آغاز جام جهانی 2022؛ به خاورمیانه خوش آمدید

سرانجام زمانش فرا‌رسید؛ بالاخره قرار است جام جهانی 2022 قطر برگزار شود و همین امروز تیم میزبان به مصاف اکوادور برود. شاید اگر فقط چند دهه پیش، کسی احتمال می‌داد که قطر می‌تواند در آینده میزبان جام جهانی فوتبال، دومین رویداد مهم ورزشی در دنیا باشد، به او انگ دیوانگی می‌زدند. اما این کشور صحرانشین و کم‌جمعیت، حالا بعد از حرف‌وحدیث‌های بسیار، برای اولین بار طعم حضور در جام جهانی‌ای را چشیده که خودش میزبانی آن را بر عهده گرفته است. قطری‌ها در شرایطی جام را به خاورمیانه کشانده‌اند که این منطقه فوقِ‌ حساس و استراتژیک برای اولین بار قرار است میزبان جام جهانی باشد. خاورمیانه، جایی که در یکی، دو دهه اخیر همواره خبرهای ناخوش جنگ و چند‌دستگی از آن مخابره شده، حالا میزبان مهم‌ترین تورنمنت فوتبالی دنیاست. گو‌اینکه همین جامی که امروز قرار است استارت بخورد هم چندان بی‌حرف‌و‌حدیث نیست. قطری‌ها از روزی که مشخص شده میزبانی جام جهانی را بر عهده گرفته‌اند تا همین امروز، با اتهامات زیادی به‌ویژه از طر‌ف رسانه‌های انگلیسی و آمریکایی روبه‌رو شده‌اند؛ از اینکه برای گرفتن میزبانی پول‌پاشی کرده، رأی‌های مختلفی را خریده‌اند تا اینکه نقض گسترده حقوق کارگران را انجام داده‌‌اند یا اینکه بر خلاف تعهد اولیه، حالا حاضر به همکاری با اسپانسرهای فیفا، خاصه اسپانسر نوشیدنی‌های الکلی نیستند. داستان میزبانی قطر از زیر دست دادستان‌های فدرال سوئیس عبور کرده و آنها خبر از تحقیقاتی داده‌اند که داستان فساد و پولشویی در این پرونده به چشم خورده است. سپ بلاتر، رئیس پیشین فیفا از میزبانی قطری‌ها به‌عنوان «عملیات سیاه» نام برده و ادعا شده در خریدن رأی میزبانی از هیچ تخلف و تقلبی دریغ نشده است. حتی عفو بین‌الملل هم به این میزبانی ایراد گرفته که با کارگران مهاجر بدرفتاری شده و موجبات مرگ بسیاری از آنها فراهم شده است. رسانه‌های انگلیسی خبرهای عجیب‌و‌غریبی از مرگ هزاران کارگر مهاجر در ساخت ورزشگاه‌های قطری داده و خواسته‌اند تیم‌های حاضر در جام جهانی، هر‌طور شده در طول برگزاری این بازی‌ها اعتراضشان را نشان دهند. اعتراض؛ واژه‌ای که شاید ذهن قطری‌ها را به تنهایی در این جام درگیر نکرده و یکی، دو کشور دیگر را شامل خودش کند. به‌هر‌روی و با وجود تمام نقدها و اتهاماتی که در این مسیر وجود داشته، امروز، قطر، میزبان جام جهانی است و ادعا شده که این میزبانی قرار است باشکوه‌ترین و گران‌ترین میزبانی تاریخ جام جهانی باشد. به نظر می‌رسد با توجه به اتفاقات رخ‌داده در خاورمیانه، این جام می‌تواند عنوان سیاسی‌ترین جام جهانی را هم یدک بکشد.

