بهار استیضاح

سایه استیضاح، در تعقیب وزرای اقتصادی کابینه است و دور نیست زمانی که‌ نمایندگان مجلس مماشات با تیم ناکارآمد اقتصادی دولت سیزدهم را کنار بگذارند و با اهرم‌هایی که دراختیار دارند، رئیسی را مجبور به ترمیم کابینه کنند؛ هرچند به نظر می‌رسد هیئت‌رئیسه مجلس تاکنون سد بلندی در برابر خواست نمایندگان معترض به عملکرد دولت ایجاد کرده که مانع مهم در استیضاح وزرا بوده؛ اما این اصرار بر حمایت از تیم اقتصادی هزینه گزافی برای مجلس داشته و به ناکارآمدی بهارستان در دید افکار عمومی دامن زده است. حمایت یکپارچه مجلس از نامزدی رئیسی در انتخابات ریاست‌جمهوری و چک سفید‌امضای مجلس زمان بررسی صلاحیت وزرا سبب شده اعتبار بهارستان به موفقیت پاستور گره بخورد و همه اشتباهات دولت پای بهارستان‌نشینان هم نوشته شود. در دیگر سوی ماجرا شرایط اقتصادی همچنان نابسامان و رشد 36‌درصدی قیمت ارز در دوماه گذشته شوک بدی بر اقتصاد و قیمت‌ها گذاشته است و با گذشت چند روز از کاهش چهار هزار تومانی قیمت ارز همچنان شاهد ادامه روند افزایش قیمت در بازار مسکن و خودرو و... هستیم.

اولین انتظار جامعه نسبت به شرایط فعلی این است که اهالی بهارستان به‌عنوان وکیل مردم از بعد نظارتی ورود کرده و دولت را وادار به اصلاح و ترمیم کابینه کنند یا اگر چنین فضایی را در دولت محتمل نمی‌دانند، دست به اقدامی زده و وزرای ضعیفی را که از همان روزهای اول نشان دادند توان و تخصص اجرائی لازم را ندارند، استیضاح و برکنار کنند. اگرچه این موضوع در قبال برخی وزرای دولت سیزدهم مثل وزیر صمت و اقتصاد و رفاه مطرح بود و حتی وزیر صمت را یک بار تا مرز استیضاح کشاند و وزیر اقتصاد فرصتی یک‌ماهه برای تأمین نظر نمایندگان و حل مشکلات گرفت؛ اما فاطمی‌امین به‌واسطه آنچه برخی نمایندگان آن را لابی سنگین وزارت صمت نامیدند، از استیضاح جست و وزیر اقتصاد هم تاکنون که نزدیک به یک‌سال‌و‌نیم از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد، هنوز به وعده‌های اولیه خود عمل نکرده است. وزیر جهاد کشاورزی هم دیگر وزیری است که اگرچه مثل وزیر اقتصاد از قلب مجلس سر برآورده و وارد دولت شده است‌ اما به دلیل آنچه شرایط نابسامان بازار می‌نامند، در لیست استیضاحی‌ها قرار دارد؛ بنابراین نمایندگان معترض منتظرند بررسی لایحه بودجه 1402 تمام شود تا در صورت اصلاح‌نشدن‌ کابینه از سوی رئیس‌جمهور، خودشان برای استیضاح دست به کار شوند؛ وعده‌ای که بابایی‌کارنامی، عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون اجتماعی، به «شرق» داد و گفت که در سه‌ماهه اول سال جدید پایش جدی در کابینه دولت انجام خواهد شد.

در استیضاح وزیر صمت جدی هستم

حالا اما بعد از گذشت چند ماه که رضا فاطمی‌امین توانست برای دومین بار با وعده‌هایی از مجلس رأی اعتماد بگیرد، یک بار دیگر در لیست استیضاح نمایندگان منتقد قرار دارد. جلال رشیدی‌کوچی، نماینده استیضاح‌کننده وزیر صمت، به «شرق» گفت که تاکنون بیش از 15 امضا برای استیضاح وزیر صمت جمع شده است و درصدد هستیم تعداد این امضاها به عددی بیش از این برسد؛ چراکه وزیر صمت به دلیل افزایش قیمت شدید خودرو و اجرانکردن درست قانون واردات خودرو که می‌توانست اثر مثبتی بر کنترل قیمت‌ها داشته باشد، در این امر کوتاهی کرده است. او تأکید کرد که در‌این‌باره جدی است و به خاطر حق مردم، عزم خود را برای این استیضاح جزم کرده است. این نماینده استیضاح‌کننده وزیر صمت ادامه داد: «علاوه بر استیضاح وزیر صمت، استیضاح وزیر ارتباطات را نیز در دستور کار دارم و مشغول تهیه محورهای استیضاح هستم. معتقدم این دو وزیر بیشترین نارضایتی‌ها را علیه دولت ایجاد می‌کنند. شاید بهترین کمکی که می‌توانیم به دولت داشته باشیم، این است که تعارفات مرسومی را که وجود دارد، به‌واسطه تیغ جراحی مجلس حذف کنیم و اجازه دهیم دولت در یک فضای جدید فعالیت کند».

