از پیشنهاد چهره‌نگاری تا نقد جدی روش‌ها

با شروع اعتراضات به مرگ مهسا امینی پس از بازداشت از سوی گشت ارشاد، بحث اصلاح قانون و روش‌های برخورد با پوشش زنان و بحث اصلاح عملکرد گشت ارشاد به‌صورت جدی بارها مطرح شده و مدتی است شاهد حضور ون‌های گشت ارشاد در سطح شهرها نیستیم. اما غضنفرآبادی گفته است فعلا حاکمیت در حال مسامحه است و حاکمیت برای مقابله با بی‌حجابی از طریق اصلاح قوانین و شناسایی از طریق چهره‌نگاری، می‌تواند جلوی بی‌حجاب‌هایی را که تخلف می‌کنند، بگیرد و آنها را جریمه کند. غضنفرآبادی در گفت‌وگو با رویداد‌ 24 گفت: اکنون یک هیجانی برای این افراد متخلف به وجود آمده و حال فرصتی به آنها داده شده تا به خود بیایند؛ زیرا هنوز درگیر هیجان‌های تزریق‌شده از داخل و خارج هستند و از این‌رو، حاکمیت در حال مسامحه با آنهاست تا متوجه اشتباه خود بشوند. غضنفرآبادی درباره کشف حجابی که توسط برخی در این دو ماه در کشور راه افتاده است، گفت: به نظر من، افرادی که کشف حجاب کردند، متوجه نیستند و اگر متوجه مفهوم پشت صحنه شعار «زن زندگی آزادی» بشوند، روی به چنین کاری نمی‌آورند و به‌زودی متوجه خواهند شد که با این شعار، چاقویی را تیز می‌کنند بر حلقوم‌شان، جایگاه و ارزش خودشان. رئیس کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس می‌گوید: حاکمیت برای مقابله با بی‌حجابی از طریق اصلاح قوانین و شناسایی از طریق چهره‌نگاری می‌تواند جلوی بی‌حجاب‌هایی را که تخلف می‌کنند، بگیرد و آنها را جریمه کند.

این سخنان و موضع‌گیری تند نمانده مجلس در حالی بیان شده است که حتی در بین اصولگرایان نیز بحث دوری از سخنان تفرقه‌افکن و تهدید و ارعاب مردم بارها مطرح شده است. البته در رابطه با پیشنهاد چهره‌نگاری بعد از ماجرای مرگ مهسا امینی و انتقادات به گشت ارشاد، سید‌علی خان‌محمدی، سخنگوی ستاد امر به معروف و نهی از منکر کشور در بررسی رویکرد این ستاد در قبال گشت ارشاد و نیز طرح‌های این ستاد برای مقابله با بدحجابی ویژه زنان به خبر‌آنلاین از راهکار استفاده از دوربین‌های هوشمند برای چهره‌نگاری زنان بی‌حجاب و جریمه آنها گفته بود که انتقادات بسیاری به این راهکار شد. چندی نیز ضرغامی به مسئله حجاب پرداخته و گفته بود: امروز دختران جوان و دانش‌آموز ما بدون روسری در خیابان راه می‌روند. چه شد؟ اتفاقی افتاد؟ تعداد دختران کم‌سن‌و‌سال که حجاب ندارند زیاد شده، آیا نظام و انقلاب از میان رفت؟! اینها که این حرف‌ها را می‌گویند، آدم‌های اصولا ترسو و محافظه‌کارند. آنهایی که می‌گویند همه چیز درست است، نمی‌فهمند جامعه ما زنده است و جامعه زنده قدرت ترمیم دارد. موجود مرده است که قدرت ترمیم ندارد. وزیر میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: تحول و اصلاحات نیاز است. خیلی‌ها زودتر درباره گشت ارشاد تذکر دادند و گفتند این روش جواب نمی‌دهد و تذکر می‌دهند و بعد هم این اتفاق می‌افتد، خب این روش غلط است. باید هرکجا احساس شود روش غلط است، با این نگاه که نظام مقتدر است، اصلاح کرد. این‌طور نیست که با یک عملیات و یک شبکه تلویزیونی براندازی اتفاق بیفتد. اگر من جای رؤسای این شبکه بودم، اضافه‌کاری آنها را قطع می‌کردم. رئیس اسبق صداوسیما تأکید کرد: این نظام برآمده از مردم است. فکر نکنند با چهار حرکت از دست می‌رود. ولی ما خودمان می‌توانیم با روش‌های نادرست به این نظام لطمه جدی وارد کنیم.

در این بین عصر چهارشنبه گذشته حجت‌الاسلام طائب، مشاور عالی فرمانده سپاه در نشست پرسش و پاسخ با دانشجویان دانشگاه‌های اردبیل در رابطه با مسئله حجاب گفت: دشمن به دنبال ایجاد دوقطبی با حجاب و بی‌حجاب و گشت ارشاد و مخالفان آن است، درحالی‌که باید در گام نخست دوقطبی اینکه حجاب خوب است یا بد، روشن شود تا مردم به خوبی نشان دهند که طرفدار حجاب هستند یا بی‌حجابی.

محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا هم چندی پیش در یادداشتی نوشته بود: «عادت کرده‌ایم وقتی بحران پیش می‌آید، به فکر چاره بیفتیم. عادت نکرده‌ایم که واقعه را قبل از وقوع علاج کنیم. گشت ارشاد و مسئله حجاب، ۴۰ سال است به عنوان یک مقوله اجتماعی، سیاسی و اعتقادی حل‌نشده باقی مانده اما ساختار سیاسی دائما عنوان می‌کند که اکثریث مثلا ۸۰ درصد موافق حجاب (به همان شیوه‌ای که مدنظر مسئولان است) هستند، اما کف جامعه واقعیت دیگری را نشان می‌دهد. حل‌نشدن این موضوع، کار را در روزهای اخیر به جایی کشانده که در شهرهای بزرگ تعداد زنانی که بدون روسری در معابر حضور می‌یابند، بسیار چشمگیر است و نه‌تنها گشت ارشاد وجود ندارد بلکه برخورد (به صورت نهی از منکر لسانی) هم صورت نمی‌گیرد و بعید نیست آنچه را که شاهدیم، به‌تدریج به عرف تبدیل شود و جامعه آن را بپذیرد، همان‌طور‌ که در مورد ماهواره پذیرفت. در اینجا هم درواقع مسئله را حل نکرده‌ایم بلکه با همه تلاشی که برای جمع‌کردنش داشتیم، توسط عرف در ‌حال حل‌شدن است!».

اینکه آیا قرار است قانونی با محوریت جزای نقدی برای آنچه از بی‌حجابی تعریف خواهد شد، معین شود یا خیر، هنوز مشخص نیست، ولی زمزمه تغییر قانون در این زمینه چندی است در میان نمایندگان مطرح شده اما در عمل وعده اصلاح قوانین همچنان ابتر مانده است. در این بین سخنان تندروها چه در مجلس و چه در بین برخی گروه‌ها چونان هیزمی در آتش اتفاقات اخیر است.