بورس مجنون

شرق: نقشه سرخ‌رنگ بورس دوباره خبرساز شد و روز گذشته حدود ۸۵ درصد نمادهای بازار سرمایه در یک حرکت غافلگیرانه منفی شدند. عقب‌نشینی حدود 

۱۵.۵ هزار واحدی شاخص کل بازار سرمایه در شرایطی روی داد که به عقیده سهامداران هیچ اتفاق ویژه‌ای رخ نداده تا بورس را این‌چنین به واکنش وادار کند. سقوط دیروز شاخص کل از کانال یک‌میلیون‌و ۴۰۰ هزار واحد در حالی بود که شهریور سال گذشته شاخص کل بازار سرمایه تقریبا در ارتفاع ۱.۵ میلیون واحد بود و دیدار ابراهیم رئیسی از بازار سرمایه، سهامداران را به حمایت دولت سیزدهم از بورس و جبران ضرر امیدوار کرده بود. حالا اما نه‌تنها شاخص کل بورس از سطح شهریور سال گذشته عقب نشسته است، بلکه به عقیده بسیاری از سهامداران به نظر می‌رسد  رفتار بازار سرمایه دیگر از منطق خاصی پیروی نمی‌کند.

ریزش غیرمنتظره بورس

اول هفته کم‌خبر ایران با ریزش غیرمنتظره شاخص کل بازار سرمایه و از دست رفتن کانال یک‌میلیون‌و ۴۰۰ هزار واحدی همراه شد. دیروز شاخص کل بورس تهران با عقب‌نشینی ۱۵‌هزار‌و ۴۲۲ واحدی در ارتفاع یک‌میلیون‌و‌۳۹۷‌هزار‌و ۴۳۴ واحد قرار گرفت. نقشه یکسره قرمز بورس دیروز دوباره موجی از واکنش سهامداران را در فضای مجازی برانگیخت؛ کاربرانی که به نظر می‌رسید شوکه شده‌اند و معتقد بودند که بورس دیگر تحلیل‌پذیر نیست. این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که فعالان بازار سرمایه انتظار طولانی برای جبران ضرر را پشت سر گذاشته‌اند. ضرر سنگین سهامداران ایرانی در اوج بازگشت تحریم‌های اقتصادی رخ داد؛ آنجا که دولت اعلام کرد برای مقابله با تحریم‌ها به دنبال تقویت تولید و تأمین سرمایه مورد نیاز از طریق بورس است. به دنبال موج تقاضای ورود شهروندان ایرانی به بازار سرمایه، شاخص بورس رشد خیره‌کننده داشت. بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه اعتقاد داشتند چند برابر شدن تقاضا در بازار سرمایه در حالی رخ داده که شمار عرضه‌های بورسی تغییری نکرده و در نتیجه رشد حبابی در بورس رخ داده است. آنها معتقد بودند که حباب بورس به‌زودی می‌ترکد و موج بی‌اعتمادی گریبان بازار سرمایه را می‌گیرد. هرچند برخی دیگر از کارشناسان اصطلاح حباب بورس و تحلیل این دسته از کارشناسان را رد می‌کردند و بازار سرمایه را با بازارهای سنتی و رشد تورمی نرخ‌ها در آن قیاس می‌گرفتند. در نهایت اینکه شاخص بورس که از عدد دو میلیون واحد عبور کرده بود، سقوط سنگینی را تجربه کرد و بسیاری از سهامداران را به زیان‌های بزرگ نشاند. زیان سنگین سهامداران خرد در بازار سرمایه بارها موجب تجمع آنها جلوی ساختمان بورس شد و دولت سیزدهم در ابتدای تحویل‌گرفتن کابینه وعده داد بازار سرمایه را سر‌و‌سامان بدهد، اما حالا حدود یک سال از فعالیت دولت سیزدهم گذشته و شاخص کل بورس از سطح شهریور سال گذشته هم عقب‌نشینی کرده است.

