دولت وفاق- توسعه و رفع ناترازی‌ها
رئیس‌جمهور پزشکیان در هنگام گزارش عملکرد صد‌روزه دولت، به ناترازی‌های گوناگون مانند ناترازی‌های مالی، انرژی، محیط زیست (و به نظر نگارنده، ناترازی قدرت سیاسی و اجرائی رئیس‌جمهور و نبود تراز بین مسئولیت‌ها، وظایف و اختیارات مانند رفع فلیترینگ و...) اشاره کرد و آنها را مانع تحقق اهداف و برنامه‌های دولت ذکر کرد. دکتر پزشکیان با تکیه بر تخصص پزشکی خود، پیوسته از منتقدان نسخه‌های کوتاه‌مدت و مُسکن برای حل درمان دردهای مزمن بوده است.
رئیس‌جمهور پزشکیان در هنگام گزارش عملکرد صد‌روزه دولت، به ناترازی‌های گوناگون مانند ناترازی‌های مالی، انرژی، محیط زیست (و به نظر نگارنده، ناترازی قدرت سیاسی و اجرائی رئیس‌جمهور و نبود تراز بین مسئولیت‌ها، وظایف و اختیارات مانند رفع فلیترینگ و...) اشاره کرد و آنها را مانع تحقق اهداف و برنامه‌های دولت ذکر کرد. دکتر پزشکیان با تکیه بر تخصص پزشکی خود، پیوسته از منتقدان نسخه‌های کوتاه‌مدت و مُسکن برای حل درمان دردهای مزمن بوده است. اینک با توسل به شیوه کنترل مصرف و محدودسازی استفاده از انرژی که البته به نوبه خود اقدامی بایسته است، به مبارزه با ناترازی‌های کشور پرداخته است.
بدون‌شک ناترازی‌ها با این روش‌ها ممکن است برای دوره موقت مؤثر واقع شود اما قطعا نمی‌تواند به حل مشکل کمک اساسی کند، بنابراین باید در جست‌وجوی راه‌حل‌های بنیادی و پایدار بود. خوشبختانه نمونه‌های فراوانی از تجارب بین‌المللی در این زمینه وجود دارد که چنانچه اراده سیاسی حاکمیت و دولت بر رفع ناترازی‌ها باشد، می‌توان از آنها بهره و الگو گرفت. به‌عنوان شاهدی آشکار پس از جنگ جهانی دوم که بخش‌های گسترده و مهمی از زیرساخت‌ها به‌ویژه نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها و... و نیروهای انسانی ماهر ژاپن از میان رفت، آنها با اتخاذ دو سیاست و یک تصمیم استراتژیک به مدار زندگی بازگشتند و در عرصه داخلی با انتخاب شعار «اول کشور من، دوم شرکت و حزب من و سوم خود من»، منافع ملی را بر هر منفعتی مقدم ساختند و به عبارتی هر ژاپنی فعالیت و تلاش خود را ابتدا معطوف به منافع کشورش و در مراتب بعدی برای شرکت و شخص خود تنظیم کرد و آن را به یک فرهنگ ملی مبدل کرده و برای آن سوگند یاد کردند و با به فراموشی سپردن اختلافات تاریخی با دیگر کشورها ازجمله چینی‌ها و آمریکایی‌ها که می‌توانست شعله انتقام و رفتارهای احساسی را در وجود آنها برافروزد، با خردمندی و شکیبایی با ملت خود هم‌پیمان شدند و با عمل به دو سیاست بنیادی یادشده راه توسعه و بازسازی کشور را انتخاب کردند و در طول نیم‌قرن به یکی از هفت قدرت برتر اقتصادی دنیا تبدیل شدند و بر همه ناترازی‌های کشور غلبه کردند.
در تجربه‌ای دیگر کشور ویتنام که در جنگ طولانی خود با آمریکا ویران شده بود، نیز همین سیاست را برگزید و دو ویتنام جنوبی و شمالی متحد شدند و یک ملت رنج‌دیده با سرزمینی که همه ارکان و منابع انرژی و زیرساختی خود را از دست داده و زخم عمیق کینه و نفرت ناشی از جنگ را بر پیکر خود داشت، همه را پشت سر گذاشت و با انتخاب راه تعامل و دوستی با همسایگان و دیگر کشورها مسیر توسعه را انتخاب کرد و امروز با پیشرفت‌های درخورتوجه به یکی از اقتصادهای در حال توسعه تبدیل شده است.
