پایان اعتراضات به معنای راضی‌شدن مردم نیست

«حکمرانی نو» به عنوان یک راهکار برای برون‌رفت از بحران فعلی کشور چندی است به کلیدواژه‌ای جدید در ادبیات سیاسی کشور تبدیل شده است. اصطلاحی که همچنان دورنمایی از نحوه طرح‌ریزی و اجرای آن مشخص نیست و در حد یک واژه جذاب اما مبهم در تغییر ساختار حکمرانی مطرح می‌شود. به‌تازگی محمدرضا باهنر، دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین، با تأکید بر ضرورت اصلاح برخی موارد در حکمرانی، گفته است: «اصلاحات یا اصلاح حکمرانی به معنای تغییر نظام نیست و با تغییر رفتارهای غلط می‌توان نحوه حکمرانی را اصلاح کرد». سخنان و راهکار باهنر که در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم منتشر شده، اولین بار نیست مطرح می‌شود و چندی پیش هم رئیس مجلس از ضرورت اصلاحات مشروع در مسیر حکمرانی نوین در آینده نزدیک خبر داده است. وعده‌ای که به مجوز مقام معظم رهبری برای اصلاح سیاست‌های کلی نظام باز‌می‌گردد. مدتی بعد از شروع اعتراضات مردمی بود که رئیس‌جمهور گفت: «رهبر انقلاب اجازه داده‌اند در صورت نیاز، سیاست‌های کلی نظام اصلاح شود تا این سیاست‌ها به‌درستی اجرا شود». سیدابراهیم رئیسی در مراسم افتتاح نهمین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام با تشکر از مقام معظم رهبری برای اعتماد به اعضای دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه اظهار کرد: باید به حقایق کشور احاطه داشت تا تشخیص مصلحت کشور متقن تهیه شود. مسئولیت مجمع را از این جهت خطیر می‌دانم. نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی نظام اهمیت دارد. رهبری تأکید دارند این نظارت‌ها باید انجام شود. رهبری اجازه داده‌اند در صورت نیاز، سیاست‌های کلی اصلاح شود تا این سیاست‌ها به درستی اجرا شود. تنقیح سیاست‌ها مورد تأکید رهبری است. رئیسی تأکید کرد: در بیانیه گام دوم رهبری باید به محورهای کلیدی استقلال، آزادی، توجه به عدالت، علم و فناوری و سبک زندگی اسلامی توجه کرد. این موارد باید در جهت‌گیری کلی کشور دیده شود. از ۱۲ مهر که این سخنان مطرح شد تاکنون از تلاش عملی و جدی برای اصلاحات مورد نیاز خبری نبوده؛ البته چندی پیش مهدی محمدی، مشاور رئیس مجلس در امور راهبردی، در رشته‌توییتی با اشاره به حوادث اخیر نوشت: در این روزها من از نزدیک دیده‌ام ذهن سیستم بیش از آنکه درگیر سرکوب باشد، درگیر اصلاحاتی است که باید بکند.

وی در‌این‌باره نوشت: بحث‌های بسیار پرحرارتی در جریان است که بخشی از جامعه دیده نشده و باید بشود. بدون یک برنامه اجتماعی، تدبیر امنیتی عقیم می‌ماند.

اکنون هم باهنر در تشریح ضرورت اصلاح‌ حکمرانی گفته است: در گذشته و مثلا در سال‌های 78 و 88 اعتراضات صرفا سیاسی بود؛ روزهای انتخابات بود و می‌گفتند تقلب شده. مدتی هم بالاخره تندرویی‌هایی کردند و بعد هم به حماسه 9 دی ختم شد و مسئله تمام شد. سال‌های 96 و 98 بیشتر اقتصادی بود؛ بنزین گران شد و حرف‌های دیگر. این دفعه متأسفانه از بعد فرهنگی شروع شد؛ آن‌هم به بهانه فوت خانم مهسا امینی. وی توضیح داده است: هیچ زمانی ندیده بودم که نظام بین‌الملل یعنی حکومت‌ها، مراکز بین‌‌المللی، ان‌جی‌‌اوها و ایرانی‌های مقیم خارج از کشور و... این‌طوری همه‌شان با همدیگر یکپارچه و هم‌صدا پای‌ کار بیایند و به آشوب‌ها دامن بزنند؛ سطح ورود دشمن به آشوب‌های اخیر واقعا بی‌سابقه بوده است.