هلند، پس از‌دست‌دادن جام جهانی ۲۰۱۸، انتظار می‌رود در صدر جدول گروه قرار گیرد و امیدوار باشد که سرانجام به طلسم خود پایان دهد. آنها بیش از هر کشور دیگری (سه بار) بدون قهرمانی در جام جهانی به دیدار نهایی رسیدند.

انگلیس؛ همیشه مدعی: آنها همیشه مدعی قهرمانی هستند؛ حتی اگر فقط یک‌بار رنگ فینال را دیده باشند و فقط یک مرتبه جام زرینه‌بال را فتح کرده باشند. از انگلیس صحبت می‌کنیم. تیمی که قرار است در قطر برای هفدهمین بار طعم حضور در جام جهانی را بچشد. جامی که تا سال 1950 آن را به رسمیت نمی‌شناختند. سه‌شیر به‌جز سال‌های 1950، 1958 و 2014 همیشه از گروه خود صعود کرده‌اند. آنها در سال 1966 و در شرایطی که میزبانی را بر عهده داشتند، موفق شدند تحت هدایت اَلف رمزی، قهرمان شوند. صاحبان فوتبال در ادوار بعدی نمایش ناامیدکننده‌ای داشتند و فقط دو بار در سال‌های 1990 و 2018 توانستند به مرحله نیمه‌نهایی راه پیدا کنند. حالا ساوت‌گیت به دنبال این است تا پس از چهارمی سال 2018، سومی لیگ ملت‌های 2019 و دومی یورو 2020، در جام جهانی پیش‌رو، انگلیس را پس از 56 سال مجددا قهرمان جهان کند. البته که تردیدها نسبت به انگلیس زیاد است. آنها باوجود داشتن مهره‌های زیاد و بازیکنان جذاب در تمامی پست‌ها همواره این اتهام را همراه خود داشته‌اند که تیمی یکدست و متحد نیستند و سرمربی 52‌ساله‌شان هم در قواره‌ای نیست که بتواند انتظار طولانی‌مدت فوتبال‌دوستان این کشور را تمام کند. انگلیس مثل همیشه با اقتدار و با 26 امتیاز در مرحله انتخابی، مجوز حضور در قطر را گرفت. نمایش ضعیف در لیگ ملت‌های اخیر و سقوط به سطح پایین‌تر اما نشان داد که فرم کنونی سه‌شیر ایدئال نیست. بن چیلول و ریس جیمز دو مدافع چلسی به دلیل مصدومیت جام جهانی را از دست داده‌اند. با وجود این آنها همچنان بازیکنان تأثیرگذاری چون هری کین، جود بلینگام، رحیم استرلینگ، میسون مونت و ... را در ترکیب خود دارند و امیدوارند عنوان قهرمانی را به‌ دست بیاورند.

ولز؛ بعد  از  64  سال:  64 سال گذشت تا دوباره ولز را در جام جهانی ببینیم. آنها هستند تا شاهد حضور نیمی از بریتانیا در گروه دوم جام بیست‌ودوم باشیم. اژدهای سرخ برای کسب مجوز دومین حضور کار سختی داشت. آنها بعد از بلژیک و بالاتر از چک، استونی و بلاروس مقام دوم گروه را به‌دست آوردند و راهی پلی‌آف شدند. شاگردان رابرت پیج با عبور از سد اتریش و اوکراین، بلیت قطر را از آنِ خود کردند. با تیم عجیبی روبه‌رو هستیم؛ ولز در طول تاریخ حضور بسیار کم‌رنگی در تورنمنت‌های معتبری چون جام جهانی و جام ملت‌ها داشته اما هر زمان که به دور نهایی رسیده توانسته عملکردی درخور‌توجه و قابل احترام داشته باشد. آنها در جام 58 مقابل مجارستان، مکزیک و سوئد میزبان به تساوی رضایت دادند و سپس در بازی پلی‌آف از سد نایب‌قهرمان دوره قبلی یعنی مجارستان گذشتند و به یک‌چهارم نهایی صعود کردند. برزیل، قهرمان آن دوره با پدیده 17‌ساله‌اش پله، تنها تیمی بود که موفق شد نماینده‌ اروپا را شکست دهد و قرمزها با افتخار به خانه برگشتند. تا یورو 2016، ولز در هیچ رویداد بزرگی حاضر نبود. با وجود این بازهم توانست نمایشی درخشان از خود نشان دهد و با عبور از سد تیم قدرتمندی چون بلژیک تا نیمه‌نهایی جام ملت‌های اروپا پیشروی کند. آنها در یورو 2020 هم از گروه خود صعود کردند تا حالا در دومین آزمون خود در جام جهانی دلخوش به این باشند که همیشه در تورنمنت‌های معتبر از گروه‌شان بالا رفته‌اند. در ترکیب ولز شاهد حضور بازیکنان خوبی هستیم. گرث بیل، فوق‌ستاره و بازیکن محبوب تیم است. او در تیم ملی کشورش در سال‌های اخیر، بهترین بازی‌ها را به نمایش گذاشته و در کنار نفراتی چون بن دیویس، نکو ویلیامز، کیفر مور، دنیل جیمز، ارون رمزی و ... به دنبال این است تا نسل طلایی ولز را در جام جهانی نیز به یک افتخار بزرگ برساند.

