نمایش دیپلماتیک در دمشق

وزیر خارجه آلمان و همتای فرانسوی او برای دیدار با احمد الشرع، رهبر حکومت جدید در سوریه، روز گذشته وارد دمشق، پایتخت این کشور شدند. سفر این دو مقام عالی‌رتبه اروپایی که اعلام شده «به نمایندگی از اتحادیه اروپا» انجام می‌شود، بالاترین سطح از بازدید مقامات اروپا از سوریه در پی سقوط حکومت بشار اسد است.

سفر وزرای خارجه آلمان و فرانسه به سوریه اولین سفر مقام‌های ارشد غربی به دمشق از زمان سقوط بشار اسد محسوب می‌شود. احمد شرع پیش از این خواستار لغو تحریم‌هایی شده بود که کشورهای غربی علیه سوریه در دوران حکومت بشار اسد وضع کرده بودند. شورشیان مخالف بشار اسد از زمان فتح دمشق تاکنون تلاش کرده‌اند تا به جامعه جهانی اطمینان دهند که حقوق همه سوری‌ها از جمله اقلیت‌های مذهبی و قومی را محترم خواهند شمرد.

دیدار با احمد الشرع و بازدید از زندان بدنام صیدنایا در پایتخت سوریه ازجمله برنامه‌های اصلی آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، و ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، در سفر به این کشور اعلام شده است. احمد الشرع که با نام «ابومحمد الجولانی» فرماندهی شورشی‌های «هیئت تحریرالشام» را به مدت هشت سال در استان ادلب در دست داشت، از روز 8 دسامبر 2024 در پی رسیدن نیروهایش به دمشق و فرار بشار اسد به روسیه، رهبر دوفاکتوی سوریه تلقی شده است.

ژان نوئل بارو که پیش از ظهر جمعه پیش از همتای آلمانی خود به دمشق رسید،‌ در گفت‌وگو با رسانه‌ها در داخل سفارت کشورش در این شهر تأکید کرد که دو قدرت اروپایی آلمان و فرانسه در پی «انتقال صلح‌آمیز قدرت» در سوریه هستند.

بارو همچنین برای برپاشدن سوریه‌ای «باثبات و آرام» و همچنین «تحقق آرزوهای تمام سوری‌ها» ابراز امیدواری کرد، اما در عین حال افزود که این «امیدی شکننده است» و نیازمند تلاش همه طرف‌ها.

آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، نیز که به‌نوشته خبرگزاری فرانسه پس از رسیدن به دمشق ابتدا به همراه همتای فرانسوی خود به بازدید از زندان صیدنایا رفت، بیانیه‌ای به مناسبت سفر خود به سوریه منتشر کرد. زندان صیدنایا در دوره حکومت خاندان اسد، به شکنجه شدید زندانیان و داشتن سلول‌های مخفی و سربه‌نیست شدن زندانیان در آن شهرت داشت.خانم بربوک در بیانیه‌اش تأکید کرده که آلمان قصد دارد کمک کند تا سوریه به «خانه‌ای امن» برای تمام مردم سوریه بدل شود.

او همچنین گفت که سفر دو مقام عالی‌رتبه اروپایی «سیگنالی آشکار» به دمشق است تا حاکمان جدید این کشور بدانند که رابطه تازه با آلمان و همین‌طور با اتحادیه اروپا «شدنی است». آنالنا بربوک تأکید کرد که کشورش نمی‌خواهد «فرصت حمایت از مردم سوریه در این برهه مهم» را از دست بدهد. عربستان، قطر و امارات، سه کشور عربی ثروتمند منطقه، همراه با ترکیه به حاکمیت جدید سوریه برای بازسازی اقتصاد این کشور قول داده‌اند و ترکیه پس از دو سفر وزیر خارجه‌اش به دمشق در کمتر از دو هفته، گروه‌های مختلف فنی و مهندسی را راهی سوریه کرده است. فرانسه و آلمان هم پیش‌تر در ماه گذشته میلادی دو هیئت در سطحی پایین‌تر را راهی دمشق کرده بودند.

احمد الشرع که با عنوان «فرماندهی کل اداره جدید سوریه» معرفی می‌شود، پیش‌تر گفته است که برگزاری انتخابات در سوریه می‌تواند بیش از چهار سال و تهیه پیش‌نویس قانون اساسی جدید ممکن است تا سه سال طول بکشد.

کشورهای غربی نه تنها هنوز تحریم‌ها علیه سوریه را لغو نکرده‌اند بلکه گروه هیئت تحریرالشام، اصلی‌ترین گروه شورشیانی را که با تصرف شهرهای حلب، حما، حمص و در نهایت دشمق زمینه سرنگونی حکومت بشار اسد را فراهم کردند یک گروه «تروریستی» می‌دانند.

جولانی که رهبر گروه اسلام‌گرای هیئت تحریر الشام است از یک چهره شبه‌نظامی مرموز که آمریکا جایزه‌ای ۱۰ میلیون دلاری برای دستگیری‌اش تعیین کرده بود به یک انقلابی و بازیگر سیاسی شناخته‌شده تبدیل شده است.

