مروری بر مشکلات نیروهای امدادی؛ از مزاحمت‌های تلفنی گرفته تا ضربوشتم عوامل اورژانس
امدادگران مظلوم
نیروهای امدادی گرچه همیشه در خط مقدم بلایا و حوادث‌اند، اما در این میان مشکلات‌شان کم نیست؛ از کمبود امکانات و حقوق و مزایا گرفته تا بدتر از همه اینکه گاهی در حین یا پس از انجام عملیات‌های امدادی مورد حمله و ضربوشتم واقع می‌شوند؛ ماجرایی که به نظر می‌رسد چندان هم کم نیست.
شرق: نیروهای امدادی گرچه همیشه در خط مقدم بلایا و حوادث‌اند، اما در این میان مشکلات‌شان کم نیست؛ از کمبود امکانات و حقوق و مزایا گرفته تا بدتر از همه اینکه گاهی در حین یا پس از انجام عملیات‌های امدادی مورد حمله و ضربوشتم واقع می‌شوند؛ ماجرایی که به نظر می‌رسد چندان هم کم نیست.
یکی، دو روز پیش خبر رسید که در جریان یک نزاع خیابانی در کاشمر، کارشناسان اورژانس نیز مورد تهاجم قرار گرفته‌اند. به گفته مدیر شبکه بهداشت و درمان کاشمر، نزاعی در یکی از خیابان‌های این شهر درگرفته بود که بلافاصله نیروهای اورژانس ۱۱۵ به محل حادثه اعزام شدند. زمانی که کارشناسان اورژانس سه مصدوم این نزاع را پس از انجام خدمات اولیه به بیمارستان انتقال می‌دادند، یکی از این مصدومان شروع به فحاشی می‌کند و در ادامه هر سه مصدوم در داخل آمبولانس با کارشناس ۱۱۵ درگیری فیزیکی پیدا می‌کنند که در این حادثه هر دو نیروی اورژانس ۱۱۵ مورد ضربوشتم قرار می‌گیرند که منجر به جراحت یکی از پرسنل خدوم و پاره‌کردن لباس نیروی دیگر اورژانس می‌شود.
آن‌طور که او گفته، در کمترین زمان نیروهای امدادی ۱۱۵ دیگر فراخوان می‌شوند و مصدومان نزاع و همکار اورژانس به بیمارستان منتقل می‌شوند. در محل اورژانس بیمارستان یکی از مصدومان نزاع متواری شده و دو مصدوم دیگر پس از دریافت خدمات درمانی در محل اورژانس بیمارستان، با حضور نیروی انتظامی، به کلانتری تحویل داده شدند. او گفته شبکه بهداشت و درمان تا حصول نتیجه و مجازات خاطیان، پیگیر شکایت از این افراد است.
چند روز پیش از آن نیز عابدی، مسئول روابط‌عمومی اورژانس پیش‌بیمارستانی اصفهان، از حمله به کارکنان و تخریب تجهیزات یک واحد اعزامی اورژانس حین رسیدگی به مصدومان یک حادثه در شهر اصفهان توسط همراهان بیمار خبر داده بود. به گفته او در این حادثه، آقای محمد فرهنگ، یکی از کارشناسان اورژانس، از ناحیه صورت و دست آسیب دید و دستگاه «تله‌مدیسین» آمبولانس نیز توسط این افراد تخریب شد. عابدی در توضیحات بیشتری گفته بود: «دستگاه تله‌مدیسین آمبولانس نیز از سوی این افراد تخریب شد. این دستگاه قیمتی است و ابزاری نیست که به‌وفور در دسترس باشد. دستگاه یادشده مخصوص مخابره اطلاعات بیمار است و به آن پزشک از راه دور می‌گویند. علائم حیاتی بیمار از طریق این دستگاه برای پزشک در اتاق فرمان ارسال می‌شود».
مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی استان خراسان شمالی هم مردادماه اخبار و تصاویری از کارشناسان اورژانس خود که مورد ضربوشتم قرار گرفته بودند، منتشر کرد. در سایر شهرها نیز وضع به همین منوال است.