رشیدی‌کوچی که از همان روزهای نخست به دلیل آنچه کوتاهی وزیر صمت در انجام وظایف محوله می‌داند که باعث افزایش قیمت خودرو شده است، ادامه داد: «با توجه به اقداماتی که وزیر صمت و گاهی ارتباطات انجام می‌دهد، این شایعه و شائبه مطرح شده که آنها از خارج از دولت مدیریت می‌شوند و این نگران‌کننده است؛ بنابراین احساس می‌کنم با جداشدن این وزرا از کابینه، حال دولت بهتر خواهد شد».

 بعد از هند که گیاه‌خوارند کمترین سرانه مصرف گوشت قرمز را داریم

معین‌الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس یازدهم، نیز در گفت‌وگو با «شرق» با اشاره به شرایط نامطلوب اقتصادی و لازمه اصلاح و تغییر در کابینه دولت فعلی گفت: «برای رسیدن به جمع‌بندی ناتوانی تیم اقتصادی دولت نیاز به تحلیل‌های اقتصادی نیست. یک‌سری اتفاقات در کشور رخ داده است و یک‌سری چالش‌ها ایجاد شده که اصل اصلاح در کابینه را بدیهی می‌کند».

او به دلار مرز 60 هزار تومانی اشاره کرد و افزود: «به هر دلیلی دلار در آستانه 60 هزار تومان قرار گرفت. شما را به اظهارات برخی کاندیداهای ریاست‌جمهوری که هم‌اکنون در مصدر مسئولیت‌های اقتصادی هستند، ارجاع می‌دهم. کافی است صحبت‌های آنها را بررسی کنید. وقتی وضعیت به‌هم‌ریخته بازار ارز را می‌بینید و تورم لجام‌گسیخته را شاهدید، نیاز نیست حتما کارشناس امور اقتصادی باشید تا به لازمه و ضرورت اصلاح دست یابید. این یک امر بدیهی است و امیدوارم تا بیش از این فرصت‌سوزی نشده است، دولت خودش دست به اصلاح و ترمیم بزند». از آنجایی که شرایط اقتصادی کشور مطلوب نیست و مردم تحت فشار زیاد هستند، سعیدی به ضعف عملکرد وزیر جهاد کشاورزی اشاره کرد و گفت: «در بین تیم اقتصادی دولت، قطعا وزیر جهاد کشاورزی هم مثل دیگران ضعف‌های متعددی دارد که بخش‌هایی از این ضعف به این برمی‌گردد که وقتی قانون تمرکز اختیارات (حوزه تنظیم بازار و بازرگانی) را به حوزه جهاد کشاورزی برگرداندیم، جهاد کشاورزی را درگیر موضوعاتی کردیم که حوزه تخصصی او نبود».

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس همچنین بیان کرد: «به اعتقاد من ایجاد وزارت بازرگانی یک ضرورت انکارناپذیر است؛ چرا‌که حوزه بازار یک حوزه بسیار تخصصی است و باید به کسانی که تخصص این بازار را دارند، سپرده شود».

او همچنین با انتقاد از عملکرد وزیر جهاد کشاورزی بیان کرد: «در‌حال‌حاضر نظارتی بر بازار وجود ندارد و متولی این امر وزارت جهاد کشاورزی است و در این حوزه انتقاداتی وجود دارد. همچنین در حوزه تنظیم بازار و نظارت بر بازار شاهد یک سوءمدیریت‌های جدی هستیم که سرانه مصرف گوشت قرمز را به یک‌سوم کاهش داده است و این یعنی فاجعه».

این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در ادامه انتقاداتش تصریح کرد: «بعد از کشور هندوستان که قاطبه مردمش گیاه‌خوار هستند، ما در ایران پایین‌ترین سرانه مصرف گوشت قرمز را داریم و این نشان می‌دهد که یک جای کار می‌لنگد».

این نماینده مجلس در‌عین‌حال بیان کرد: «اگرچه نسبت به بسیاری از رویکردهای وزیر جهاد کشاورزی انتقاد دارم، به‌ویژه درحوزه تنظیم بازار و قیمت گوشت قرمز که سرانه مصرف گوشت را به یک‌سوم کاهش داده است‌ اما وزیر در حوزه تولید محصولات استراتژیک مثل گندم عملکرد خوبی داشته است».

او در ادامه با انتقاد از کابینه دولت و همچنین ضعف نظارتی مجلس یادآور شد: «تولیدکننده شاکی است و مصرف‌کننده هم معترض است و بخشی از این شرایط به حذف ارز ترجیحی برمی‌گردد؛ چراکه قرار بود در ازای حذف ارز ترجیحی، سبد کالاهای اساسی خانوارها در بستر کارت الکترونیکی با قیمت شهریور 1400 در اختیار مردم قرار گیرد. این اتفاق نیفتاد و دولت به تکلیف خودش عمل نکرد».