عقب‌نشینی بورس دور  از  انتظار نبود

عقب‌نشینی دیروز شاخص کل بورس از کانال یک‌میلیون‌و ۴۰۰ هزار واحد از نظر بسیاری از سهامداران غیرمنتظره و تحلیل‌ناپذیر بود. سارا فلاح، کارشناس بازار سرمایه اما توضیحاتی درباره علت عقب‌نشینی اکثر نمادهای بورسی دارد. او در گفت‌وگو با «شرق» درباره وضعیت پیش‌‌آمده برای بورس می‌گوید: روند بازار در میان‌مدت نزولی بود و انتظار چنین اتفاقی در بازار می‌رفت. اگر بازار را به دو دسته «صنایع بزرگ» و «صنایع کوچک و متوسط» تقسیم کنیم، صنایع بزرگ تحت تأثیر قیمت کامودیتی‌های جهانی هستند که قیمت‌هایشان همه به دلیل رشد شاخص دلار در رکود رفته است. بازار ما نیز از این وضعیت جهانی متأثر شده است. از طرفی رشدی را در قیمت دلار نیمایی که بازار با آن محاسبه می‌شود نیز شاهد نبودیم. بنابراین منطقا نمی‌توانیم انتظار شرایط خوبی را برای شرکت‌های بزرگ داشته باشیم. او ادامه می‌دهد: در دو، سه هفته اخیر نیز در شرکت‌های کوچک و متوسط برای سهام‌هایی که خبری در صنعتشان بوده، شاهد رشد بوده‌ایم پس طبیعی است که اکنون بخواهند ذخیره سود کنند. با توجه به اینکه در برجام هم ظاهرا چشم‌انداز روشن گذشته وجود ندارد و بازار از گشایش اقتصادی به‌موقع ناامید شده، از این منظر هم نمی‌توان خوش‌بین بود. مجموع این عوامل بازار را به شکل فعلی درآورده است. از نظر تکنیکالی هم شاخص یک حمایت مهم را از دست داده و احتمالا شاخص کل اول تا یک و 380 و بعد تا یک و 350 واحد پایین بیاید.

از نگاه این تحلیلگر بازار سرمایه، احتمالا وضعیت بازار تا دو، سه ماه آینده با همین روند ادامه دارد تا وقتی گزارش‌های شش‌ماهه شرکت‌ها ارائه شود. او می‌گوید گزارش‌های آخر شهریور اثرگذار هستند، اگر خوب نباشند که با توجه به گزارش نامطلوب ماهانه، به نظر نمی‌آید خوب باشند، وضعیت نامطلوب ادامه پیدا می‌کند تا آذر که بودجه سال آینده بسته می‌شود و آنگاه با توجه به بودجه می‌توان پیش‌بینی کرد که سیاست دولت درباره شرکت‌ها چیست؛ آیا حمایتی است یا نه؟ اگر در آن نقطه حمایت اتفاق بیفتد، سهم‌های بزرگ‌تر می‌توانند رشد داشته باشند.  

نگاه منفی بورس به مذاکرات احیای برجام

مجید محمدعلیزاده‌آرانی، دیگر کارشناس بازار سرمایه هم علت وضعیت فعلی بازار را این‌گونه به «شرق» توضیح می‌دهد: بازار منتظر اعلام نتیجه برجام است و هرازگاهی با توجه به اخبار و فرایند مذاکرات به استقبال نتیجه مذاکرات می‌رود ولی متأسفانه زمانی که مذاکرات متوقف می‌شود یا اخبار خوبی از برجام به گوش نمی‌رسد، بازار واکنش نشان داده و مجددا پا پس ‌می‌کشد و با ریزش شاخص مواجه می‌شویم. محمدعلیزاده‌آرانی معتقد است عوامل داخلی که روی شاخص اثرگذار باشد در حال حاضر چندان وجود ندارد و از لحاظ ارزندگی و ارزش ذاتی، قیمت روز سهام و... سهم‌ها بسیار ارزنده هستند و شرایط برای سرمایه‌گذاری در بلندمدت مناسب است ولی بعضی تصمیمات خلق‌الساعه که در مدیریت بازار سرمایه توسط نهادهای نظارتی اتخاذ می‌شود، باعث شده اعتماد سرمایه‌گذاران به روند باثبات مقررات و شرایط بازار از بین برود.

جبران زیان در بورس مشکل است

این کارشناس در پاسخ به این سؤال که آیا راهی برای جبران زیان سنگین سرمایه‌گذاران وجود دارد یا خیر؟ می‌گوید: بله ولی شرایط فعلی بسیار پیچیده است و جبران زیان برای سرمایه‌گذاران گرچه ممکن است اما زمان می‌برد. او ادامه می‌دهد: در حال حاضر چون برجام به سرانجام نرسیده، دولت درگیر کسری بودجه است و راهی برای ورود ارز ناشی از صادرات نفت و سایر محصولات به کشور ندارد، لذا مجبور است با استقراض، چاپ پول، فروش سهام و انتشار اوراق بدهی فقط هزینه‌های بودجه جاری را تأمین کند. بنابراین راه فقط زمانی هموار می‌شود و سرمایه‌گذاران فقط زمانی می‌توانند به جبران زیانشان امیدوار باشند که دولت دست از سر بازار سرمایه بردارد و به شکل دیگری تأمین مالی کند و هم‌زمان ارزهای صادراتی هم به کشور بازگردند. آن زمان، زمان مطلوبی برای جبران بخشی از زیان‌ها است. بنابراین به عقیده من بسیاری از زیان‌ها قابل جبران است اما فرایند آن حداقل یکی، دو سالی زمان می‌برد.