راه طولانی برای ساختن جهانی بهتر

«ما آموخته‌ایم «آموزش انسان را آزاد می‌کند». حالا ما فکر می‌کنیم آموزش باعث شادمانی آدمی هم می‌شود، به‌ویژه در روزهایی که بیدارشدن و ادامه‌دادن بزرگ‌ترین جنگ روزگار ماست، کسانی که هر روز تلاش می‌کنند تا شادمانی آموختن را تا دورترین نقاط سرزمین‌مان ببرند و این یعنی آدم ایرانی از ساختن زندگی خسته نمی‌شود و ما در کنار هم این روزگار سخت را با آموزش‌ها و رنگ‌های شاد و آوازی دل‌انگیز و نشاطی کودکانه، آسان خواهیم کرد».

اینها گفته‌های کلثوم بزی، مدیرعامل مؤسسه توسعه پایدار اردیبهشت‌ است. مؤسسه‌ای مردم‌نهاد که در دل روستاهای دورافتاده سیستان‌‌وبلوچستان پا گرفته ‌و به توانمندسازی جامعه محلی مشغول است؛ حلقه مفقوده‌ای که که رکن مهم توسعه جوامع محلی است.

مؤسسه توسعه پایدار اردیبهشت به صورت غیررسمی فعالیت خود را در ابتدای سال 1394 با راه‌اندازی کمپین «شهردار شهرمان باشیم» و در راستای حساس‌سازی مردم شهر و مسئولان شهرداری به پاک‌سازی زباله‌های شهری آغاز کرد. در ادامه و هم‌زمان با شرکت در دوره آشنایی با اصول مدیریت سازمان‌های مردم‌نهاد که به همت بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان برگزار می‌شد، به آموزش محیط‌ زیست در مدارس و راه‌اندازی کتابخانه‌های کوچک در مدارس مناطق کمتر‌برخوردار شهری و روستایی پرداخت.

این سازمان در سال 1395 و پس از اخذ مجوز از استانداری، مأموریت خود را در سه حوزه معیشت، آموزش و فضای شهری در سطح استان سیستان‌و‌بلوچستان تعریف کرد.

کلثوم بزی، تسهیلگر اجتماعی، به «شرق» می‌گوید: «واژه تسهیلگری و شغل تسهیلگر این روزها در همه ‌شکل کار و در سطوح مختلف اجتماعی به کار می‌رود. از مدارس عجیب و رنگارنگ در مناطق برخوردار شهری‌ تا سازمان‌های دولتی و خیریه‌ها، این واژه را وارد عناوین شغلی و روش‌های اجرائی‌شان کرده‌اند. اما خیلی تفاوت است میان تسهیلگر کودک در یک مدرسه طبیعت در مثلا محله قلهک تهران تا تسهیلگر یک سازمان مردم‌نهاد در دهستان توتان از توابع شهر بنت شهرستان نیکشهر در استان سیستان‌و‌بلوچستان».

او درباره فعالیت‌های مؤسسه ازدیبهشت توضیح می‌دهد: «یکی از مهم‌ترین پروژه‌های آموزشی این مؤسسه، آموزش کودکان گروه نگین خانه هدی، در محلات شیرآباد، همت‌آباد و دایی‌آباد بوده است. مسیر همراهی اردیبهشت با این کودکان و آموزش آنها منجر به شکل‌گیری مدل آموزشی مؤثری شد که طی آن کودکان محلات کمتر‌‌برخوردار فرصت این را پیدا می‌کردند تا در کنار مربیان داوطلب خود بیاموزند و به‌عنوان مربی وارد مجموعه شوند. این مدل، باعث پرورش کودکانی شد که مهم‌ترین هدف شکل‌گیری مؤسسه یعنی پرورش کودکانی را که قادر به ایجاد تغییر پایدار درونی در محله و جامعه خود باشند، پوشش می‌دهد».

