یک امضا تا ثبت ملی

به گزارش شبکه شرق، دوشنبه دوم مردادماه ۱۴۰۲ صلاحیت ثبت ملی محدوده بافت تاریخی شیراز در شورای ملی ثبت میراث فرهنگی بررسی و تایید شد. ثبت ملی این بافت تاریخی با امضا و ابلاغ وزیر میراث فرهنگی و گردشگردی رسمیت خواهد یافت. بافت تاریخی شیراز با  ۳۶۰ هکتار وسعت، شامل ۴۱۰ اثر ثبتی و ۲۵۰۰ بنای با ارزش است .

نگرانی ها ادامه دارد

این بافت  در جریان تصویب طرح 57 هکتاری گسترش شاهچراغ (ع) بار دیگر در معرض تخریب گسترده قرار گرفت و با ثبت ملی بافت تاریخی، امید جدیدی در دل دوستداران بافت شکل گرفته است، اما  هنوز نگرانی ها ادامه دارد. هرچند مدیران شهری و استانی از زمان تصویب طرح،  تخریب گسترده را انکار کرده اند اما اسناد و تصاویر مستند از تملک، تخلیه اجباری و تخریب‌های دستی، نشان داد نگرانی‌ها بی‌دلیل نبوده است.

چرا نگران بافت تاریخی شیراز هستیم؟

.در دهه ۹۰  طرح ۵۷ هکتاری گسترش شاهچراغ (ع) تصویب شد؛ طرحی در دل بافت تاریخی شیراز. طرحی که به گفته معماریان اگر اجرا می‌شد، از شیراز قدیمی تکه‌پاره‌هایی باقی می‌ماند و  پاییز ۱۴۰۰ در جریان بازدید استانی رئیسی از شیراز اعلام شد باید مجددا اجرا شود.

از همان زمان تلاش های رسانه ای و فعالان میراث برای حفظ بافت دوباره جان گرفت، اما خبر تخریب، تخلیه اجباری ساکنان، با وجود انکار مدیران کماکان، ادامه داشت . این بار هم با وجود آنکه بافت تاریخی شیراز در یک قدمی ثبت ملی قرار دارد ،محمد فرخ‌زاده معاون هماهنگی امور زائران و گردشگری استانداری فارس به روزنامه پیام ما گفته است:« ثبت ملی بافت تاریخی شیراز به‌معنای فریز کردن طرح توسعۀ حرم نیست. »

ثبت ملی، بازویی بازدارنده است

اما محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز  معتقد است، قدم اول برای نجات بافت تاریخی شیراز برداشته شده است و می گوید:

"ثبت ملی شدن، یک بازوی بازدارنده بسیار قوی است. قانون مجازات اسلامی  قبلا در خصوص بافت صدق نمی کرد.  اگر کسی تخریب می کرد، نمی شد، علیه او اعلام جرم کرد، فقط می.شد گفت کار شکنی شده است. اما الان اگر کسی به بافت دست درازی کند، مرتکب جرم شده است.  در گذشته به خاطر فشارهایی که از سوی تخریب‌گران وجود داشت، حتی بناها هم به سختی ثبت می شد، اما  ثبت بافت ۳۶۰  هکتاری یک اقدام بی نظیر است."

باید گوش بزنگ باشیم/ آیا طرح ۵۷ هکتاری تمام شد؟

تاریخچه تخریب بناها و بافت های ثبت شده، نشان می دهد که این نگرانی ها بی دلیل نیست. با وجود آنکه بافت تاریخی یزد ثبت جهانی شده است، اما باز هم طرح اطراف حرم امام زاده جعفر(ع) مطرح شد ومی توانست منجر به تخریب ها گسترده شود.

غلامحسین معماریان، استاد دانشگاه علم و صنعت و دکترای معماری نگران است و می گوید:

"این نگاه تخریبی  از مدیران شهری دور نمی‌شود.  آیا طرح 57 هکتاری تمام شد؟ آیا  تخریب شاهچراغ انجام نمی شود؟ یکی بیاید و اعلام کند. برای تخریب بهانه های مختلف پیدا می کنند. نگاه مسئولین و مردم باید تغییر کند و  بافت تاریخی را به عنوان بخشی از تاریخ کشور و سازنده هویت ببینند.از استاندار و از سال ۹۰ تا الان تلاش کردیم و بالاخره به ثبت بافت تاریخی شیراز رسید. "

تاریخچه قلع‌و‌قمع بافت تاریخی شیراز

تخریب‌ بافت تاریخی شیراز،  از  پهلوی اول و دوم آغاز شد و بعد از انقلاب هم ادامه پیدا کرد. دهه ۶۰ خیابان‌کشی‌ها خانه‌های نفیس را از بین برد. دهه ۷۰ تحت عنوان طرح بین‌الحرمین ۸۰ هزار متر از بافت تاریخی شیراز را تخریب کردند. در دهه  نود هم طرح ۵۷ هکتاری گسترش شاهچراغ (ع) تصویب شد.

طرحی که به گفته معماریان اگر اجرا می‌شد، از شیراز قدیمی تکه‌پاره‌هایی باقی می‌ماند و با روی‌کار‌آمدن دولت قبلی متوقف شد و پاییز ۱۴۰۰ در جریان بازدید استانی رئیس جمهور دوباره در دستور کار قرار گرفت.

بافت تاریخی قم هم در خطر است

شورای عالی معماری و شهرسازی  در سال ۱۳۹۴ محدوده  ۱۶۸ شهر تاریخی را مشخص کرده است و فقط بافت تاریخی شیراز در خطر نیست.

محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز می‌گوید:

" اوضاع بافت های تاریخی در کشور مناسب نیست و بافت تاریخی قم به طور خاص در خطر است. بر اساس مصوبه ای در کمیسیون ماده ۵ محدوده بافت تاریخی قم را انکار کردند و گفتند در شهر قم ما ۴۰۰ نقطه تاریخی داریم. "