دو روی چین

چین قید سرمایه‌گذاری در ایران را  زد

رویگردانی چینی‌ها از سرمایه‌گذاری در ایران در آمار و ارقام سرمایه‌گذاری خارجی به وضوح مشهود است. مطابق اعلام سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی، چینی‌ها در دو سال گذشته حدود 227 میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده بودند که این رقم حالا به حدود 185 میلیون دلار کاهش یافته است. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که ایران و چین سند همکاری‌های 25ساله به امضا رسانده و متولیان می‌گفتند که بر مبنای این سند بناست چین در ایران سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری در زیرساخت‌ها انجام دهد.

این موضوع در حالی رخ می‌دهد که کارشناسان پیش از این نیز عدد 400 میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ایران را ناچیز می‌دانستند و نیاز زیرساختی کشور به سرمایه را عددی بزرگ‌تر از این رقم می‌دانستند.

پیش از این محمدحسین روشنک، رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی خراسان رضوی به ایلنا گفته بود که «400 میلیارد دلار نه برای ایران و نه برای چین عدد بزرگی نیست. مگر در دوران هشت‌ساله دولت نهم و دولت دهم، ایران ۸۰۰ میلیارد دلار درآمد ارزی نداشت و چگونه این میزان در مدت هشت سال در کشور مصرف شد؟».

او ۴۰۰ میلیارد دلار را رقمی ناچیز برای سرمایه‌گذاری روی زیرساخت‌های ایران دانسته و گفت: ظرفیت سرمایه‌گذاری برای بخش‌های مختلف به‌ویژه زیرساخت‌های حمل‌ونقل ایران چند برابر ۴۰۰ میلیارد دلاری است که منتقدان تحقق آن را غیرقابل باور می‌خوانند. ضمن اینکه سند همکاری ایران و چین ۲۵ساله است، ۴۰۰ میلیارد دلار در طول ۲۵ سال عدد ناچیزی است. فقط برای ایمن‌سازی و مدرن‌سازی حمل‌ونقل هوایی کشور، عدد بیشتری برای سرمایه‌گذاری نیاز است، چه رسد به صنعت، کشاورزی و باقی زیرساخت‌های اقتصادی. با این حال، چین نه‌تنها با وجود سند همکاری‌های 25ساله 400 میلیارد دلار سرمایه به ایران نیاورد بلکه حالا رقم سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران بسیار ناچیز است.

معاون وزیر اقتصاد: از چینی‌ها راضی نیستیم

چین فقط 185 میلیون دلار سرمایه به ایران آورده است. علی فکری، معاون وزیر اقتصاد، به «شرق» توضیح داد که از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون چینی‌ها در 25 طرح به ارزش 185 میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

او که دیروز در یک نشست خبری حاضر شده بود، به «شرق» توضیح داد که «روس‌ها بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در ایران هستند و حدود نیمی از سرمایه‌گذاری خارجی که در ایران انجام شده متعلق به روس‌هاست و ارزش این سرمایه‌گذاری ٢.٧ میلیارد دلار است که این میزان سرمایه، برای توسعه میادین نفتی در ایلام به کشور وارد شده است».

فکری همچنین تأکید کرد: «یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت در این مدت اصلاح نظام آماری بوده‌ است و پس از این تنها آمار سرمایه‌های جذب‌شده که منجر به اجرای پروژه شده وارد نظام آماری می‌شود و قرار نیست تنها جذب سرمایه بر روی کاغذ را اعلام کنیم».

او با بیان اهمیت درج آمارهای درست سرمایه‌گذاری در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی گفت که در دولت گذشته توتال فرانسه هرگز وارد ایران نشد و بحث ورود برند فرانسوی تنها در حد حرف و گفت‌وگو بود، اما در رسانه‌ها از ورود توتال به ایران خبر دادند.

رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی با بیان اینکه از این پس واقعیت جذب سرمایه‌‌ها را اعلام می‌کنیم، گفت: «آنچه به عنوان تمایل سرمایه‌گذاری در ایران و اعلام آمادگی برای سرمایه‌گذاری در ایران است، دیگر در نظام آماری نمی‌گنجانیم و در حال حاضر تنها سرمایه‌گذاری‌های معتبر اعلام می‌شوند». به گفته فکری سرمایه‌گذاری‌های معتبر به این معناست که از زمان اخذ مجوز آن بیش از شش ماه نگذشته باشد و سرمایه‌گذار بخشی از سرمایه را وارد پروژه کرده باشد.

بنا بر توضیحات معاون وزیر اقتصاد از شروع دولت سیزدهم تا پایان دی امسال 10.2 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مصوب شده که از این میزان 5.95 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری معتبر بوده و سرمایه وارد کشور شده است.

رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی تأکید کرد در یک سال و سه ماه گذشته پس از روسیه، کشور امارات به عنوان دومین کشور، ترکیه سومین کشور و چین چهارمین کشور و افغانستان پنجمین کشور سرمایه‌گذار در ایران بوده‌‌اند.

فکری تأکید کرد: «با توجه به شرایط کشور این میزان سرمایه‌گذاری‌ها از طریق صرافی‌ها وارد کشور شدند».

