گفت‌وگو با ناصر پاشاپور، مجموعه‌دار و ایده‌پرداز پروژه «لیلان»
بوم‌هایی که میزبان ارزشهای اجتماعی شدند
دغدغه زنده‌نگه‌داشتن میراث فرهنگی و آیین‌های ملی همیشه با ما همراه بوده اما آنچه در این روزگار لازمه این مسیر است، حمایت‌های مادی و معنوی توسط بخش‌هایی بوده که امکان بیشتری برای این ارزش‌دهی به سنت‌ها و آیین‌های ملی دارند. از طرفی ایده‌های نو یکی از مهم‌ترین عوامل برای جذب نگاه‌ها و یادآوری زیبایی و مفاهیم عمیق آیین‌هاست.
نسیم قاضی‌زاده
دغدغه زنده‌نگه‌داشتن میراث فرهنگی و آیین‌های ملی همیشه با ما همراه بوده اما آنچه در این روزگار لازمه این مسیر است، حمایت‌های مادی و معنوی توسط بخش‌هایی بوده که امکان بیشتری برای این ارزش‌دهی به سنت‌ها و آیین‌های ملی دارند. از طرفی ایده‌های نو یکی از مهم‌ترین عوامل برای جذب نگاه‌ها و یادآوری زیبایی و مفاهیم عمیق آیین‌هاست. ناصر پاشاپور بنیان‌گذار گروه dnaunion و از جمله کارآفرینان فعال ایرانی است که به عنوان رهبر کارآفرین سال 95 برگزیده و نشان عالی را دریافت کرده است. او از سال 1370 فعالیتش را آغاز کرده و علاقه‌مندی‌اش به هنر همواره در این سال‌ها همراه او بوده است. پاشاپور از سال 1397 به بهانه تبریک اختصاصی نوروز به همکارانش، ایده پروژه‌ای را کلید زد که امروز تبدیل به مجموعه شخصی او شده است. خلاصه پروژه دعوت از هنرمندان تجسمی برای خلق اثری ماندگار درباره طرح ارزشی است که از دیدگاه او جا دارد که جامعه به آنها نگاه ویژه‌ای داشته باشد و می‌توانند در ادامه اثرگذار باشند. حال او در فضایی دوستانه با ما درباره این پروژه و ارزشهای آن که به یاد مادرش «لیلان» نامیده شده، به گفت‌وگو نشسته است. او از رؤیاها و آرزوهایش صحبت کرده و از جامعه‌ای که علاقه دارد به این ارزش‌ها احترام بگذارد. با پاشاپور درباره «لیلان» و نگاه ویژه‌اش به مسئولیت اجتماعی در این روزهای هنر ایران که کمتر کسی در جست‌وجوی یافتن چیزهایی برای پرکردن خلأهایی از این دست است به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
ایده این مجموعه از کجا آمد؟
ایده اصلی این مجموعه از یکی از جلسات هم‌فکری‌مان در دی‌ان‌ای یونیون آمد. در واقع ایده‌ای برای بزرگداشت و تبریک مناسبت‌‌ها به دوستان، آشنایان و همکاران‌مان بود. بنا را به روال معمول شرکت‌‌ها روی طراحی چند اثر توسط گرافیست‌های مجموعه گذاشته بودیم. اما در همان جلسه به این نتیجه رسیدیم که دلمان می‌خواهد کاری ویژه و به‌یادماندنی کنیم که با روال معمول تبریک‌های همیشگی متفاوت باشد. دلمان می‌خواهد به دیگران به شکلی متفاوت تبریک بگوییم. به شکل یک اثر هنری اورجینال که توسط هنرمندان شناخته‌شده خلق شده است. برای خلق این آثار ما ارزش‌هایی را در نظر گرفتیم که از نظر ما ارزشهای اجتماعی بودند و می‌شد در مناسبت‌هایی که مطابق با آن ارزش‌ها بودند آنها را هدیه کرد. در تاریخ هم که نگاه کنید، ما ایرانی‌ها رسم داشته‌ایم عصاره تجربیات را به زبان هنر بگوییم. این را می‌توان در اشعار شعرا و نوشته‌های ادیبان و نقاشی بزرگان ایرانی دید. ما نیز این راه هنرمندانه را از پیشینیان‌مان آموختیم و بنا را بر این گذاشتیم که هرسال یک هنرمند برای‌مان به زبان خودش از ارزشهای اجتماعی بگوید و اثر خلق کند.