آمریکا؛ نسل جدید: آمریکا بعد از پرتغال به دومین تیمی تبدیل می‌شود که برای دومین‌ بار باید با ایران در جام جهانی پیکار داشته باشد. یکی از جوان‌ترین تیم‌های حاضر در قطر به‌ دنبال این است تا در یازدهمین حضور و پس از یک دوره غیبت، صعودی دیگر را تجربه کند. شاید ندانید اما تیم ملی فوتبال آمریکا در اولین دوره جام جهانی، رتبه‌ سوم را به خود اختصاص داد. البته آنها برای ایستادن روی پله‌ سوم جهان فقط از سد پاراگوئه و بلژیک گذشتند و سپس با حساب 6 بر یک به آرژانتین باختند. آنها پس از حذف در دور نخست جام‌های 1938 و 1950 به مدت 40 سال رنگ جام جهانی را ندیدند، ولی از جام 90 تا به امروز فقط شانس حضور در روسیه را از دست داده‌اند و در باقی تورنمنت‌ها، چهار بار از گروه‌شان بالا رفته‌اند. اوج کار یانکی‌ها در جام جهانی 2002 کره‌جنوبی و ژاپن بود که موفق شدند بالاتر از پرتغال از دور گروهی صعود کنند و سپس با عبور از سد رقیب سنتی خود مکزیک، تا یک‌چهارم نهایی جهان پیشروی کردند؛ کاری به مراتب دشوارتر از مأموریتی که در سال 1930 انجام داده بودند. آمریکا برای دریافت مجوز حضور در قطر، در مسابقات کونکاکاف رتبه‌ سوم را بین هشت تیم از آنِ خود کرد و توانست به صورت مستقیم راهی جام بیست‌ودوم شود. آنها همان‌قدر که از دیدار با ایران خاطره‌ تلخ دارند، از رویارویی با انگلیس استقبال می‌کنند؛ چرا‌که موفق شدند این تیم را در جام جهانی 1950 شکست دهند و در جام 2010 هم با نتیجه یک‌-‌یک متوقف کنند. سرمربی آمریکا گرگ برهالتر است؛ مردی 49‌ساله که 44 بازی ملی در کارنامه خود دارد. او در لیگ‌های هلند، انگلیس و آلمان بازی کرده، ولی شروع و پایانش در ایالات متحده بود و در نهایت با لباس تیم گلکسی از فوتبال خداحافظی کرد. برهالتر در دو جام جهانی 2002 و 2006 عضوی از تیم ملی کشورش بود و حالا می‌تواند به‌عنوان سرمربی نیز طعم حضور در این رویداد مهم را حس کند. برهالتر در چهار سال اخیر هدایت آمریکا را بر عهده گرفته و با آنها فاتح لیگ ملت‌های کونکاکاف در سال 2020 و گولدکاپ در سال 2021 شد. در اختیار داشتن نسل هیجان‌انگیزی که اوج شکوفایی‌شان در جام 2026 خواهد بود، می‌تواند اتفاق بزرگی برای برهالتر باشد. او با داشتن نفراتی همچون وستون مک‌کنی، کریستین پولیسیچ، جیووانی رینا، تایلر آدامز، تیموتی وه‌آ و سرجینیو دست می‌تواند زنگ خطر بزرگی برای حاضران در گروه دوم باشد و البته ممکن است روی دیگر سکه نمایان شود و آنها مانند دیدار با ژاپن نمایشی خام داشته باشند و زود به خانه برگردند.