او با انتقاد از میزان سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران گفت: «چین در مدت مذکور حدود 185 میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌ است که با توجه به میزان جلسات و مذاکرات از این عدد راضی نیستیم و چینی‌ها در حد سرمایه‌گذاران کوچک و متوسط و کشورهای همسایه وارد سرمایه‌گذاری در ایران شده‌‌اند که عمده آن در بخش‌های پایانه‌های حمل‌ونقلی و ترانزیت بوده‌ است».

فکری درباره سرمایه‌گذاری امارات در ایران در طول یک سال و سه ماه گذشته گفت: «عمده سرمایه‌گذاران از کشور امارات در واقع اماراتی نیستند و از سایر کشورها هستند که عمده این میزان سرمایه‌گذاری‌ها هم در بخش صنعت و معدن بوده‌ است».

سرمایه‌گذاری‌های وسیع چین در منطقه

رویگردانی چینی‌ها از سرمایه‌گذاری در ایران تفاسیر و تحلیل‌های مختلفی در رسانه‌های ایران داشته که مهم‌ترین آن مربوط به بحث‌های تحریمی ایران است اما در همین زمان چین با طالبان به عنوان حکومتی که از سوی بسیاری از کشورهای جهان به رسمیت شناخته نشده است، قرارداد نفتی به ارزش حدود 150 میلیون دلار امضا کرده و وعده داده است که ارزش این سرمایه‌گذاری در سه سال آینده تا 540 میلیون دلار برسد.

بر اساس گزارش دویچه‌وله، پکن با وجود آنکه حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته اما قراردادی کلان با طالبان و برای استخراج نفت از حوزه نفتی «آمودریا» به امضا رسانده است. مقامات حکومت طالبان روز پنجشنبه ۱۵ دی از این قرارداد بزرگ پرده برداشتند. شهاب‌الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن طالبان و نماینده شرکت چینی CPEIC (شرکت نفت و گاز آسیای مرکزی در سین‌کیانگ) این قرارداد را در حضور عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان و وانگ یو، سفیر چین در کابل به امضا رساندند. این نخستین قرارداد کلانی است که طالبان از زمان به قدرت رسیدن در ماه آگوست سال گذشته میلادی تاکنون امضا کرده است. مدت اعتبار این قرارداد ۲۵ سال است و بنا بر این قرارداد، نفت از مساحت چهارهزارو ۵۰۰ کیلومترمربعی حوزه نفتی «آمودریا» استخراج خواهد شد. این حوزه نفتی در سه ولایت شمالی در افغانستان واقع است که عبارت‌اند از سرپل، جوزجان و فاریاب.

به گفته مقامات طالبان پیش‌بینی شده که استخراج از این حوزه از میزان اولیه بالغ بر ۲۰۰ تن در روز به هزار تن و سپس تا ۲۰ هزار تن نفت افزایش یابد.

میزان سرمایه‌گذاری شرکت چینی در این پروژه در یک سال ۱۵۰ میلیون دلار و در سه سال آینده ۵۴۰ میلیون دلار خواهد بود. مقامات طالبان گفته‌اند که در این قرارداد ۲۰ درصد شریک خواهند بود و این سهم می‌تواند تا ۷۵ درصد افزایش داشته باشد.

البته به جز این چین حالا اعلام کرده است که بنا دارد 10 میلیارد دلار هم در اقلیم کردستان عراق قرارداد سرمایه‌گذاری منعقد کند.

گروه سرمایه‌گذاری گژوبای چین پیشنهاد کرده است 10 میلیارد دلار در حوزه‌های زیرساخت اقلیم کردستان عراق سرمایه‌گذاری کند.

 مؤسسه سی‌آی‌یو‌بی که در حوزه صنعت ساختمان فعالیت می‌کند، از پیشنهاد یک گروه سرمایه‌گذاری چینی به مقامات اقلیم کردستان عراق برای سرمایه‌گذاری عظیم در این منطقه خبر داده است. این مؤسسه از محمد شکری، رئیس کمیته سرمایه‌گذاری اقلیم کردستان نقل کرده است که این میزان سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌ها از قبیل ایجاد شبکه ریلی، نیروگاه برق، ساخت جاده و احداث سد پیشنهاد شده است.

البته حجم سرمایه‌گذاری چین در عراق هم رقم قابل توجهی است و چینی‌ها تنها در سال 2020 بیش از 10.5 میلیارد دلار در زیرساخت‌های عراق سرمایه‌گذاری کرده‌اند. عراق پس از روسیه و پاکستان سومین کشور جذب‌کننده سرمایه چینی در قالب طرح ابتکاری «یک کمربند- یک جاده» چین است، عراق در سال‌های گذشته آرام آرام در حال تبدیل‌شدن به یکی از پایگاه‌های اصلی سرمایه‌گذاری چین در منطقه غرب آسیاست.

وب‌سایت روزنامه اسرائیلی «جروزالم‌پست» با انتشار گزارشی تحت عنوان: «چگونه عراق به حلقه اصلی راهبرد یک کمربند و یک جاده چین تبدیل شد»، راهبرد دولت چین برای نفوذ از طریق سرمایه‌گذاری به عراق به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین انرژی پایدار برای این غول همچنان روبه‌رشد اقتصاد جهانی را مورد بررسی قرار داده است.

چین همچنین چندی‌پیش قراردادی ۶۰ میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در گاز قطر امضا کرد و اخیرا قراردادهای بزرگی با عربستان و امارات به امضا رسانده است.