آن‌طور که بزی می‌گوید، ساخت و تجهیز مدرسه، کتابخانه و ارسال ابزار و کتاب کمک‌آموزشی و مشاوره تحصیلی و برگزاری رویدادهای آموزشی از دیگر فعالیت‌های مؤسسه در حوزه آموزش بوده است. مثلا ساخت دبیرستان دختران اردیبهشت در توتان (از توابع شهر بنت، شهرستان نیکشهر) که بنا بر گفته مردم دهستان منجر به بهبود وضعیت تحصیلی دختران این منطقه و آرامش خاطر خانواده‌ها شده‌، از مهم‌ترین فعالیت‌های اردیبهشت در این حوزه بوده است.

او همچنین می‌گوید: «راه‌اندازی مراکز آموزش از راه دور که طی آن، کلاس‌های کمک‌درسی، آشنایی با سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتر، زبان انگلیسی برای کودکان، موسیقی و... در مناطق دور از دسترسی مثل دهستان توتان و فنوج و همچنین روستای دهکول سیستان و محله دایی‌آباد زاهدان برگزار شد، یکی دیگر از پروژه‌های درخور توجه مؤسسه در حوزه آموزش بوده که تا به امروز در سه منطقه ادامه دارد.

در حوزه معیشت نیز مؤسسه پروژه‌های بسیاری را به انجام رسانده است؛ از دادن وام‌های خرد برای کسب‌و‌کارهای کوچک فردی گرفته تا کمک به شکل‌گیری کسب‌وکارها، توزیع بز در روستاهای دهستان توتان و ایجاد چرخه نیکوکاری که به موجب آن به هر ‌یک از افرادی که در سیل 1398 آسیب دیده بودند، دو بز و یک بزغاله ماده اهدا می‌شد و در پایان سال این افراد می‌توانستند یک بز و بزغاله را به فرد نیازمند دیگری در همان روستا اهدا کنند.

این طرح از جهت مشارکت مردم در حفظ چرخه نیکوکاری و راه‌اندازی کسب‌وکار معیشتی بعد از بحران و با مشارکت مردم مورد توجه زیادی قرار گرفت و جوایز زیادی از سازمان‌های ملی و بین‌المللی به آن تعلق گرفت. همچنین این طرح به‌عنوان نمونه‌ای از یک طرح خوب اشتغال پس از بحران در نشست‌ها و همایش‌های متعددی با دیگران به اشتراک گذاشته شد».

این تسهیلگر اجتماعی همچنین می‌گوید: «در حوزه فضای شهری، پیاده‌روسازی مشارکتی در جریان اجرای طرح محله پاک در شیرآباد، نقاشی دیواری و زیباسازی فضای شهری با استفاده از کاشت نهال از مهم‌ترین فعالیت‌های مؤسسه در این سال‌ها بوده که اغلب در شهر زاهدان و مواردی نیز در جنوب استان انجام شده است.

نقاشی دیواری محله پشت گاراژها در کوچه طباطبایی 7، نقاشی دیواری شیرآباد در باقری 48، پارک کودک در کارخانه نمک، پارک خورشید در انتهای خیابان پهلوانی، نقاشی دیواری همت‌آباد، دیوار دبیرستان اردیبهشت در دهستان توتان و نقاشی پشت‌بام خانه‌ هدی در خیابان مجدیه محله شیرآباد، از‌جمله نقاشی‌هایی بوده که از تصمیم‌گیری تا طراحی نقش و اجرای آن با مشارکت کودکان و مردم محله و داوطلبان مؤسسه انجام شده است. در جریان پروژه دفاتر تسهیلگری، حساس‌سازی شهرداری و مردم به راه‌اندازی پارک کودک، طراحی اولیه پارک و کمک به پاک‌سازی محل از زباله و افراد بی‌سامان با ارائه طرحی در وزارت کشور که منجر به ساخت نهایی پارک کودک از سوی شهرداری زاهدان شد، از‌جمله مهم‌ترین فعالیت‌های مؤسسه در حوزه فضای شهری بوده است».

