سیاه‌باد در سیستان

حسین سرگزی

عرض جغرافیایی یکسان شهر مکه و زابل (۳۱ درجه شمالی) باعث شده تا جهت جغرافیایی «غرب» در سیستان به «قبله» موسوم باشد. بنابراین سیستانی‌ها بدون اینکه مذمتی متوجهشان باشد، قبله‌شان غرب است! چهارشنبه گذشته ۲۶ اردیبهشت ماه کمی قبل از نماز شام (مغرب) ابر سهمگینی از غبار از سمت غرب، منطقه سیستان و شهر زابل را درنوردید و چنان‌که کلیپ‌های پرشمار فضای مجازی نشان می‌دهد در کمتر از چند دقیقه شرایط آخرالزمانی را بر منطقه حاکم کرد. بادهای قبله که به ندرت در زابل اتفاق می‌افتند، نه تنها توفانی و ترسناک نیستند بلکه نویدبخش بارش باران هستند اما آنچه در سیستان شاهدش بودیم سیاه‌باد همراه با گردوغباری بود که جز «شگفتانه‌ای دیگر از تغییر اقلیم» عنوان دیگری نمی‌توان برایش یافت.  نگارنده در طول پنج دهه عمرم سومین بار است که توفانی با این خصوصیات را در این منطقه شاهد هستم. دو بار دیگر یکی در ۴۵ سال پیش از جهت جنوب و دیگری حدود ۲۰ سال پیش از سمت شمال اتفاق افتاد که هر دو رنگی نارنجی و زرد داشتند اما این یکی با خاک‌های سربی‌رنگش آسمان را سیاه و تار کرد. توفان خشمگین از سیستان گذر کرد و راهش را به افغانستان ادامه داد تا پیامش را به حاکمان آن سوی مرز برساند که اگر راه آب به سمت قبله سد شود، گرد و غبار راه برخی سیاسیون این سو را نخواهد پیمود و بدون مماشات شام تار را میهمان همسایه شرقی خواهد کرد. اگر آب در پشت سدها به مهار کشیده شود، تحفه دشت‌های غربی توفان بدون مسامحه‌ای است ‌که هیچ قدرتی را یارای مقابله با آن نیست. تغییر اقلیم جعبه سیاه‌های متعددی دارد که کم‌کم بازگشایی می‌شوند و اگر ظلم به طبیعت تداوم یابد واکنش‌هایی را شاهد خواهیم بود که شاید چاره‌ای جز پذیرش و سازگاری نباشد.  این توفان نشان داد که بادهای غربی الزاما نویدبخش باران نیستند و گذشته اقلیمی با این شتاب مداخلات انسانی بی‌تکرار است اما شاید درس‌آموخته این رویداد اقلیمی برای سیستانی‌ها هم این باشد که از این به بعد «قبله» را از «غرب» جدا کنند.