ایران؛ وقت صعود؟: و حالا ششمین حضور. مسیری که از 1978 شروع شد، اکنون به قطر رسیده است. تیمی که نه با حشمت مهاجرانی، نه با جلال طالبی، نه با برانکو ایوانکوویچ و نه با کارلوس کی‌روش (دو مقطع) نتوانسته از دور گروهی صعود کند، حالا طبق سیر تاریخ باید برای اولین صعود بجنگد و چاره‌ای جز این ندارد. ایران برای ثبت سریع‌ترین صعود ممکن و همچنین تجربه سومین حضور متوالی در بزرگ‌ترین رویداد فوتبالی جهان با مارک ویلموتس شروع کرد و در آستانه حذفی زودهنگام در دور دوم انتخابی قرار گرفت، اما دراگان اسکوچیچ موفق شد یوزها را به جام بیست‌ودوم برساند. با وجود این، مرد کروات جایگاه خود را به مردی تحویل داد که در جام‌های 2014 و 2018 هم سکاندار ملی‌پوشان بود. کی‌روش در آستانه ‌70سالگی و پس از اینکه نتوانست با کلمبیا و مصر به مدینه فاضله‌اش برسد، حالا می‌خواهد با کشور مورد علاقه‌اش طعم حضور در چهارمین جام جهانی متوالی را بچشد. تیم او در سال 2014 یک امتیاز به‌ دست آورد و چهار سال بعد موفق شد به نخستین برد بعد از 20 سال برسد و ضمن کسب بیشترین امتیاز ممکن از گروهی فوق‌العاده دشوار، در آستانه صعود و حتی سرگروهی قرار بگیرد، اما در نهایت به سومی در گروهش بسنده کرد. نسلی که زیر نظر کی‌روش به تیم ملی رسید، حالا در سن طلایی خود قرار دارد. خیلی از این بازیکنان شاید چهار سال دیگر جایی در تیم ملی نداشته باشند و قطر، آخرین فرصت آنها برای تاریخ‌سازی و رقم‌‌زدن نخستین صعود برای ایران خواهد بود. تیم ملی به‌عنوان بهترین تیم قاره کهن در رنکینگ فیفا، در جام جهانی 1998 از سد آمریکا گذشت و حالا برای دومین بار باید با این تیم پیکار داشته باشد. ایران در دو مصاف با نمایندگان کونکاکاف به یک پیروزی و یک باخت دست پیدا کرده است. نه ولز و نه انگلیس تا به حال با ایران در جام جهانی پیکار نداشته‌اند، اما شاگردان حشمت مهاجرانی پیش از جام جهانی 1978، در دیداری دوستانه مقابل ولز بازی کردند و با یک گل شکست خوردند. تیم ملی هیچ‌وقت از پسِ تیم‌های اروپایی در جام جهانی برنیامده‌ و آمار شش باخت و دو تساوی را بر جای گذاشته است. با وجود این، جالب است که یکی از دو تساوی مقابل نماینده‌ای از بریتانیا (اسکاتلند) رقم خورد و دیگری به آخرین بازی ایران در جام جهانی (پرتغال) پیش از جام پیش‌رو مربوط می‌شود. حال باید دید تیمی که مهدی طارمی، علیرضا جهانبخش، صادق محرمی، سامان قدوس و سردار آزمون ستاره‌های شناخته‌شده‌اش هستند، می‌تواند یکی از دو صعودکننده گروه دوم باشد یا ششمین حذف در راه خواهد بود.

