مصائب یک کاربر معمولی

علی ایوبی: کمی بیش از یک سال از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1400 می‌گذرد، افرادی که آن فضا و مناظره‌ها را پیگیری می‌کردند این جملات ابراهیم رئیسی که اکنون سکان دولت را در دست دارد، به یاد دارند: «ما در فضای مجازی عقب هستیم و کار بایسته نشده و زیرساخت‌ها مشکل دارد. من از جوانان و بچه‌ها می‌پرسم شما در حال بازی و گیم هستید چقدر وسط بازی حالتان گرفته می‌شود. در ارتباط با مسئله فضای مجازی باید بسیار کار شود. خود من در فضای مجازی هستم و دو میلیون فالوور دارم، خیلی از مسائل از این طریق به من می‌رسد».

فضای مجازی و اینترنت اما این روزها حال خوبی ندارند و اتفاقا وزارت ارتباطات دولت سیزدهم یکی از بانیان کم‌شدن سرعت و حتی فیلترهای جدید است. سال گذشته که سرعت اینترنت دچار نوسان و افت شد، عیسی زارع‌پور به عنوان وزیر ارتباطات اعلام کرد سرعت اینترنت معمولا در ساعت‌های اوج مصرف کاهش پیدا می‌کند و مشکل را به گردن زیرساخت‌ها انداخت اما آمار رسمی در آبان سال گذشته نشان می‌داد سرعت اینترنت موبایل در ایران دو پله سقوط کرده و این در حالی است که معمولا سرعت اینترنت موبایل در ایران بسیار بالاتر از سرعت شبکه خانگی است. براساس آماری که پیش‌تر اعلام شده بود، متوسط سرعت دانلود اینترنت موبایل در ایران حدود 35 مگابیت‌ بر ثانیه است که رتبه ایران را در بین 140 کشور با دو پله سقوط به 73 رساند.

بااین‌حال در تیرماه امسال وزیر ارتباطات از اینکه برخی شبهه وارد می‌کنند که در دولت سیزدهم اینترنت موردنیاز کشور به‌اندازه کافی تأمین نمی‌شود، گلایه کرد و گفت: «اکنون شفاف اعلام می‌کنم که این گفته صحت ندارد و مشکلی در تأمین اینترنت مورد نیاز کشور نداریم». او همچنین وعده داده طی قراردادی که با کنسرسیومی برنامه‌ریزی کردیم تا مهرماه امسال ۷۰ درصد به ‌کل ظرفیت شبکه کشور اضافه شود و در نتیجه این گشایش سرعت اینترنت بهبود پیدا ‌کند.

طرح «صیانت از فضای مجازی» که در مجلس یازدهم بررسی می‌شود نیز از مواردی است که نمی‌توان از آن گذشت و نه فقط فضای مجازی و سرعت، بلکه کل اینترنت را تحت تأثیر قرار خواهد داد. طرحی که بین کمیسیون مشترک و صحن پاس‌کاری می‌شود و تصویب آن می‌تواند حتی فضای سیاسی کشور را نیز ملتهب کند، هرچند به گفته کاربران از هم‌اکنون نیز می‌توان صدای پای صیانت از اینترنت را شنید. 

حال سؤال اینجاست که آیا ابراهیم رئیسی همچنان مسائل و مشکلات فضای مجازی را از طریق فالوورهای خود دنبال می‌‌کند یا به گزارش‌های رسمی بسنده کرده است یا با خواندن این جمله معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات که گفته «کیفیت اینترنت کاهش نیافته، بلکه سطح توقع مردم از سرویس‌ها افزایش یافته است»، نفس راحتی می‌کشد که اوضاع بر وفق مراد است. اما کاربران اینترنت و کسانی که به صورت حرفه‌ای از این فضا استفاده می‌کنند نظر دیگری نسبت به معاون وزیر دارند و از کم‌شدن سرعت و فیلترینگ ناراحت هستند. نیمه تیرماه بود که «محمدمهدی ابافت» بنیان‌گذار پلتفرم ‌ری استریم» که در پلتفرم «توییچ» (که در دولت ابراهیم رئیسی فیلتر شده) نیز فعال است، در کارزاری خطاب به زارع‌پور وزیر ارتباطات نوشت: «درخصوص فیلترشدن پلتفرم توییچ، اندوه بسیاری برای استریمرها و تولیدکنندگان محتوا به وجود آمده است، چراکه این پلتفرم فضای پیشرفت را برای استریمرها در عرصه بین‌المللی هموار کرده تا بتوانند علاوه بر کسب درآمد و ارزآوری برای کشور، پرچم میهن عزیزمان ایران را در میادین بین‌المللی، ورزش‌های الکترونیکی و تولید محتوا برافشانند. شایان ذکر است استریمرهای ایرانی درون این پلتفرم بیش از پنج سال است فعالیت دارند و تمام تلاششان و دستاوردهایشان در خطر ازبین‌رفتن است». او در این نامه از مسئولان خواسته صدای آنها را بشنوند و مسیر مسدودشده پیشرفت استریمرهای ایرانی را از مسدودیت خارج کرده و پلتفرم توییچ رفع فیلتر شود.

