مبارزی که مخالفان در استخرش شنا کردند
وضعیت دشوار زندگی در پی بحران اقتصادی در سریلانکا ده‌ها هزار معترض خشمگین خواستار استعفای رئیس‌جمهوری را به خیابان‌های کلمبو کشاند. معترضان پس از تصرف کاخ ریاستجمهوری در استخر آن شنا کردند.
گوتابایا راجاپاسکا، رئیس‌جمهوری، هنگام حمله مردم خشمگین، در این مکان نبود و نیروهای امنیتی پیش از حمله مردم به اقامتگاهش، او را به مکانی امن منتقل کردند. سریلانکا از چندین ماه پیش شاهد تظاهرات و تجمعات اعتراضی بود. حضور جمعیت ناراضی در کلمبو مقامات را مجبور به لغو تصمیم وضع مقررات منع رفت‌وآمد و تجمع کرد. پلیس نیز نتوانست مانع عبور و ورود آنان به اقامتگاه رئیس‌جمهوری شود.
نشانه‌های بحران اقتصادی
کاهش شدید ارزش پول ملی و گران‌‌شدن مایحتاج روزمره موجب شده این کشور در‌حال‌حاضر در بحبوحه سخت‌ترین بحران اقتصادی خود به سر ببرد که در چند دهه اخیر بی‌سابقه بوده است. مردم، رئیس‌جمهور را به سوءمدیریت متهم می‌کنند. هرچند دولت سریلانکا به مردم وعده اصلاحات داده بود؛ با این حال این وعده‌ها نیز نتوانست موجب فروکش‌کردن شعله‌های خشم معترضان شود. دولت سریلانکا به دلیل بحران اقتصادی قادر به تأمین و واردات کالاهای اساسی نظیر مواد غذایی، سوخت و دارو نیست. مقامات این کشور به‌تازگی از صندوق بین‌المللی پول و چند کشور نظیر روسیه، هند و چین درخواست کمک کردند. یک نهاد وابسته به سازمان ملل در ماه ژوئن هشدار داده بود وضعیت وخیم اقتصادی می‌تواند بحران گرسنگی حاکم بر سریلانکا را تشدید کند. سریلانکای 22 میلیونی در اواسط ماه آوریل، بدهی خارجی خود را برای یک دوره موقت، که منتظر بود ساختار تعهداتش تحت برنامه اصلاح اقتصادی با حمایت صندوق بین‌المللی تغییر کند، پرداخت نکرد. بدهی خارجی سریلانکا 51 میلیارد دلار برآورد شد. این رکود به کمبود ارز ناشی از کاهش بسیار شدید گردشگری در طول همه‌گیری کووید 19 نسبت داده می‌شود. کمبود ارزی باعث شد مردم با کمبود مواد غذایی، مایحتاج اولیه، سوخت گرمایشی و قطع طولانی‌مدت برق مواجه شوند. دولت نتوانست صندوق بین‌المللی پول را درمورد برنامه‌های خود در راستای رسیدگی به این وظیفه دلهره‌آور یعنی کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد، متقاعد کند. سریلانکا با شرایط سخت اقتصادی از‌جمله کاهش شدید ذخایر ارزی، جهش قیمت‌ها، ناتوانی دولت در واردات سوخت و تعطیلی پمپ بنزین‌ها روبه‌رو است. معترضان از هفته‌ها قبل با تجمع و اعتراض خواستار کناره‌گیری و استعفای رئیس‌جمهور و نخست‌وزیری شده بودند؛ اما مقامات دولتی مقاومت می‌کردند. کسری مالی ناپایدار، تأمین مالی این کسری با چاپ اسکناس، کاهش درآمد، کسری در تراز پرداخت و اخذ بی‌رویه وام‌های خارجی را دلایل اصلی فروپاشی اقتصادی ذکر می‌کنند. ریشه بحران جدید به اتفاقات سال 2006 به زمانی بر‌می‌گردد که سریلانکا در دسته‌بندی وضعیت درآمدها، در رده متوسط جهانی قرار گرفت. تا قبل از اعطای چنین رده‌بندی‌ای از سوی مجامع بین‌المللی، سریلانکا کمک‌های سخاوتمندانه و بسته‌های وام با نرخ بهره کم و با برنامه‌های بازپرداخت بسیار طولانی، دریافت می‌کرد و موقتا نجات می‌یافت.
