کروکدیل‌ها هم روز جهانی دارند؛
گرمای بیش از حد باعث افزایش کروکدیل‌های نر می‌شود
ایران هم یک کروکدیل دارد
براساس آخرین سرشماری ۵۰۰ تمساح بالغ و زیر بلوغ در ایران ثبت شده است.
۱۷ ژوئن مصادف با ۲۸ خردادماه «روز جهانی کروکدیل» است. کروکدیل یک حیوان تالابی است که به‌دلیل شکار و برداشت مستقیم، خشکسالی و تخریب زیستگاه در موقعیت حساسی قرار دارد. کمبود غذا هم یک از عوامل انقراض این خزنده است، اما ضربه نهایی به بقای کروکدیل‌ها را افزایش دمای کره زمین و تغییر اقلیم زده است. در ایران تنها یک گونه از خانواده کروکدیل‌ها وجود دارد؛ آن هم گاندو است.
حیوانی از نسل دایناسورها
اصغر مبارکی، خزنده‌شناس با اشاره به اینکه کروکدیل خزنده‌ای است باقی‌مانده از عصر دایناسورها، به «شبکه شرق» می‌گوید که این گونه طی میلیون‌ها سال بدون تغییرات چشمگیر و با حفظ ساختار بیولوژی و فیزیولوژی گذشته، همچنان روی کره زمین باقی مانده‌‌است. کروکدیل‌ها اغلب جزو گونه‌های در معرض خطر انقراض هستند. برای همین در دنیا برنامه‌های خاصی برای حفاظت آنها تعریف و اجرا می‌شود.
تنها کروکدیل ایران را بیشتر بشناسید
این خزنده‌شناس با بیان اینکه راسته کروکدیل‌ها به سه خانواده آلیگاتورها، کروکدیل‌ها و گاریال‌ها تقسیم می‌شوند، درباره تنها کروکدیل ایران می‌گوید: در ایران فقط یک گونه از خانواده کروکدیل‌ها را داریم که همان تمساح پوزه‌کوتاه یا تمساح مردابی؛ مشهور به «گاندو» است.
حفاظت از تمساح مردابی روی دوش بلوچ‌ها
گاندو نام محلی این گونه است. تنها زیستگاه آن استان سیستان و بلوچستان است. بنا به گفته مبارکی تمساح‌ها در اغلب نقاط دنیا دارای ارزش فرهنگی برای مردم هستند. شاید بتوان یکی از رموز بقای تمساح‌ها در ایران را هم باورهای سنتی مردم بلوچستان دانست که به‌هیچ‌عنوان به این گونه آسیب نمی‌زنند. با وجود تهدیدات، رفتار جامعه محلی بلوچستان کمک زیادی به حفظ این گونه کرده است.
بلوچستان تنها زیستگاه تمساح پوزه‌کوتاه
طبق گزارش اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN)، کروکدیل‌های آب شیرین بدترین وضعیت حفاظتی را در بین گونه‌های مختلف کروکدیل دارند. تمساح پوزه‌کوتاه یا گاندو هم گونه آب‌شیرین و در معرض خطر انقراض است. زیستگاه اصلی تمساح پوزه‌کوتاه، هند و سریالانکاست اما از طریق پاکستان وارد ایران هم شده و تنها جمعیت کوچک و پراکنده‌ای از آن در بلوچستان ایران زندگی می‌کند. اصلی‌ترین زیستگاهش سدهای زیردان و پیشین در مسیر تالاب بین‌المللی باهوکلات و رودخانه کاجو است که تنها در تعدادی از برکه‌های عمیق با پوشش گیاهی بالا مشاهده می‌شود.
گرمای بیش از حد چه بلایی سر کروکدیل‌ها می‌آورد؟
تغییر دما حتی در حد یک یا دو درجه می‌تواند روی جنسیت کروکدیل‌ها تاثیر بگذارد و باعث تغییر نسبت جمعیتی نر و ماده‌ها شود. در دمای بالا احتمال نر شدن جنین خزنده‌ها از جمله کروکدیل‌ها خیلی بالاتر است. مبارکی عضو گوه تخصصی کروکدیل در اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت توضیح می‌دهد که در دمای بالای ۳۲ و نیم درجه تمام جنین‌های تمساح مردابی نر می‌شوند و در دمای ۲۸ تا ۳۱ درجه ماده می‌شوند.
هنوز در ایران مطالعه دقیقی درباره تاثیر افزایش دما روی نرزایی تمساح مردابی صورت نگرفته چون پیدا کردن لانه‌ها و ثبت دمای آنها کار سختی است و نیاز به تجهیزات دارد اما در دمای بالا توقع افزایش تولد نرها را داریم.
حمله گاندوها به کودکان بلوچ
با اینکه جامعه بلوچ، گاندو را نماد برکت آب می‌داند و طبیعتا برای حفاظت از آن تلاش می‌کند اما گاهی گاندو به کودکان حمله و آنها را زخمی می‌کند. در مواردی در اثر این حملات دست یا پای بعضی کودکان قطع شده است. کودکانی که بدلیل نداشتن دسترسی به آب آشامیدنی سالم و لوله‌کشی شده درخانه‌هایشان، مجبور به برداشت آب از برکه‌ها و نزدیک‌شدن به گاندوها هستند. تاکنون در ایران دولت‌ها برای حل این تعارض اقدامی نکرده‌اند. توصیه می‌شود در فصل تولید مثل گاندو؛ از اردیبهشت تا پایان مردادماه از نزدیک شدن به گاندو و نوزادهای آن جلوگیری کنید.
