فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار در جام جهانی فوتبال قطر
فیفا در ابتدای ماه جولای امسال اعلام کرد که در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر از یک فناوری جدید رونمایی می‌شود. سیستم تشخیص آفساید نیمه‌خودکار فناوری‌ای است که به کمک داورهای این جام خواهد آمد. این سومین جام جهانی است که در آن فیفا فناوری جدیدی را برای کمک به داوران فوتبال معرفی می‌کند.
فیفا در ابتدای ماه جولای امسال اعلام کرد که در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر از یک فناوری جدید رونمایی می‌شود. سیستم تشخیص آفساید نیمه‌خودکار فناوری‌ای است که به کمک داورهای این جام خواهد آمد. این سومین جام جهانی است که در آن فیفا فناوری جدیدی را برای کمک به داوران فوتبال معرفی می‌کند. حالا که جام جهانی به نیمه‌نهایی رسیده مشخص شده که این تکنولوژی تا چه میزان به داوری در این رقابت‌ها کمک می‌کند. اما از سیستم تشخیص آفساید نیمه‌خودکار چه می‌دانیم؟ این ابزار فناورانه از ۱۲ دوربین نصب‌شده در زیر سقف ورزشگاه برای ردیابی حرکات دست‌و‌پای بازیکنان استفاده می‌کند. درواقع، برای هر بازیکن در زمین ۲۹ نقطه داده تعریف شده که موقعیت دقیق آنها را در زمین محاسبه می‌کند. در توپ رسمی بازی‌ها هم سنسوری تعبیه شده که در هر ثانیه ۵۰۰ مرتبه داده‌ها را از توپ به مرکز ویدئویی ارسال می‌کند تا نقطه دقیق ضربات مشخص شود. تصاویر دریافت‌شده از دوربین‌ها و سنسور توپ در زمین به‌سرعت به‌صورت تصاویر سه‌بعدی روی صفحه نمایش ورزشگاه به نمایش درمی‌آیند تا هواداران دلیل تصمیمات داوران را در همان لحظه متوجه شوند. به دنبال استفاده موفقیت‌آمیز از فناوری VAR در جام جهانی فوتبال ۲۰۱۸ روسیه، جیانی اینفانتینو، رئیس سازمان فیفا اعلام کرد که این سازمان تلاش خواهد کرد تا از فناوری روز دنیا در بازی فوتبال کمک بگیرد و VAR را بیش از پیش تقویت کند. سه سال بعد از آن شاهد بودیم که فیفا به قول خود عمل کرد و آخرین فناوری روز را به کمک داوران بازی فوتبال آورد. فیفا با همکاری کارگروه فناوری و نوآوری این سازمان، آدیداس و چند شرکت دیگر سال‌های گذشته را صرف بهبود سیستم VAR کرد که یکی از نتایج مهم این تلاش‌ها ابداع فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار بود. این سیستم ردیابی دیداری (بصری) در اوایل سال جاری در جام جهانی باشگاه‌های فیفا در ابوظبی و در جام عربی ۲۰۲۱ قطر آزمایش شده است. طبق آنچه رئیس فیفا در بیانیه این سازمان اعلام کرده: «فناوری آفساید نیمه‌خودکار درواقع شکل تکامل‌یافته سیستم‌های VAR است که در سراسر جهان استفاده می‌شود. این فناوری ثمره سه سال تحقیق و آزمایش برای ارائه بهترین‌ها برای تیم‌ها، بازیکنان و هوادارانی است که اواخر سال ۲۰۲۲ راهی قطر می‌شوند». پیرلوئیجی کولینا، رئیس کمیته داوران فیفا هم در‌این‌باره می‌گوید: «پیش از این سیستم VAR، بر مسابقات فوتبال تأثیر بسیار مثبتی گذاشته و تعداد اشتباهات بزرگ به طرز چشمگیری کاهش یافته است. انتظار داریم که فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار بتواند ما را یک گام به جلو ببرد. گاهی اوقات روند بررسی آفساید احتمالی بسیار طولانی می‌شود، به‌خصوص اگر حادثه منجر به آفساید پیچیده باشد. اینجاست که فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار وارد میدان می‌شود تا تصمیم‌های داوران سریع‌تر و دقیق‌تر شود».