محمدمهدی ابافت که یک «استریمر» محسوب می‌شود، در گفت‌وگو با «شرق» درباره مشکلات این روزهای اینترنت گفت که در ادامه می‌خوانید:

 یک سال از آمدن دولت ابراهیم رئیسی گذشته و در دولت او رویکردها به اینترنت نیز تغییر کرده است، شما به عنوان فردی که به دلیل سبک زندگیتان با اینترنت سروکار بیشتری دارید چه تغییراتی را احساس کرده‌اید؟

من از لحاظ سیاسی یا اقتصادی درباره دولت قبل نظری ندارم، اما از نظر فناوری اطلاعات، جناب آقای جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات، بیشتر دلسوز زیرساخت‌ها بودند تا مردم بهتر از اینترنت استفاده کنند. او حتی بیشتر از بقیه با مردمی که کسب‌وکار اینترنتی داشتند و با «گیمینگ‌ها» و «محتواسازان» ارتباط می‌گرفتند و در کل تلاش داشتند صدای همه را بشنوند. آقای جهرمی تلاش داشت فرد یا کاری از این فضا متضرر نشود. با توجه به این تجربه، بنده احساس می‌کنم در فضای فناوری اطلاعات در حال پسرفت هستیم.

 رئیس‌جمهور سال گذشته در مناظره‌ها از بهبود و سرعت اینترنت گفت، این اتفاق رخ داده است؟

واقعیت این است که اوضاع بدتر شده است. قبلا حتی اگر مشکلی در برخی از بازی‌هایی که به صورت آنلاین انجام می‌شد، پیش می‌آمد، وقتی مردم در پیج وزیر ارتباطات سابق کامنت می‌گذاشتند، او سریع جواب می‌داد و مشکل برطرف می‌شد که نشان می‌داد این وزارتخانه پیگیر موضوع سرعت و کیفیت اینترنت است. به تازگی بسیاری از کاربران اینترنت که درگیر این موضوعات هستند برای فیلترشدن «توییچ» کارزاری راه انداختند و امضا جمع شد و حتی در شبکه‌های اجتماعی برای مسئولان کامنت گذاشتند اما تاکنون خبری نشده است، ما انتظار داریم شبکه‌های مجازی پل ارتباطی مردم با مسئولان باشد و اگر مسئولی در این فضا یک پیج رسمی دارد، حتما کامنت‌ها را بخواند و پاسخ‌گو باشد. متأسفانه احساس می‌کنم دولتی‌ها به این مسائل بی‌تفاوت هستند و کار خودشان را انجام می‌دهند.

 اصولا «توییچ» چه هست و چه کاربردی دارد؟

اولین پلتفرم پخش زنده رسمی در دنیاست که کاربران بتوانند از از طرف خودشان محتوای زنده داشته باشند، این محتوا می‌تواند هنری، پادکست، گیمینگ و... باشد. کار افرادی که در این محتوا فعالیت دارند رسمیت پیدا می‌کند، به این معنی که بعد از حضور در این فضا و تولید محتوای خوب و پیداکردن مخاطب، توییچ می‌تواند با آنها همکاری داشته باشد و قرارداد ببندد تا بتوانند درآمد دلاری داشته باشند. توییچ قوانین را به‌درستی رعایت می‌کند و به نظر من حتی برخی قوانین آنها از «آپارات» نیز سرسخت‌تر است؛ مثلا در بحث «کپی‌رایت» بسیار حساس هستند که فردی این قانون را نقض نکند و اگر کاربری که می‌تواند یک هنرمند یا گیمینگ یا... باشد، قوانین توییچ را رعایت کند، نشان «تیک بنفش» دریافت می‌کند و می‌تواند حتی اسپانسرهای خارجی داشته باشد و از این طریق درآمد داشته باشد، همچنین به‌ازای بازدیدی که دارند، از طریق تبلیغات پلتفرم توییچ نیز می‌توانند درآمد کسب کنند. 