باید برخی رفتارها را  اصلاح کنیم

باهنر با بیان اینکه اصلاحات یا اصلاح حکمرانی به معنای تغییر نظام نیست و با تغییر رفتارهای غلط می‌توان نحوه حکمرانی را اصلاح کرد، گفته است: در بیانیه گام دوم، مقام معظم رهبری مفصل این بحث را مطرح کردند که ما یک‌سری شعارها داریم که الی‌الابد از آنها دفاع می‌کنیم مثل مشارکت، استقلال، آزادی، مردم‌سالاری، معارف اسلامی و... . اینها دائمی است. اما در همان بیانیه حضرت آقا فرمودند که در بخش‌هایی از کشورمان بین «واقعیت‌ها» و «آرزوهایمان» و «ایدئال‌های‌مان» یک فاصله افتاده و این حرف دقیقی هم هست.

باهنر با انتقاد از سازوکار رسانه‌ای کشور افزود: متأسفانه نمی‌دانم این موضوع از روی نابخردی است یا دلایل دیگر. متأسفانه رسانه‌های خودمان یا رسانه ملی، خبرگزاری‌ها و تریبون‌های رسمی واقعیت جامعه را خیلی بدتر از آن چیزی که هست، نشان داده و می‌دهند، یعنی سیاه‌نمایی می‌کنند؛ چه برخی خبرگزاری‌ها چه بعضی وقت‌ها حتی صداوسیما. باهنر خاطرنشان کرده است: اغتشاشات اخیر مسئله‌ای است که دیر یا زود تمام خواهد شد، اما نباید تصور شود چون آشوب‌ها تمام‌ شده پس سؤالات و اشکالات مردم به حاکمیت و نظام هم رفع شده است. من برای خروج از وضعیت کنونی، سه پیشنهاد دارم که به آقای شمخانی خواهم گفت. عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره جزئیات جلسه فعالان سیاسی با آقای شمخانی گفته است: اهمیت این جلسات بسیار بالاست چون من و دیگرانی که به این جلسه دعوت می‌شویم اصلا فکر نمی‌کنیم که ایشان خودسرانه این جلسه را برگزار کرده است؛ ما احتمال قوی می‌دهیم که این جلسه از سوی حاکمیت تنظیم‌ شده است و وقتی چنین جلسه‌ای برگزار می‌شود، یعنی قرار است اصلاحاتی انجام شود. وی در پاسخ به سؤالی درباره پیشنهادهایش برای آنچه او خروج از وضعیت کنونی خوانده، افزوده است: یکی همان‌طور که رئیس قوه قضائیه و رئیس‌جمهور قول داده‌اند و هم مجلسی‌ها گفتند باید تریبونی برای اعتراضات در نظر گرفته شود. البته این کار سختی است و ملاحظات امنیتی، اطلاعاتی و فرهنگی دارد. ما برای در نظر گرفتن چارچوب برای اعتراض مردمی، 40 سال تأخیر داریم؛ باید از سندیکاها، ان‌‌جی‌‌اوها، احزاب و گروه‌ها برای اجرای این مهم کمک بگیریم و برای آن تدبیر کنیم. بدانیم که پایان اعتراضات به معنای راضی‌شدن مردم نیست و نمی‌توان به این بهانه، صورت‌مسئله را پاک کرد. امروز این بهانه بود، فردا فرد و موضوع دیگری بهانه می‌شود. باید موضوع و مسئله را حل کنیم.

کرسی‌های آزاداندیشی را به کلاس درس تقلیل داده‌اند

باهنر با بیان اینکه به توصیه مقام معظم رهبری برای برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی توجه لازمی نشده است، گفت برخی فکر می‌کنند که اگر یک استاد دانشگاه سر کلاس با دانشجویانش مباحثه کند، کرسی آزاداندیشی برگزار شده است؛ درحالی‌که این با افق دید مقام معظم رهبری در ایده کرسی‌های آزاداندیشی فرسنگ‌ها فاصله دارد. البته تاکنون نه از کرسی‌های آزاداندیشی به معنای واقعی خبری بوده و نه واژه حکمرانی نو مفاهیم سیاسی مورد نیاز برای مورد توجه قرارگرفتن را به خود دیده است و هر آنچه این روزها برای خروج از بحران مطرح می‌شود، راهکارهایی است که اگر در حد حرف و شعار باقی بمانند نتیجه‌ای جز یک شو سیاسی برای مسکوت نگه‌داشتن خواسته‌های مردم و معترضان برای اصلاح ساختارهای معیوب مدیریتی در پی نخواهند داشت.