این فناوری چگونه بر آنچه در زمین می‌بینیم تأثیر می‌گذارد؟
فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار می‌تواند به تصمیم‌های سریع‌تر داوران منجر شود. این فناوری تصمیم‌های داوری را به ترکیبی از هوش مصنوعی و انسانی تبدیل می‌کند. درواقع با کمک این ابزار فناورانه داوران و رایانه‌ها مجبور به انجام کاری می‌شوند که در آن تخصص دارند و تصمیم‌های داوری با تشخیص هوش مصنوعی ترکیب می‌شود. در فناوری VAR تصمیم‌گیری بیشتر بر عهده هوش مصنوعی بود اما در فناوری جدید داوران در اتاق VAR هم باید بر اساس داده‌های فناوری جدید تصمیم بگیرند و آن را به اطلاع داور اصلی مسابقات برسانند. در‌حا‌ل‌حاضر، میانگین زمانی برای بررسی آفساید در VAR حدود ۷۰ ثانیه است. فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار این زمان را ۱۵ تا ۲۵ ثانیه کاهش می‌دهد. البته این فناوری محدودیت‌هایی هم دارد. به گفته رئیس کمیته داوران فیفا، حتی با وجود این فناوری جدید هم داور اصلی به چهار تا پنج ثانیه زمان نیاز دارد تا تصمیمش را اعلام کند. علاوه‌براین این فناوری فقط زمانی به اتاق VAR هشدار می‌دهد که بازیکنی توپ را لمس کند. بنابراین تصمیم‌گیری درباره آفسایدهایی که در آنها بازیکن توپ را لمس نمی‌کند اما ممکن است روند بازی را مختل کند، به عهده داوران است. با‌این‌حال، این فناوری می‌تواند موقعیت‌هایی مانند پرتاب توپ را تشخیص دهد و می‌تواند بین لمس توپ توسط بازیکنان تیم‌های مقابل تفاوت قائل شود. برای مثال اگر در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه از این فناوری استفاده می‌شد، هنگام گل اول کره جنوبی به آلمان توسط کیم یونگ وون همان موقع به‌سرعت مشخص می‌شد که حضور بازیکن آلمانی باعث شده تا این گل آفساید نباشد. تصمیم‌گیری داور در آن شرایط بسیار مهم و حساس بود. به همین علت، داور بازی تصمیم گرفت تا موقعیت را خودش بررسی کند. این اتفاق نشان می‌دهد که حتی اگر فناوری آفساید نیمه‌خودکار قابلیت تصمیم‌گیری داوران را سرعت ببخشد، در‌نهایت ممکن است داورانی که به فناوری اعتماد کامل ندارند، روند تصمیم‌گیری را کند کنند تا خودشان همه‌چیز را بررسی کنند. از سویی دیگر، هرچند این فناوری ممکن است در استادیوم‌های مدرن و امروزی قطر قابل اجرا باشد اما پیاده‌سازی‌اش در سراسر جهان دشوارتر و پرهزینه‌تر خواهد بود. فیفا وظیفه دارد تا راهکارهای جدید را معرفی کند اما تمام مسابقات در سراسر جهان شرایط یکسانی ندارند. تبدیل بزرگ‌ترین رویداد فوتبالی جهان به ویترینی برای پیشرفت فناوری و اجتناب از اشتباهات آشکار در تاریخ جام جهانی یکی از اهداف دیرینه فیفا بوده است اما آیا این فناوری پس از جام جهانی ۲۰۲۲ هم در تمام دنیا قابل اجراست؟
