شاخص‌های اساسی حکمرانی سلامت در کشور
جهان در دوران گذار پارادایمیک است. اتفاقات نوینی در جهان همچون تغییرات آب‌وهوایی، گرم‌شدن زمین، بروز پاندمی‌ها و فوران تکنولوژی‌های ذهن مجازی و هوش مصنوعی و دستکاری‌های زیست‌فناوری در حال رخ‌دادن است. شرایط جهان آینده دچار تغییرات نمایی است. هژمونی‌های قدرت سخت و نرم نیز تغییر خواهند کرد. نسل‌های آینده بیش از نسل امروز تحت تأثیر این تغییرات خواهند بود. پارادایم‌های غالب دیروز امکان پاسخ‌گویی به نیازهای نسل رو به تغییر امروز و آینده را ندارند و نخواهند داشت.
جهان در دوران گذار پارادایمیک است. اتفاقات نوینی در جهان همچون تغییرات آب‌وهوایی، گرم‌شدن زمین، بروز پاندمی‌ها و فوران تکنولوژی‌های ذهن مجازی و هوش مصنوعی و دستکاری‌های زیست‌فناوری در حال رخ‌دادن است. شرایط جهان آینده دچار تغییرات نمایی است. هژمونی‌های قدرت سخت و نرم نیز تغییر خواهند کرد. نسل‌های آینده بیش از نسل امروز تحت تأثیر این تغییرات خواهند بود. پارادایم‌های غالب دیروز امکان پاسخ‌گویی به نیازهای نسل رو به تغییر امروز و آینده را ندارند و نخواهند داشت. اهداف توسعه پایدار (SDGs) قبل از تغییرات محتملی که در ۱۰ سال آینده تحت تأثیر تغییرات نمایی پیدا خواهند کرد، تاکنون قوی‌ترین تجربه بشری در سیاست‌گذاری زندگی انسان بوده است که اهداف و شاخص‌های رسیدن و پایش آن را در ۱۷ حوزه از‌جمله حوزه سلامت ارائه کرده است. اهداف توسعه پایدار یک چارچوب شاخص فراگیر جهانی برای بهبود سلامت جمعیت ارائه می‌کند که باید با بافت اجتماعی-سیاسی هر کشور سازگار شود. در جهان آینده می‌بایست به سمت حکمرانی متریک و هوشمند حرکت کرد و در این راه، سنجه‌ها و شاخص‌های چند‌لنزی ابزار کنترل سیاستی خواهند بود. مطالعه حاضر با هدف ارائه یک چارچوب شاخص ملی برای ایران به‌عنوان فهرست مرجع برای تحقق اهداف توسعه‌ای کشور با در‌نظر‌گرفتن نسل‌های آینده (توسعه پایدار) در حوزه سلامت و مرتبط با سلامت انجام شده است. برای این منظور تمامی تجربیات در دسترس قبلی در طراحی شاخص‌های فنی کشور در حوزه سلامت جمع‌آوری شده و مورد بازبینی قرار گرفته است. از طرف دیگر، اهداف توسعه پایدار و سه چارچوب مکمل اضافی (شاخص‌های اصلی سلامت سازمان جهانی بهداشت، شاخص‌های اصلی اقدام عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت و شاخص‌های عدالت در سلامت در تطبیق با شاخص‌های اربان‌هارت ژاپن) انتخاب شده‌اند تا مبنای نظری چارچوب شاخص ملی و شناسایی، مقایسه و انتخاب شاخص‌های بالقوه را فراهم کنند. ابتدا نیاز به طراحی مدلی یونیورسال بود که قابلیت چنین مقایسه‌ای را فراهم کند. در این راستا با استفاده از نقشه‌یابی خلاق استراتژیک، «مدل همبستگی شاخص اهداف کلان» طراحی شد که تحت عنوان «مدل شاخص‌های همبسته اهداف کلان»
BMGI: Bound Master Goals Indicators ارائه شد. در ادامه بر اساس نیازها و ظرفیت‌های زمینه‌ای کشور، «الگوی زنجیره نتایج برای طبقه‌بندی شاخص‌های اصلی سلامت» سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان مبنایی مفهومی برای تسهیل شناسایی شاخص‌ها و پیوند آنها با سیستم‌های داده کشور و روش‌های جمع‌آوری داده مورد استفاده قرار گرفت.
پس از شناسایی فهرست اولیه 181 شاخص، با حضور صاحب‌نظران ارشد موضوعی واحدهای مرتبط با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر سازمان‌های مرتبط با سلامت فهرست نهایی بررسی، تحلیل و انتخاب شد و در نهایت در یک فرایند دوساله مطالعه، بررسی و تطبیق، یک چارچوب شاخص ملی برای پایش حکمرانی سلامت در ایران تدوین شد که شامل 101 شاخص (شامل 12 شاخص ورودی/فرایند، 13 شاخص خروجی، 44 شاخص پیامد و 32 شاخص تأثیر) سازماندهی‌شده در چهار حوزه «وضعیت سلامت»، «عوامل خطر»، «پوشش خدمات» و «نظام سلامت» است. این چارچوب به ترمیم شکاف شاخص‌های اصلی سلامتی که در بند شماره 3 تحت ماده شماره هفت قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور شناسایی شده است، می‌پردازد. این شاخص‌ها برای اطلاع‌رسانی سیاست‌ها و برنامه‌های بهبود نظام سلامت و وضعیت سلامت جمعیت در سطح ملی و در راستای امکان ایجاد حکمرانی متریک نظام سلامت و بودجه‌ریزی متریک آن می‌تواند بعد از تصویب و ابلاغ در شورای عالی سلامت کشور مورد عمل قرار بگیرد.
