«آخرین» انتخابات یا نمایش تکراری؟

 رئیس‌جمهوری ترکیه که از سال 2003 قدرت را در این کشور در دست دارد، می‌گوید انتخابات سال آینده میلادی، «آخرین» نامزدی او در یک انتخابات خواهد بود. سخنان رجب طیب اردوغان که در یک نشست سیاسی در استان سامسون مطرح شد، باعث گمانه‌زنی‌هایی در رسانه‌های ترکیه درباره انگیزه واقعی او از بیان چنین جملاتی شده است. اردوغان در این نشست گفت: «در سال ۲۰۲۳ با قدرتی که از حمایت‌ ملت برای آخرین بار می‌گیریم، روند تحقق قرن ترکیه را آغاز خواهیم کرد. سپس این پرچم مقدس را به جوانان‌مان تحویل خواهیم داد». ترکیه در ژوئن ۲۰۲۳ انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری را برگزار می‌کند. اردوغان از زمان انتخاب مستقیم با رأی مردم در سال ۲۰۱۴ پیوسته رئیس‌جمهور ترکیه بوده است. او قبل از آن، به انتخاب حزبِ در قدرت عدالت و توسعه از سال 2003 نخست‌وزیر این کشور بود. «کبری پار»، تحلیلگر وب‌سایت خبری «خبر ترک»، در تحلیلی نوشت: اردوغان با اعلام «آخرین» نامزدی خود در انتخابات می‌تواند از لحاظ احساسی رأی‌دهندگانی را که هنوز تصمیم‌ نگرفته‌اند، تحت تأثیر قرار دهد. او نوشت: «حتی ممکن است کسانی که از اردوغان عصبانی یا بلاتکلیف هستند، در آخرین ابراز وفاداری به او رأی دهند». کبری پار اضافه کرد شبح «آخرین انتخابات اردوغان» در حال حاضر یکی از «عوامل اصلی» است که می‌تواند بر جریان انتخابات ۲۰۲۳ اثر بگذارد.

«برهان‌الدین دوران»، نویسنده روزنامه صباح که روزنامه حامی دولت است نیز بر اهمیت زمان‌ اظهارات اردوغان تأکید کرد. او می‌نویسد در میان تردیدهای گسترده جهانی، اظهارات اردوغان مورد پسند رأی‌دهندگانی است که او را یک رهبر «با‌تجربه» و اطمینان‌بخش می‌بینند. دوران گفت: «در نتیجه این اظهارات، افرادی که به حکمرانی اردوغان عادت کرده‌اند، حتی کسانی که از او خسته شده‌اند، این واقعیت را دوباره ارزیابی خواهند کرد که ترکیه را رهبری اداره می‌کند که در سیاست بین‌الملل تجربه‌ای عمیق دارد». او همچنین اشاره کرد که اردوغان به دنبال مقابله با «خطر بی‌ثباتی» است که ائتلاف شش حزب مخالف تحمیل می‌کند. «عبدالقادر سلوی»، تحلیلگر روزنامه «حریت» نیز سخنان اردوغان را به‌عنوان رئیس‌جمهوری که «قلب میلیون‌ها نفر را در ۲۰ سال گذشته به دست آورده»، اظهاراتی «شگفت‌انگیز» خواند. او با اشاره به اینکه این اظهارات احتمالا برای تحریک رأی‌دهندگان بوده، نوشت: «من بعدها پشت صحنه گفت‌وگوهای حزب عدالت و توسعه را گوش کردم و به این نتیجه رسیدم که می‌تواند استراتژی انتخاباتی ۲۰۲۳ خود را بر پایه شخصیت اردوغان بنا کند». این تحلیلگر روزنامه حریت همچنین گفت که اردوغان در میان رأی‌دهندگان ترکیه‌ای «محبوب‌تر» از حزب عدالت و توسعه است و به گفته او حتی منتقدان محافظه‌کار نیز تمایل دارند به او رأی بدهند. در این میان، منتقدان و مخالفان درباره نیت اردوغان ابراز بدبینی کرده‌اند. یکی از کاربران سایت «اکسی سوزلوک» که بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی ترکیه است، می‌نویسد: «این یا اعلام بازنشستگی است یا اطلاعیه‌ای درباره اینکه بعد از سال ۲۰۲۳ دیگر هیچ انتخاباتی برگزار نخواهد شد. امیدوارم دومی نباشد!». کاربری دیگر نوشت: «این هم استراتژی دیگری برای القای حس قربانی‌شدن و جلب نظر رأی‌دهنده‌ها‌ست... او پنج سال دیگر دوباره می‌آید و درخواست رأی می‌کند». مصطفی بالبی، تحلیلگر روزنامه سکولار جمهوریت از منتقدان دولت اردوغان، در نظری مشابه ادعا کرد هدف از اظهارات اردوغان، «هموار‌‌کردن راه مظلوم‌نمایی است». او همچنین استدلال کرد که از لحاظ قانونی و بر اساس قانون اساسی ۱۹۸۲ اردوغان نمی‌تواند بار دیگر برای ریاست‌جمهوری نامزد شود. به گفته او، بر اساس قانون ترکیه، ریاست‌جمهوری یک فرد نمی‌تواند بیش از دو دوره پیوسته باشد. در همین حال مخالفان اردوغان ویدئویی از اظهارات او را به اشتراک گذاشتند که در آن از سال ۲۰۰۹ به بعد بارها گفته «برای بار آخر» در انتخابات شرکت می‌کند.