از مبارزه با ببرهای تامیل تا ریاستجمهوری
وتابایا راجاپاکسا، زاده 20 ژوئن 1949 است. او در کالج آناندا و کالج کلمبو تحصیل کرد و در آوریل 1971 به ارتش سریلانکا پیوست. او قبلا به‌عنوان وزیر دفاع و توسعه شهری از سال 2005 تا 2015 تحت مدیریت برادر بزرگ‌ترش، ماهیندا راجاپاکسا رئیس‌جمهور سابق خدمت کرد و نیروهای مسلح سریلانکا را با شکست نظامی ببرهای تامیل و کشتن رهبر آن در سال 2009 به پایان رساندند. در ژوئن 2007، راجاپاکسا به‌شدت از سازمان ملل و دولت‌های غربی انتقاد و ادعا کرد که بریتانیا و اتحادیه اروپا در حال قلدری برای سریلانکا هستند و به این نتیجه رسید که سریلانکا «نیازی به آنها ندارد» و آنها مقدار درخور‌توجهی از کمک به کشور ارائه نمی‌کنند. در انتخابات ریاستجمهوری 2019 نامزد ریاستجمهوری شد و توانست به پیروزی دست یابد. او اولین کسی است که با سابقه نظامی به ریاستجمهوری سریلانکا انتخاب می‌شد.
انتخاب کابینه خانوادگی
در دوران ریاستجمهوری خود، او قدرت قوه مجریه را افزایش داد و موقعیت اعضای خانواده راجاپاکسا را در پست‌های دولتی افزایش داد. در طول مبارزات انتخاباتی، چندین حزب سیاسی او را به داشتن تابعیت آمریکایی متهم و ادعا کردند که بیش از 10 سال در آمریکا اقامت و زندگی کرده و فاش کردند که شهروند سریلانکا نبوده است. به دلیل داشتن تابعیت دوگانه تحت فشار قرار گرفت. در 21 نوامبر 2019، او برادرش ماهیندا راجاپاکسا را به‌عنوان نخست‌وزیر منصوب کرد و 15 عضو کابینه وزیران را منصوب کرد. سریلانکا دومین کشور در جهان پس از لهستان شد که ترکیبی از برادران را به‌عنوان رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر یک کشور بر عهده گرفته است. پس از اعتراضاتی که خواستار استعفای او شدند، او در کابینه جدید قدرت را از سه نفر از بستگانش گرفت و دو برادر و برادرزاده‌اش را از کابینه بیرون کرد. پس از چند ماه در قدرت، راجاپاکسا با بزرگ‌ترین چالش خود کووید 19 روبه‌رو شد. در ابتدا از اجرای قوانین سخت‌گیرانه خودداری کرد؛ اما با افزایش مبتلایان، مقررات جدیدی اعمال کرد. دولت در اواخر سال 2019 کاهش مالیاتی گسترده‌ای اعمال کرد که منجر به کاهش درآمد دولت شد که به‌زودی با شروع همه‌گیری کووید 19 باعث شد کشور سود سه میلیارد دلاری خود از صنعت گردشگری را از دست بدهد. 200 هزار نفر در سال 2020 و سال بعد تعداد بیشتری بی‌کار شدند.
اشغال اقامتگاه رئیس‌جمهوری
تا آوریل 2022، دولت تصمیم خود را تغییر داده بود و به دنبال وام 700 میلیون دلاری از بانک جهانی برای احیای بخش کشاورزی بود و با ارائه مواد شیمیایی وارداتی کشاورزی به دنبال کاهش شدید تولید بود. کاهش، چاپ بی‌رویه پول و استقراض‌های ناپایدار سریلانکا را با یک بحران بدهی دولتی مواجه کرد. در اوایل سال 2022، دولت با پیشنهاد کمک مالی صندوق بین‌المللی پول به نفع یک راه‌حل داخلی برای بحران بدهی، از تجدید ساختار بدهی اجتناب کرد. انتشار گزارش صندوق بین‌المللی پول نشان داد که سریلانکا با مشکل پرداخت بدهی ناپایدار مواجه است. دولت در ماه مارس با افزایش اعتراضات عمومی به دلیل کمبود برق، سوخت، گاز، دارو و غذا مواجه شد. در 9 جولای 2022 پس از آنکه صدها هزار نفر از سریلانکایی‌ها اقامتگاه و دفتر راجاپاکسا را اشغال کردند، خواستار استعفای او شدند.