در واقع پروژه در ابتدا با هدف مسئولیت اجتماعی هلدینگ دی‌ان‌ای یونیون صورت گرفت؟
بله همین‌طور است. در واقع با این باور که هر سازمان یا هر شخص، ارزش‌هایی دارد و در قبال جامعه‌اش مسئول است.
روش کار و مذاکره شما با هنرمندان مختلف به چه صورت است؟ چطور آنها را توجیه می‌کنید؟ یا بهتر است بگویم چطور آنها جذب این پروژه می‌شوند؟
در ابتدا روش کار ما به این صورت بود که با تعدادی از هنرمندان مدنظرمان ایده را مطرح کردیم، ارزش‌ها را به تفکیک برای آنها توضیح می‌دادیم و این آثار را به آنها سفارش می‌دادیم. هر آرتیست آثار را بر اساس این ارزش‌ها خلق می‌کرد.
از همان ابتدا به آنها می‌گفتید که کاربرد این آثار کجاست؟
به آنها توضیح داده می‌شد که این آثار برای یک مجموعه شخصی است. در عین حال معتقدیم که دیده‌شدن، شنیده‌شدن و گفتوگوکردن درباره آثار راهی برای مطرح‌کردن و ترویج ارزش‌هاست. بنابراین خوشحال می‌شویم که هرچه بیشتر درباره آن صحبت شود.
از نظر شکل نمایش آثار یا مطرح‌کردن آنها چطور؟
ببینید اولین دیدار با آثار هنرمند در مراسم رونمایی که در پایان هر سال و در آستانه نوروز برگزار می‌شود اتفاق می‌افتد. در این مراسم، هنرمندان، میهمانان ویژه و رسانه‌ها حضور دارند. هم‌زمان با این اتفاق اثر «شروع دوباره» در مناسبت نوروز به صورت چاپ دستی در تعداد نسخ محدود تهیه و پس از امضای خالق اثر به‌همراه بیوگرافی هنرمند و فلسفه این مجموعه به افراد تأثیرگذار به عنوان هدیه تقدیم می‌شود. تصویر این آثار در مناسبت‌های خاص در فضای مجازی نیز منتشر می‌شود. آثار هنرمند منتخب سال در نمایشگاه دائمی در طول همان سال به نمایش گذاشته می‌شود. علاوه بر این، این پروژه می‌تواند در ادامه مسیرش، در قالب ایجاد یک وب‌سایت، صفحات اختصاصی مجازی، بازتاب در رسانه‌ها همچون گفت‌وگو با هنرمندان، گفت‌وگو با بنیان‌گذار پروژه، گزارش‌های متنی و تصویری، یادداشت و...، برگزاری نشست‌های خبری و ارتباط با اهالی رسانه، برگزاری نمایشگاه آثار در گالری‌ها، نمایش در مکان‌های عمومی، فروش نسخه‌های محدود در روزهای خاص و فروشگاه‌های خاص و... ادامه پیدا کند.
این ارزش‌ها از نگاه شما چه هستند؟
پیش از آنکه این ارزش‌ها را توضیح دادم حتما باید این نکته را متذکر شوم که به جز این ارزش‌ها، قطعا ارزشهای دیگری هم وجود دارد اما اولویت تا به امروز برای ما این ارزش‌ها بوده است.
برقراری ارتباطات با دیگران، جمع‌آوری اطلاعات و تصمیم‌گیری بر پایه اطلاعات، به‌روزبودن، رقابت سازنده، ایجاد ارزش افزوده، شکرگزاری و تشکر، احترام به خود، اثرگذاری و کارآفرینی، حفظ زمین، احترام به مادر، احترام به پدر، احترام به بنیاد خانواده، گفتوگوکردن و لذتبردن از خوردن غذا، احترام به دیگری، شکرگزاری و تشکر، احترام به خود، اثرگذاری و کارآفرینی و شروع دوباره عناوین ارزشهای ما هستند که هرکدام در برخی روزها بیشتر معنا پیدا می‌کنند. مثلا ارزش شروع دوباره همچنان که گفته شد بیشتر در نوروز و بهار معنی‌اش را می‌یابد. یا به عنوان مثال ارزش احترام به بنیاد خانواده، گفتوگوکردن و لذتبردن از خوردن غذا را می‌توان در مناسبتی چون شب یلدا جست‌وجو کرد. هرچند این به آن معنا نیست که نتوان این ارزش‌ها را در روز و مناسبت دیگری پیدا کرد بلکه هدف اصلی ما یادآوری و ترویج این ارزش‌هاست.