آن‌طور که او می‌گوید، در جریان بحران‌های متعدد نیز مؤسسه با تعمیر و تجهیز درمانگاه، داروخانه، بهسازی پشت‌بام، ارسال داروهای مکمل برای زنان باردار و... ایفای نقش کرده است.

مرکز آموزش از راه دور توتان

او درباره راه‌اندازی مرکز آموزش از راه دور توتان می‌گوید: «اولین بار به دلیل کیفیت پایین آموزش در توتان به فکر راه‌اندازی مراکز آموزش از راه دور افتادیم و همراهانی هم پای کار آمدند. اما به هر دری زدیم، اینترنت در توتان رو‌به‌راه نشد و اردیبهشت مراکزی را در زابل، فنوج و زاهدان راه‌اندازی کرد.

امروز و بعد از قریب به گذشت پنج سال از آن روزها، بالاخره با همت همراهان و دوستان اردیبهشت، مرکز آموزش از راه دور در توتان و روستای پیربونی ساخته و تجهیز شد و اولین کلاس کمک‌درسی ریاضی برای دختران دبیرستان اردیبهشت و دیگر پایه‌ها برنامه‌ریزی شد. در ابتدا این آموزش‌ها برای پایه‌های هشتم و نهم و به صورت آنلاین شروع شد. اما با همراهی و کمک رابط مؤسسه در توتان این آموزش‌ها برای پایه‌های هفتم، دهم، یازدهم و دوازدهم نیز شروع شد. آموزش‌ها به صورت آفلاین پیش می‌رود و پس از اتمام هر فصل، یک جلسه رفع اشکال به صورت آنلاین نیز برگزار می‌شود. همچنین یک جلسه آشنایی با کامپیوتر و اجزای آن برای دانش‌آموزان پنجم و ششم نیز برگزار شد».

ساده اما مهم

او معتقد است به نظر می‌رسد فعالیت‌های نیکوکارانه در جهان و به‌ویژه ایران امروز با سختی‌های تازه‌ای روبه‌رو است؛ «آدم‌ها اغلب فرصت خواندن گزارش‌های طولانی را ندارند و زندگی آن‌قدر سخت شده که نگاه به دیگری و کمک به او اغلب اولویت بسیاری از افراد نمی‌تواند باشد. از آن طرف با حجم اخبار امروز که هر اتفاقش، جهانی را تکان و تغییر می‌دهد، برگزاری یک کلاس آموزش کامپیوتر یا ریاضی یا نقاشی، به چشم خیلی‌ها شاید اتفاق مهمی نباشد. اما برای تیم اردیبهشت که در این سال‌ها، خوشحالی‌های عمیق بسیاری را حتی از انتشار یک نوشته کوتاه کودکی در صفحه اینستاگرام مؤسسه دیده است، هر کلمه‌ای و هر قدمی که برای وسیع‌ترشدن افق دید و آینده به‌ویژه کودکان سرزمین‌مان برمی‌داریم، ارزشمند است و بذری است که حتی زمین سوخته را به جوانه‌زدن وادار می‌کند».

او ادامه می‌دهد: «به علت حفظ حریم خصوصی کودکان نمی‌توانیم بسیاری از این خوشحالی‌ها را با مخاطبان و همراهان اردیبهشت به اشتراک بگذاریم، اما از این به بعد تصمیم گرفتیم با انتشار اخبار و روایت‌های بیشتری از زندگی‌های دوردست و تکاپوی داوطلبان برای روشن‌کردن شمعی در تاریکی‌های جهان، تلاش بیشتری کنیم. در این راه نیز از هر همراهی استقبال می‌کنیم و چون راهی طولانی را برای ساختن جهانی بهتر انتخاب کرده‌ایم، هرچه هم‌قدم‌های بیشتری داشته باشیم، سفر و ساختن و روشنایی بیشتر و آسان‌تر می‌شود».