شاید این با استعدادترین تیمی نباشد که آرژانتین تا به حال داشته است، اما مسلما متحدترین تیمی است که آنها در سال‌های اخیر داشته‌اند. این تیم به طلسم ۲۸‌ساله قهرمان‌نشدن در رویدادهای بزرگ پایان داد و لیونل اسکالونی توانست آرژانتین را قهرمان کوپا کند. قطر آخرین جام جهانی مسی خواهد بود؛ بنابراین آخرین شانسش برای زدن گل در دور حذفی است. هر شش گل قبلی او در تورنمنت‌های قبلی در مرحله گروهی به ثمر رسیده است.

در‌حالی‌که برخی به این فکر می‌کنند که آیا فرانسه می‌تواند اولین تیم پس از برزیل در سال ۱۹۶۲ باشد که از عنوان قهرمانی خود دفاع می‌کند، برخی دیگر دیدگاه کاملا متفاوتی دارند و عنوان می‌کنند این تیم نتایج ضعیفی در قطر کسب خواهد کرد. فرانسه از سال ۱۹۹۸ تاکنون بیش از هر تیم دیگری در جام جهانی (سه فینال) در دیدار نهایی حضور داشته است، اما آخرین باری که آنها به‌عنوان مدافع عنوان قهرمانی به جام جهانی رفتند، در انتهای گروه خود قرار گرفتند.

جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه اولین جام از سال ۱۹۵۰ بود که در آن آلمان نتوانست دور اول را با موفقیت پشت سر بگذارد. آلمان با هدایت فلیک در مقدماتی عملکرد خوبی ارائه کرد و اولین تیمی شد که پس از قطر به جام جهانی راه یافت. اسپانیا رقیب قدر آلمان در این گروه است و همه منتظر تقابل این دو تیم در قطر هستند.

نسل طلایی بلژیک فقط باید در این دوره به قهرمانی فکر کند. تیم سوم دوره قبل جام جهانی به چیزی کمتر از رسیدن به دیدار نهایی فکر نمی‌کند. البته بسیاری از بهترین بازیکنان آن در حال افول هستند. امید آنها به کوین دی بروین و روملو لوکاکو خواهد بود که دومی ۱۱ گل آنها را در تورنمنت‌های مهم از سال ۲۰۱۴ به ثمر رسانده است.

برزیل از نظر خیلی‌ها شانس اول قهرمانی در این دوره است. از آخرین قهرمانی آنها در جام جهانی که در سال ۲۰۰۲ رقم خورد، چندین سال می‌گذرد. اگر آنها در قطر موفق نباشند، سال‌های قهرمان‌نشدن‌شان تا سال ۲۰۲۶ به ۲۴ سال افزایش می‌یابد که طولانی‌ترین زمانی است که این کشور در حسرت کاپ جام جهانی  بوده است.

رکورد پرتغال که تنها سه برد در ۱۴ بازی قبلی خود در جام جهانی داشته، چندان دیدنی نیست. فرناندو سانتوس امیدوار است کریستیانو رونالدو تا شروع بازی فرم خوب خود را پیدا کند. مانند مسی، رونالدو نیز هرگز در مرحله حذفی جام جهانی گل نزده است. بنابراین این یکی از رکوردهایی است که او قصد دارد به آن دست یابد. همچنین رونالدو در صورت گل‌زنی، تنها بازیکنی خواهد بود که در پنج جام جهانی گل‌زنی کرده است.