علل درگیری‌ها
آسیب به کارکنان تیم‌های اورژانس و همچنین تجهیزات این سازمان در شرایطی است که چندی پیش، بابک یکتاپرست، سخنگوی سازمان اورژانس کشور، از کمبود آمبولانس‌ها به دلیل فرسودگی این ناوگان خبر داده بود؛ عاملی که سبب تأخیر در رسیدن به محل و بعضا بروز رفتارهای خشونت‌آمیز همراهان بیمار با تکنیسین‌های اورژانس می‌شود. او گفته بود متأسفانه ضربوشتم عوامل اورژانس، مسئله جدیدی نیست و ما در سراسر کشور با این مشکل مواجهیم و در‌واقع همکاران من هیچ‌گونه امنیتی ندارند. متأسفانه شاهد هستیم در سال حدود ۲۰ بار این اتفاق رخ می‌دهد و همکاران من در حال خدمت به بیماران، آسیب می‌بینند.
به گفته او ضربوشتم عوامل اورژانس دلایل مختلفی دارد. اولین علت، معمولا دیر‌رسیدن عوامل اورژانس است. از آنجایی که افراد بیمار و همراهان‌شان دچار استرس شدید هستند و گاهی زمان سختی را سپری می‌کنند، تصور می‌کنند زمان رسیدن اورژانس خیلی طولانی شده و به همین دلیل در برخی موارد با عوامل ما درگیر می‌شوند. برای مثال موردی داشتیم که در استان گیلان تا آمبولانس به محل رسیده و همکار ما از خودرو پیاده شده است، همراهان بیمار بدون هیچ پرسش و پاسخی، به او حمله می‌کنند؛ چون تصور می‌کنند آمبولانس دیر کرده است.
یکتاپرست استفاده از روان‌گردان‌ها یا الکل را یکی دیگر از عواملی که باعث درگیری با عوامل اورژانس است، برشمرده است. برای مثال بارها عوامل اورژانس توسط افرادی که در برخی مراسم مانند عروسی‌ها، بر اثر مصرف مواد مخدر یا الکل در حالت عادی نبودند، کتک خورده بودند. مثلا ماه گذشته در یک عروسی در گیلان، عده‌ای بر اثر مصرف مواد مخدر دچار مشکل شده بودند و در تماس با ۱۱۵ اعلام کرده بودند نیاز به کمک دارند، ولی هنگامی که نیروهای ما به محل رسیده بودند، با عده‌ای طرف شدند که از حالت عادی خارج شده و به تکنیسین‌های ما حمله کردند.
البته در برخی موارد مانند چهارشنبه‌سوری نیز متأسفانه بعضی از افراد هنجارشکن اقدام به پرتاب نارنجک دستی و... به سمت آمبولانس‌ها می‌کنند که این موارد نیز به‌جد پیگیری می‌شود.
او گفته بود برای تمام افرادی که با عوامل اورژانس به صورت فیزیکی برخورد می‌کنند، پرونده قضائی تشکیل می‌شود؛ از آنجایی که بیشتر آسیب‌هایی که همکاران من در ضرب‌و‌شتم‌ها دچار می‌شوند کاملا جدی است و بارها با مواردی مثل شکستگی بینی، دست یا پا را مواجه بودیم، همکاران من از ضاربان که اکثر همراهان بیمار هستند، شکایت می‌کنند.
مزاحمت برای تیم‌های امدادی البته وجوه مختلفی دارد. علاوه بر ضربوشتم فیزیکی، مزاحمت‌های تلفنی نیز یکی دیگر از مشکلات تیم‌های امدادی است؛ ماجرایی که می‌تواند به قیمت جان انسان‌ها تمام شود.
محمداسماعیل توکلی، رئیس سازمان اورژانس استان تهران، اوایل شهریورماه گفته بود که از تاریخ سوم تا نهم شهریور بیش از ۶۰ هزار تماس با اورژانس گرفته شده که «۴.۵ درصد از آن، معادل دوهزارو ۶۹۷ تماس، به قصد ایجاد مزاحمت بوده است»؛ یعنی نزدیک به ۴۰۰ تماس مزاحم در هر روز. پیش از آن سخنگوی اورژانس گفته بود سالانه ۲۰ میلیون نفر با اورژانس ۱۱۵ تماس می‌گیرند که بر اساس آمار حدود ۱۰ درصد آنها مزاحم تلفنی هستند. البته بنا بر گفته‌های او، این آمار در تمام کشور یکسان نیست. در برخی از نقاط خوزستان شاهد آمار بیشتر مزاحمت یعنی ۳۰ درصد و در برخی نقاط کشور مانند مشهد با آمار کمتر یعنی پنج درصد مزاحم تلفنی از کل تماس‌ها روبه‌رو هستیم. گستردگی این موضوع موجب شده که مدتی است سازمان اورژانس از پیگیری متخلفان و اعمال مجازات علیه آنها سخن می‌گوید.