شما چندین بار درباره ارزش‌ها صحبت کردید، منظورتان بیشتر در حوزه توسعه فردی است یا اجتماعی؟
چیزهایی در زندگی ما ارزشمندند؛ چیزهایی که در هر تصمیم کوچک یا بزرگ در نظر گرفته می‌شوند، چیزهایی که جای خالی‌شان احساس می‌شود یا چیزهایی که برای حفظ آنها در زندگی‌مان تلاش می‌کنیم. هرچند این ارزش‌ها برآمده از نگاه شخصی من هستند. در واقع این ارزش‌ها -نه فقط روزها و رویدادهای منتسب به آنها- دلیل گشودن باب صحبت ما با جامعه و محیط پیرامون‌مان است. پروژه لیلان بر این ارزش‌ها تأکید دارد؛ هفت ارزش را در مقام یک شهروند در ارتباط کلی با اجتماعش در نظر گرفته‌ایم و هفت ارزش را از نگاه حرفه‌ای انتخاب کرده است اما در هر دو زمینه از هر فرصتی استفاده می‌کند تا درباره آنها با جامعه خود گفت‌وگو کند.
هدف اصلی این پروژه چیست؟
همان‌طورکه گفته شد پروژه لیلان در ابتدا با هدف مسئولیت اجتماعی شکل گرفت. با این باور که هر سازمان یا هر شخص، در قبال جامعه‌اش مسئول است. لیلان محیط اطراف را با هدف جلب توجه جامعه به این ارزش‌ها، مخاطب قرار داده است و بهانه پرداختن به این ارزش‌ها، هر روز یا رویدادی را استفاده می‌کند تا با بهره‌گیری از آن، جامعه بهتری را بسازد. در واقع به اعتقاد او، در صورت توجه به این ارزش‌ها، ما صاحب جامعه بهتری می‌شویم اما هدف اصیل در این پروژه حمایت از این ارزش‌هاست. حمایت از هنر و ترویج سفارش و خرید فراگیر آثار اصیل نیز کوششی است در راستای همین هدف.
ویژگی‌های لیلان چیست و چه ساختاری برای جذب هنرمندان دارد؟
مهم‌ترین ویژگی لیلان مفهوم و فلسفه‌ای است که در دل آن جریان دارد اما از نظر هنری باید بگوییم که محدودیتی برای استفاده از متریال یا شکل ارائه هنری وجود ندارد و هنرمندان مختلف در حوزه‌ها و سبک‌های گوناگون می‌توانند به لیلان بپیوندند. انتخاب شکل هنری اعم از نقاشی، مجسمه‌سازی و... آزاد است. سبک هنری و متریال آزاد است همچنان که زمان نیز آزاد است. هنرمندان می‌توانند آثار جدید یا آرشیوی‌شان را در اختیار مجموعه قرار دهند و در قالب‌های کلاسیک تا اشکال خلاقه و مدرن ارائه شوند.
تا به حال چه هنرمندانی در این پروژه حضور داشته‌اند؟
طی شش سال گذشته تا به امروز ما موفق شدیم تا با مرجان وفائیان، مهدی میرباقری، کامبیز درمبخش، سیامک پورجبار، رضا هدایت، رایکا میلانیان، رضا عابدینی، علیرضا محبی و کیمیا رهگذار صحبت کنیم، ارزش‌ها را با ایشان مطرح کرده و آثار را دریافت کنیم.
اگر بخواهید برای لیلان آینده‌ای را ترسیم کنید، فکر می‌کنید این آینده چگونه خواهد بود؟ آیا این روال سفارش‌دهی به همین صورت فعلی ادامه خواهد داشت؟
طی سال‌های گذشته تا به امروز، این پروژه هر سال پخته‌تر شده است تا به امروز که بعد از شش سال به جایی رسیده که قصد گسترش آن و دعوت از هنرمندان ایرانی برای پیوستن به آن را داریم. قطعا در این راه سلیقه شخصی، بودجه و علاقه‌مندی هنرمند به پروژه نیز مهم بوده است. چشم‌انداز ما طی سال‌های آینده این است که تعداد افراد بیشتری را به‌واسطه این مجموعه شخصی با این ارزش‌ها آشنا کرده و نهایتا با آشناشدن با فلسفه این پروژه، اثربخشی بیشتری از این ارزش‌ها صورت گیرد. ما معتقدیم که با مراقبت و توسعه این ارزش‌ها می‌توان امیدوار بود که در آینده با در نظر گرفتن و زندگی‌کردنِ این ارزش‌ها، در محیط‌مان مؤثرتر واقع شویم.