‌‌اینستاگرام، پلتفرمی توانمند برای تجارت اجتماعی

امیر ناظمی- آزیتا تقوایی: ‌ 

‌بر اساس گزارش سالانه تجارت الکترونیک ایران که در پایان سال 1398 ارائه شده است، به‌رغم رکود در اقتصاد ایران و رشد منفی اقتصادی، تجارت الکترونیک همچنان با رشد روبه‌رو بوده است؛ تجارت الکترونیک در حقیقت ترکیب دو پرداخت است: نخست پرداخت‌هایی که روی صفحات پرداخت بانکی اینترنتی انجام می‌شود (IPG) و دوم پرداخت‌هایی که خریدار پس از خرید اینترنتی و در زمان تحویل کالا یا خدمت خود به‌صورت کارت بانکی یا نقدی پرداخت می‌کند‌ (COD). در گزارش مذکور، شیوه بازاریابی و کسب مشتری در تجارت الکترونیک در سه دسته تقسیم شده است:

• اپلیکیشن موبایلی با سهم ۲۶ درصد

• شبکه‌های اجتماعی با سهم ۶۸ درصد

• پیام‌رسان‌ها با سهم ۶ درصد.

در واقع حدود ۶۸ درصد از کل تجارت الکترونیک ایران وابسته به شبکه‌های اجتماعی است یا به زبان دیگر می‌توان انتظار داشت ۲۸۸ هزار میلیارد تومان از این تجارت در فقدان شبکه‌های اجتماعی از سهم تجارت الکترونیکی کاسته خواهد شد!

تجارت از طریق شبکه‌های اجتماعی، تجارت اجتماعی یا سوشال‌کامرس را شکل می‌دهد که به معنای خرید و فروش کالا و خدمات مستقیم از بستر انواع شبکه اجتماعی است. این مدل خرید آنلاین شبکه اجتماعی را از نقش سنتی‌اش حرکت می‌دهد و به سمت کشف فرایندی می‌برد که کاربران می‌توانند تمام مراحل خریدشان را بدون ترک اپلیکیشن‌های محبوبشان انجام دهند.

پیش‌بینی می‌شود در سه سال آینده از هر ۱۰ کالا هشت کالا از طریق رسانه اجتماعی به فروش برسد. در سال ۲۰۲۰ فیس‌بوک، اینستاگرام و پینترست ابزارهایی در راستای مدل‌های تجارت اجتماعی راه‌اندازی کردند که به فروشندگان کمک می‌کرد خرید آنلاین از این طریق را بهتر انجام دهند. این ویژگی‌ها قابلیت‌های جدیدی برای نمایش کالا در اختیار فروشندگان می‌گذارد که غالبا به وسیله تبلیغات در اپلیکیشن مد‌نظر تأمین می‌شود.

بر اساس آمارها، تعداد کاربران جهانی رسانه‌های اجتماعی مختلف در سال ۲۰۲۰ بیش از سه‌میلیارد‌و ۶۰۰ میلیون نفر بوده است و همین باعث شده مقیاس‌پذیری کسب‌وکارها در سطح جهانی بسیار ساده‌تر شود. پیش‌بینی می‌شود تعداد کاربران رسانه‌های اجتماعی در سال ۲۰۲۵ به چهار‌میلیارد‌و ۴۱۰ میلیون نفر برسد.

همچنین در بخشی از گزارش «بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی و صنعت تجارت اجتماعی در ایران ۱۴۰۱» که توسط تکراسا ارائه شده است، می‌توان مشاهده کرد که بیش از 65 درصد ایرانیان بالای 15 سال حداقل در یک شبکه اجتماعی عضو هستند و روزانه 92 دقیقه در شبکه‌های اجتماعی فعالیت دارند. این در حالی است که حدود 44 میلیون کاربر ایرانی در اینستاگرام وجود دارد. در بخش دیگری از گزارش تکراسا می‌خوانیم که بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده از اینستاگرام در سال 1400، در حدود 415 هزار فروشگاه اینستاگرامی در ایران مشغول خرید و فروش کالا هستند.

با فیلتر تلگرام، اینستاگرام در سال‌های اخیر به کمک ماهیت اصلی خود که مبتنی بر محتوای تصویری است، به‌عنوان یک بستر مناسب برای فعالیت کسب‌وکارها شناخته شده است. با توجه به اینکه این تعداد از کاربر در هیچ پلتفرم تجارت اجتماعی دیگری در ایران موجود نیست، می‌توان گفت در حال حاضر اینستاگرام بزرگ‌ترین پلتفرم تجارت اجتماعی در ایران محسوب می‌شود.