ایران عزیز ما نیز با توجه به مجموعه شرایط داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی، نیازمند درمان اساسی است تا بتواند بر ناترازی‌ها فائق آید. خوشبختانه پزشکی حاذق و طبیبی دردآشنا که تجربه‌های گوناگون مدیریتی را در انبان دارد، هدایت دولت را برعهده گرفته است. راه روشن است، وحدت ملی که خود پیوسته به آن تأکید دارد و بهره‌گیری از نخبگان و متخصصان و دوستی و تعامل با دنیا زمینه توسعه را به‌عنوان اساسی‌ترین و اصولی‌ترین راه برای عبور از ناترازی‌ها فراهم می‌کند. همان‌گونه که وزیر محترم علوم یادآور شد، امروز ایران نیاز به مردان بزرگ برای تصمیمات بزرگ و فهم مشکلات دارد. از سوی دیگر تأکید اقتصاددانان برجسته کشور و تجارب بین‌المللی به ما می‌آموزد که هیچ کشوری در دوران تعارض و تخاصم با دیگران به توسعه دست نیافته است، بنابراین باور و پذیرش اصول توسعه (فارغ از اختلاف نظر در تعریف واژه توسعه و پیشرفت) برای درمان دردهای مزمن کشور در ذهن و فکر و اندیشه رهبران و مسئولان بلندپایه و مردم نخستین گام و در این مسیر دشوار اما خوش‌عاقبت است. رفاه و امنیت و گذر از ناترازی‌ها و نابسامانی‌ها فقط و فقط در گرو توسعه همه‌جانبه، متوازن و پایدار است. برای تحقق این امر:
1- رئیس‌جمهور باید در یک گفت‌وگوی ملی با مراکز تصمیم‌گیری کشور و تشریح وضع موجود ایران به توافق و تفاهم برسد که تنها راه برون‌رفت کشور از شرایط دشوار و پیچیده و ناترازی ایران، توسعه پایدار و الزامات آن است.
2- آن‌گاه در رویکردی دیگر با مردم به گفت‌وگو بنشیند و شرایط کشور را بازگو کند و همین موضوع و تصمیم را با آنها در میان بگذارد تا بتواند با بهره‌گیری از ظرفیت کامل ملی و خرد جمعی، در این مسیر حرکت کند.
3- بدون همراهی و پذیرش رهبران و مردم امکان توفیق در این راه بسیار اندک است. توسعه باید انتخاب مشترک ملت و حکومت باشد.
4- برای گذر موقت از ناترازی‌ها قطعا اقدامات کوتاه‌مدت مانند کنترل مصرف، بهینه‌سازی ساختار توزیع، مهار قاچاق، افزایش تدریجی و پلکانی قیمت‌ها (صرفا به‌عنوان اهرم کنترل مصرف) که باز هم نیازمند همراهی و همدلی مردم است، می‌تواند گریزگاهی اندک باشد.
5- از طرفی براساس برخی از آمارها بیش از ۴۰ درصد انرژی در دستگاه‌های دولتی و حکومتی مصرف می‌شود که اگر دولت بتواند در یک دوره زمانی مناسب ۱۰ درصد از آن را بکاهد، اقدام بایسته‌ای است که حتما انجام‌شدنی است و به کاهش ناترازی کمک جدی می‌کند.
6- از سوی دیگر کاهش تشریفات دولت، نظم‌بخشی به استفاده از برق، گاز و بنزین در دستگاه‌های دولتی و نهادهای حکومتی و عمومی و بخش خصوصی حقوقی نیز به‌عنوان اقدام ممکن، دولت را در عبور از بحران فعلی کمک خواهد کرد. برای استفاده از این روش رئیس‌جمهور و ارکان دولت و شخصیت‌های مورد اعتماد مردم باید با ارائه دقیق وضع موجود کشور و بحث‌های کارشناسانه و اقناعی همراهی و هم‌گامی مردم را به دست آورند. گفت‌وگوهای صادقانه و بازگویی حقایق و واقعیت‌ها و محرم‌دانستن مردم در تسریع و توفیق همیاری ملی کارساز خواهد بود. در کوتاه‌مدت برای گذر کم‌هزینه از ناترازی‌های انباشته‌شده ناشی از کم‌کاری‌ها و انتخاب سیاست‌ها و برنامه‌ها و تصمیمات و مسیرهای اشتباه در گذشته و بازگشت به مسیر علمی و عقلانی نیازمند عزم و اراده ملی و رفع مانع‌تراشی‌ها و تندروی است.
و نکته بسیار مهم اینکه تصمیم برای هرگونه افزایش قیمت حامل‌های انرژی باید به‌عنوان آخرین اقدام و با اعلام قبلی (حداقل چند ماه قبل از اجرا) و در قالب یک برنامه جامع و هدفمند و آماده‌سازی افکار عمومی و پرهیز از وارد‌کردن شوک به مردم و کشور (با عنایت به تجارب حوادث سال‌های اخیر) انجام شود و درآمدهای حاصل از آن صرفا در توسعه زیرساخت‌های حوزه انرژی مصرف شود.
