و سپس در قرن بیستم در بسیاری از کشورهای اروپایی ممنوع شد. پازولینی «سالو» را با اقتباس از این کتاب و در سال ۱۹۷۵ ساخت که اکران این فیلم هم در بسیاری از کشورها ممنوع شد. کره جنوبی دوبار تا به حال این کتاب را ممنوع کرده است. در حال حاضر ۱۲۰ روز در سدوم به صورت مهر و موم به افراد بالای ۱۹ سال فروخته می‌شود.