اینستاگرام، محبوب‌ترین پلتفرم برای اینفلوئنسر‌مارکتینگ

با وجود آنکه هر رسانه اجتماعی به اقتضای امکانات خود به محلی برای مانور اینفلوئنسرها تبدیل شده‌ است، می‌توان اینستاگرام را محبوب‌ترین پلتفرم برای این گروه افراد دانست. بررسی‌ها نشان می‌دهد نزدیک به ۸۰ درصد شرکت‌ها برای اجرای کمپین‌های اینفلوئنسر‌مارکتینگ خود سراغ اینفلوئنسرهای اینستاگرامی می‌روند. این عدد برای فیس‌بوک ۴۶ درصد، یوتیوب ۳۶ درصد، توییتر ۲۴ درصد و برای لینکدین ۱۲ درصد برآورد شده است.

در میان فرمت‌های مختلف تبلیغات اینفلوئنسری، پست و استوری اینستاگرام با درصدهای ۷۸ و ۷۳، بیشترین محبوبیت را نسبت به دیگر انواع فرمت‌های تبلیغاتی دارد و ویدئوهای یوتیوب با ۵۶ درصد در رتبه سوم قرار دارند. از آنجا که استوری‌های اینستاگرامی با بالاکشیدن صفحه، به سرعت امکان دسترسی به سایت مقصد را فراهم می‌کنند، به‌عنوان یکی از ساده‌ترین و سریع‌ترین روش‌ها برای اجرای کمپین‌های اینفلوئنسر‌مارکتینگ شناخته شده است. سرعت دسترسی مخاطب به صفحات هدف، در تبلیغات استوری پنج برابر تبلیغات در فید است. در نهایت می‌توان گفت عموما پلتفرم‌های پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های رایگانی هستند که همین امر باعث کسب تعداد زیادی مخاطب و مشارکت بالای آنها در تبادل اطلاعات در این پلتفرم‌ها می‌شود. از طرف دیگر، بسیاری از پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی، امکان ارائه راهکارهای اختصاصی برای خرید و پرداخت آنلاین در این پلتفرم‌ها را فراهم می‌آورند و این امر می‌تواند تأثیر بسزایی در سهولت تعامل کاربران با پیشنهادهای خرید ارائه‌شده داشته باشد. با توجه به آنکه در شبکه‌های اجتماعی امکان هدف قرار‌دادن مخاطبان بر اساس مکان جغرافیایی، علایق، سوابق جست‌وجو و... وجود دارد، نرخ بازده تبلیغات در این شبکه‌ها بسیار بالاتر است و از هدر‌رفتن بودجه‌های تبلیغاتی شرکت‌ها روی مخاطبان غیر‌مرتبط جلوگیری می‌شود. با این توضیحات، قاعدتا اگر سیاست فیلترینگ در مورد اینستاگرام اجرائی شود، درصد بسیار بالایی از کسب‌و‌کارها را با مشکل مواجه خواهد کرد. با این تفاوت که این بار برخلاف فیلترینگ تلگرام، گزینه‌ای به‌عنوان جایگزین پیش‌روی کسب‌و‍‌کارهای آنلاین نیست و مطمئنا ضربه‌ای به‌مراتب بزرگ‌تر از فیلترینگ تلگرام در انتظارشان است. با فیلتر اینستاگرام، استفاده از پلتفرم بزرگی که از قضا رایگان هم است، عملا از کسب‌وکارها سلب می‌شود و این ضربه هم به‌مراتب برنده‌تر و کاری‌تر از فیلتر تلگرام خواهد بود. قطعا فیلتر‌کردن فضایی که با انواع هشتگ می‌توانستند مخاطب را به سمت خود بکشانند و به همین راحتی تبلیغ کنند، برای مشاغل آنلاین نتایج مثبتی نخواهد داشت. تعداد زیادی از مشاغل خانگی به‌واسطه پیج‌های اینستاگرام شکل گرفته بود که با این اوصاف از بین می‌رود و تهدیدی جدی در انتظار این کسب‌و‌کارهاست.

این تحلیل کاری است از رسانه خبری «TickTech».