 توییچ چه زمانی فیلتر شد؟

از اوایل تیرماه امسال که بعد از آن کارزاری در مخالفت با فیلتر آن خطاب به وزیر ارتباطات نوشتم.

 آماری هست که چند نفر از ایران در توییچ فعالیت و درآمد دارند؟

از چهار سال گذشته بین پنج تا 10 هزار نفر «استریمر» داشتیم، اما من دیدم که خیلی‌ها بعد از فیلترشدن توییچ مجبور شدند سیستم و تجهیزاتشان را بفروشند.

 استریمر به چه کسی گفته می‌شود؟

کسی که کار او تولید محتوا بر بستر پخش زنده است و منظور صرفا یک «گیمر» نیست. ما افرادی را داریم که در توییچ نقاشی و موسیقی انجام می‌دادند و برخی کاربران به صورت پخش زنده آموزش آشپزی و شیرینی داشتند. حتی در امور خیریه نیز اتفاقات خوبی رخ داد مثلا درباره مشکل آب در سیستان و بلوچستان، برخی استریمرها که درآمدهای دلاری داشتند تلاش کردند و درآمد برنامه‌های زنده‌ای را که تولید می‌کردند، به آنها اختصاص دادند و تجهیزات تصفیه آب خریدند یا به بیماران خاص کمک‌های زیادی شد که ویدئوهای آن در فضای مجازی موجود است. در کل فضا در توییچ از لحاظ محتوایی بسیار گسترده است و قطعا همه این کاربران دچار ضرر شده‌اند.

 تجهیزات مفصل‌تری نسبت به کامپیوترهای خانگی نیاز است؟

این کار به کامپیوتری نیاز دارد که حداقل 70 میلیون تومان تجهیزات داشته باشد. همچنین به اینترنت خوب، دوربین قوی و میکروفن استودیویی نیاز است که قطعا کاربر هزینه این تجهیزات را باید با کار و درآمد در توییچ به دست آورد. متأسفانه بعد از اینکه افراد به این مرحله می‌رسند و می‌توانند درآمدزایی داشته باشند، ناگهان با فیلتر این پلتفرم مواجه می‌شوند.

 بعد از فیلترشدن توییچ، خود شما به عنوان استریمر چقدر زیان دیدید؟

من به بحث مالی موضوع کار ندارم، اصولا بچه‌های استریمر به دنبال پول نیستند و فقط کار خود را دوست دارند. وقتی تعداد بازدید از فعالیتشان بالا می‌رود، برای آنها انرژی است. اولین چیزی که استریمر را برای فعالیت بیشتر ترغیب می‌کند مخاطب است. فیلترشدن توییچ مستقیما تعداد مخاطبان را تحت تأثیر قرار داده است. ضعیف‌شدن سرعت اینترنت باعث شده اگر کاربری بخواهد از نرم‌افزار خاصی برای دیدن استریمر استفاده کند قطعا دچار مشکل می‌شود و هزینه ترافیک و پهنای باند محدود، خواه‌ناخواه باعث می‌شود از خیر حضور در اینگونه پلتفرم‌ها بگذرد. توییچ هم قوانینی دارد که استریمر باید به صورت میانگین فلان مقدار مخاطب داشته باشد تا بتواند برای اسپانسر قرارداد ببندد.

 شما قطعا گیمر هم هستید، سایت‌های بازی آنلاین هم دچار مشکل شده‌اند؟

اختلالات پیش‌آمده باعث شده کاربران نتوانند به نسبت قبل بهتر بازی کنند؛ مثلا «پینگ» نوسان دارد و به‌راحتی نمی‌توانند در فضایی بازی انجام دهند و مجبورند به صورت مداوم اینترنت را ریست کنند و از از کاهش پینگ استفاده کنند.

 مگر اینترنت معمول برای یک بازی چقدر است؟

ببینید، ترافیک داخلی مهم نیست. کاربر گیمر به یک پهنای باند بین‌المللی نیاز دارد، چون سرورهای گیم‌های مختلف اغلب در اروپا و کشورهای حوزه خلیج فارس هستند و برای اینکه بتوان با شرایط مناسب بازی کرد، نیاز به این است که پهنای باند بین‌المللی آن تضعیف نشده باشد. من در این چند ماه گذشته که طرح صیانت مطرح شده احساس می‌کنم پهنای باند بین‌المللی تحت‌الشعاع قرار گرفته و کاهش پیدا کرده است.