سیدمهدی حجتی، وکیل دادگستری به «شرق» توضیح داده است: «بزه مزاحمت تلفنی برای مراکز فوریت‌های پزشکی از حیث مجازات تفاوتی با مزاحمت تلفنی برای سایر افراد و اشخاص ندارد. این جرم در‌حالی‌که قبلا در زمره جرائم غیرقابل گذشت قرار داشت و مجازات آن یک تا شش ماه حبس تعزیری بود، با تصویب قانون کاهش حبس تعزیری در سال ۱۳۹۹ تبدیل به جرم قابل گذشت شد و در نتیجه مجازات آن نیز به نصف تقلیل پیدا کرد».
او ادامه می‌دهد: «با توجه به مقررات حاکم بر این حوزه که قانون‌گذار حبس‌های زیر
91 روز را غیرقابل اجرا می‌داند، این مسئله به جزای نقدی تبدیل می‌شود. بنابراین هیچ دادگاهی نمی‌تواند برای بزه مزاحمت تلفنی حتی برای مراکز فوریت‌های پزشکی، مجازات حبس تعیین کند و بالاجبار برای مرتکبان این جرم صرفا می‌توان جزای نقدی اعمال کرد».
هیجانات تخلیه نشده
چندی پیش، سمانه حقیری، روان‌شناس، در گفت‌وگو با «شرق» زمینه بروز رفتارهایی از‌جمله ایجاد مزاحمت تلفنی برای سازمان‌های خدماتی مثل اورژانس را توضیح داده بود: «معمولا این رفتارها در افراد سالخورده کمتر دیده می‌شود و بیشتر در نوجوانان رایج است. علت اصلی بروز چنین رفتارهایی را می‌توان هیجانات در نظر گرفت. جوانان و نوجوانان هیجانات کنترل‌نشده‌ای دارند و اگر این هیجانات درست کنترل شود شاهد بروز چنین رفتارهایی نخواهیم بود».
او در مورد اینکه اساسا این هیجانات چطور باید کنترل شود، گفته بود: «اینکه چرا چنین رفتارهایی بروز پیدا می‌کند به مسائل فرهنگی و نحوه تربیت خانوادگی مربوط می‌شود؛ اینکه خانواده از کودکی فرزندان چطور توانسته برای آنها جا بیندازد که هر نوع مزاحمتی می‌تواند چه بازخوردهایی داشته باشد. بنابراین نکته قابل توجه این است که از والدین بخواهیم این موضوع را برای بچه‌ها جا بیندازند که چنین رفتارهایی نادرست است».
این روان‌شناس ادامه می‌دهد: «برای کودکی که در سن حساسی است و احساسات او غلبه دارد، این موضوع و این فرهنگ باید جا بیفتد که اگر با جایی مثل اورژانس به شوخی تماس می‌گیرد، منجر به عواقبی می‌شود و می‌تواند حتی جان فرد دیگری را به خطر بیندازد. حتی نوجوانی که این کار را انجام می‌دهد ممکن است به عواقب کار فکر نکند و ممکن است کارش تاوان زیادی برای دوستان و حتی اعضای خانواده خودش یا افراد غریبه داشته باشد».
او به موضوع پرخاشگری که در موارد حتی به ایجاد صدمات جسمی برای نیروهای امدادی منجر هم می‌شود، اشاره کرده بود: «کسانی که دچار پرخاشگری‌های منفعلانه هستند، معمولا تخلیه خشم در آنها صورت نگرفته و این خشم تخلیه‌نشده در جای دیگری ظاهر می‌شود. مهارت‌های اجتماعی موضوع دیگری است که در‌این‌باره اهمیت زیادی دارد. اینکه افراد چقدر رفتار اجتماعی پخته‌ای دارند و چه میزان این رفتار از کودکی و در برقراری رفتار درست با دیگران به آنها آموزش داده شده است».