او اضافه کرد: «البته هم وزارت جهاد کشاورزی و در کل دولت در‌این‌باره به تکلیف قانونی خودش عمل نکرده است و هم مجلس در انجام وظیفه نظارتی خودش کوتاهی داشته است و باید فکری به حال این شرایط کنیم».

استیضاح وزرای صمت، اقتصاد، جهاد کشاورزی و ورزش در دستور کار نمایندگان است

علی بابایی‌کارنامی، نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس که ریاست فراکسیون کارگری مجلس را نیز برعهده دارد، در گفت‌وگو با «شرق» درباره استیضاح وزرای ضعیف دولت در این شرایط اقتصادی که مردم در آستانه سال نو و ماه مبارک رمضان قرار دارند، گفت: «به اعتقاد من برای استیضاح وزرا فعلا زود است؛ اما بعد از تصویب بودجه و در اوایل سال جدید، حتما مجلس تصمیم دارد یک کار نظارتی جدی برای بررسی عملکرد یک‌سال‌و نیمه دولت اقدام کند و در سه‌ماهه اول سال پایشی جدی در قبال وزرای ضعیف مثل وزیر اقتصاد، صمت، جهاد کشاورزی و ورزش خواهد داشت».

بابایی‌کارنامی ادامه داد: «اکنون در پایان سال مردم توقع دارند دولت آرامش داشته باشد تا بتواند بازار شب عید را مدیریت کند. نباید با استیضاح یک وزیر بهانه دست دولت بدهیم تا ضعف‌های وزرای خود را به گردن استیضاح‌ها بیندازد».

او افزود: «ضعف برخی وزرای دولت را پذیرفته‌ایم و حتما در کابینه نقص‌هایی وجود دارد و اگر این ضعف و نقص‌ها نبود، شرایط کشور به اینجا نمی‌رسید؛ بنابراین قطعا وزرای ضعیف را استیضاح خواهیم کرد و در‌این‌باره با کسی تعارف نداریم».

نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: «‌هم‌اکنون استیضاح‌های زیادی در هیئت‌رئیسه در نوبت هستند که ممکن است قبل از اینکه مجلس دست به این اقدام بزند، رئیس‌جمهور خودش کابینه را اصلاح کند و وزرای ضعیف را کنار بگذارد».

او همچنین افزود: «علاوه بر وزرا، رئیس سازمان محیط زیست و برخی رؤسای سازمان‌هایی مثل بنیاد شهید هم که معاونان رئیس‌جمهور هستند، بحث تغییرشان مطرح است و مجلس در‌این‌باره حرف‌های زیادی برای گفتن دارد».

هیئت‌رئیسه مانع استیضاح‌ها نشود

البته اوایل سال جاری هم جلال محمودزاده، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، از تلاش برای استیضاح برخی وزرای ضعیف دولت خبر داده بود که هیئت‌رئیسه از اعلام وصول آنها ممانعت می‌کرد. او در این گفت‌وگو بیان کرد: «اعضای کابینه دولت در ضعف عملکردی، از یکدیگر سبقت می‌گیرند و ما در مجلس استیضاح وزرای جهاد کشاورزی، رفاه، صمت و راه و شهرسازی را شروع کردیم؛ اما هیئت‌رئیسه همه را بایکوت کرد که غیر‌قانونی است و با ادامه روند فعلی تا چند ماه آینده نیمی از کابینه دولت استیضاح می‌شوند».

توافق نانوشته مجلس و دولت، اصلاح به جای استیضاح

اما طبق آنچه برخی نمایندگان از آن به توافق نانوشته بین مجلس فعلی و دولت نام می‌برند، ظاهرا هرگاه که استیضاح وزیری در مجلس جدی می‌شود، به این دلیل که به نظر می‌رسد دولت استیضاح را خط قرمز خود می‌داند، رئیس‌جمهور در این حوزه دست به اصلاح و ترمیم می‌زند. اتفاقی که درباره وزیر کار و رفاه اجتماعی رقم خورد‌ اما حالا نمایندگان می‌گویند اگر شرایط اقتصادی کشور تغییر نکند، برای دفاع از حق ملت هم که شده بعد از بررسی لایحه بودجه پایشی جدی در دولت انجام خواهند داد و وزیر صمت، اقتصاد، جهاد کشاورزی و ورزش را استیضاح می‌کنند. باید منتظر بود و دید که تا چه حد این وعده عملیاتی خواهد شد و نمایندگان می‌توانند خواست مردم را که بیشترین انتقادشان درباره موضوع خودرو به وزیر صمت و انتقادشان بابت گرانی‌های کالاهای اساسی به وزیر جهاد کشاورزی و درباره افزایش قیمت دلار به وزیر اقتصاد است، محقق کنند؟ یا دولت دست به ترمیم کابینه خواهد زد؛ اتفاقی که در عمل برای مردم تفاوتی ندارد و آنها اصلاح روند مدنظرشان است تا بتوانند کمی نفس بکشند.