دانشنامۀ تألیفی

نصرالله پورجوادی-مدیر بخش فلسفه و عضو شورای‌عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی: نخستین آشنایی‌ام با جناب کاظم موسوی‌بجنوردی هنگام شکل‌گیری ایدۀ تأسیس مرکز دائرةالمعارف و دعوت استادان برای همکاری با این مرکز بود. چون در آن زمان در دانشنامۀ جهان اسلام بودم و به نظر می‌رسید این دو کار در موازات هم است، در نتیجه از همان زمان‌ها در جلسات مختلفی شرکت می‌کردیم و با آقای بجنوردی آشنا شدم. آن زمان فکر ایشان فقط دربارۀ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود و از همان ابتدا تأکیدش بر تألیف بود درحالی‌که در دانشنامۀ جهان اسلام دنبالۀ همان کاری را که پیش از انقلاب، مرحوم احسان یارشاطر انجام داده بود پی گرفته بودیم. 

وقتی پیش رفتیم متوجه شدیم تصمیم آقای بجنوردی درست بوده است؛ دائرةالمعارف اسلام چیزی است که اروپایی‌ها از دید خود نوشتند اما به هرحال درست نیست که ما بخواهیم عیناً آن را ترجمه کنیم و بنیۀ علمی کشور نیز در آن زمان هنوز به نحوی نبود که بخواهیم مقالات تألیفی منتشر کنیم. به‌هرحال آن زمان بلندپروازی به نظر می‌رسید ولی عملاً ثابت شد که نظر آقای بجنوردی درست بوده است. البته از سویی نیز به‌هرحال یکی از اشتباهات دائرةالمعارف این بود که از مقالات استفاده کردند ولی ارجاع نمی‌دادند. مقالاتی را همان‌زمان دیده بودم که منتشر شده بود ولی بیش‌تر آن‌ها ترجمه بود و منبع‌شان ذکر نشده بود. به‌نظرم این نوع رقابت‌ها در مؤسسات تحقیقی و علمی زیاد شایسته نیست. 

ما دو بجنوردی داریم؛ یک بجنوردی داریم که 18-19 ساله و چریک بود. کدام‌یک از ما در آن سن چریک نبودیم؟ همۀ ما در آن سن تصمیماتی گرفتیم که بعد گفتیم این چه کاری بوده است. بجنوردیِ دوم از همان زندان آغاز شد و پس از آزادی شکوفا شد و به سمت کارهای جدید رفت. این دو شخصیتِ متفاوت است و بخش اول شخصیت ایشان چیزی تاریخی بوده و گذشته است.