جولانی در سال ۱۹۸۱ در ادلب به دنیا آمد و نام اصلی‌اش احمد حسین الشرع است. مسیر او به سمت شبه‌نظامی‌گری از سال ۲۰۰۳ و در جریان جنگ عراق آغاز شد، او به شورش علیه نیروهای آمریکایی پیوست و به شبکه‌های مرتبط با القاعده راه یافت.جولانی در سال ۲۰۱۱ که سوریه درگیر جنگ داخلی شد، به کشورش بازگشت و جبهه النصره را به‌عنوان شاخه‌ای از القاعده تأسیس کرد، گروهی که به‌دلیل مهارت‌های جنگی و تاکتیک‌های سخت‌گیرانه‌اش شهرت پیدا کرد.

تغییر اساسی در سال ۲۰۱۶ رخ داد، که جبهه النصره روابطش را با القاعده قطع کرد و ابتدا به جبهه فتح الشام و سپس، هیئت تحریرالشام تغییر نام داد. این تغییر راهبردی با هدف ادغام این گروه با مخالفان محلی و فاصله‌گیری از ریشه‌های افراطی این گروه صورت گرفت.

ندیم شهادی، اقتصاددان و مشاور سیاسی در اندیشکده‌های اروپا و آمریکا، به عرب‌‌نیوز گفت اپوزیسیون سوریه با یک مشکل بزرگ در تصویر عمومی‌اش مواجه است. این اپوزیسیون بنیادگرا و مرتبط با القاعده و داعش توصیف شده است و جنگ اطلاعاتی اسد و حامیانش جهان را متقاعد کرده است که هیچ جایگزینی وجود ندارد و پس از اسد، هرج‌و‌مرج به وجود می‌آید. هیئت تحریر شام به رهبری جولانی تلاش کرد تا خود را نه‌تنها به‌عنوان سازمانی شبه‌نظامی بلکه یک نهاد حکومتی مشروع معرفی کند.

این گروه که ادلب را تحت کنترل داشت، «دولت نجات سوریه» را تأسیس کرد. این ساختار حکومتی به هیئت تحریر شام امکان داد تا نقش‌های اداری مدنی را بر عهده بگیرد، خدمات ارائه دهد و زیرساخت‌ها را ترمیم کند و در عین حال، نظمی نسبی در منطقه‌ای که از درگیری‌ها آسیب دیده بود برقرار کند.

کارشناسان این تلاش‌ها را نشان‌دهنده درک جولانی از این نکته می‌دانند که حکومت‌داری و مشروعیت سیاسی می‌تواند ثبات و احتمالا آشتی ایجاد کند.

اما کالین کلارک، کارشناس مقابله با تروریسم در گروه صوفان در نیویورک، در گفت‌و‌گو با نیویورک‌پست هشدار داد که همه اینها ممکن است «نمایشی فریبنده» باشد و اشاره کرد که هیئت تحریر شام پیش از تصرف بخش‌های وسیع‌تری از سوریه، به نقض حقوق بشر در ادلب، از جمله شکنجه و بازداشت مخالفان، متهم شده بود. او در ادامه افزود: «جولانی مانند فردی میانه‌رو به نظر می‌رسد، اما ممکن است فقط همان حرف‌هایی را بزند که آمریکا می‌خواهد بشنود. آیا او واقعا این رویکرد را هنگامی که به قدرت برسد ادامه خواهد داد؟ آیا جهادی‌های سرسختی که کنارش حضور دارند تبعیت خواهند کرد؟».

وزیر خارجه سوریه در ریاض

وزیر امور خارجه عربستان سعودی، شاهزاده فیصل بن فرحان، در ریاض با همتای سوری خود، اسعد الشیبانی، دیدار کرد و دو طرف درباره آخرین تحولات سوریه گفت‌وگو کردند.

به گزارش خبرگزاری دولتی عربستان سعودی، شاهزاده فیصل بن فرحان در این دیدار بر تعهد ریاض به حمایت از حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی سوریه و تلاش‌ برای تحقق امنیت، ثبات و رفاه مردم سوریه تأکید کرد. این مذاکرات همچنین بر حفظ نهادهای دولتی سوریه، تقویت توانمندی‌های آن و تسهیل ادغام دوباره سوریه در جهان عرب و اسلام متمرکز بود.

مقامات ارشد سعودی، از جمله شاهزاده مصعب بن محمد الفرحان و سفیران سعود الساطی و فیصل المجفل نیز در این دیدار حضور داشتند.

الشیبانی در این سفر همراه با هیئتی بلندپایه از جمله وزیر دفاع، مرهف ابو قصر، و رئیس اطلاعات، انس خطاب، وارد ریاض شد و مورد استقبال معاون وزیر خارجه عربستان قرار گرفت. این اولین سفر خارجی الشیبانی پس از برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهور پیشین سوریه، در ۸ دسامبر محسوب می‌شود. این دیدار پس از آن انجام می‌شود که رهبر جدید سوریه، احمد الشرع، در مصاحبه‌ای با شبکه العربیه از نقش بالقوه عربستان در شکل‌گیری آینده سوریه تمجید کرد.