فشار بر رقیب اردوغان

هم‌زمان با گمازنی‌ها و جوسازی رسانه‌های حامی اردوغان درباره «آخرین» حضور رئیس‌جمهوری ترکیه در انتخابات، «اکرم امام‌اوغلو»، رقیب اصلی اردوغان و یکی از چهره‌های اپوزیسیون در انتخابات 2023 ترکیه، در معرض خطر محرومیت از فعالیت سیاسی قرار دارد. محاکمه اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول، روز گذشته در حالی از سر‌ گرفته شد که او به‌عنوان یکی از نامزدهای شاخص در آستانه‌ انتخابات ریاست‌جمهوری ژوئن ۲۰۲۳ در ترکیه شناخته‌ می‌شود. دادستان در جلسه پیشین دادگاه که در ماه نوامبر برگزار شده بود، خواستار محکومیت او به ۱۵ ماه تا چهار سال زندان شده بود. اتهام امام‌اوغلو از سوی دادستان به دلیل اظهاراتی است که توهین به اعضای شورای عالی انتخابات ترکیه تلقی شده است. امام‌اوغلو، به‌عنوان ستاره‌ای نو‌ظهور در صحنه سیاسی ترکیه، پس از انتخابش به‌عنوان شهردار استانبول در سال ۲۰۱۹، شهرداری این شهر را پس از ۲۵ سال از حزب حاکم «عدالت و توسعه» پس گرفت. انتخاب او چنان بر حزب حاکم سنگین آمد که دولت ابتدا نتیجه آن را نپذیرفت، اما سه ماه بعد تحت فشار حامیان امام‌اوغلو ناگزیر به پذیرش آن شد.

چند ماه بعد، اکرم امام‌اوغلو کسانی را که نتایج اولیه انتخابات شهرداری استانبول را باطل اعلام کرده بودند، «احمق» خواند؛ امری که موجبات شکایت از او توسط مخالفانش را فراهم آورد. یکی از اعضای حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه، حزب اصلی مخالف قدرت‌گرفتن رجب طیب اردوغان، محاکمه اکرم امام‌اوغلو را «سیاسی» خواند. در‌حالی‌که خطر محرومیت امام‌اوغلو از سیاست وجود دارد، ائتلاف مخالف متشکل از شش حزب از‌جمله حزب سوسیال‌دموکرات ترکیه، هنوز نتوانسته است نامزد مشترکی را برای انتخابات ریاست‌جمهوری که تا شش ماه دیگر برگزار می‌شود، معرفی کند. شهردار استانبول یکی از معدود رهبران اپوزیسیون است که نظرسنجی‌ها او را در مقابل اردوغان برنده‌ نشان‌ می‌دهند. اما به گفته بسیاری از ناظران، کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه، اصلی‌ترین اپوزیسیون حزب حاکم، ترجیح می‌دهد خودش نامزد شود. با‌این‌حال، امام‌اوغلو با وجود خطر محروم‌شدن از فعالیت سیاسی، ضمن اعلام حمایت از رهبر حزب حامی خود، نامزدی خود در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده میلادی را منتفی ندانست و به حامیانش اطمینان داد «شانه‌های او قادر به تحمل انواع مسئولیت‌ها هستند».