روزشمار تحقق وعده‌های حمل‌و‌نقلی روشن شد

نورا حسینی:‌ 10 روز از سال 1402 گذشته بود که یک دستگاه اتوبوس تندرو در خیابان ولیعصر دچار حریق می‌شود. مسافران از این حادثه جان سالم به در می‌برند، اما اتوبوس در آتش می‌سوزد. چهار روز بعد یک اتوبوس تندرو دیگر در ایستگاه لویزان دچار دودگرفتگی می‌شود. عامل هر دو حادثه نقص فنی اتوبوس‌ها بود.

علی‌اصغر قائمی، عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، این حوادث را نشانه‌های ضعف در نگهداشت می‌داند و می‌گوید:‌ این کم‌کاری ممکن است از سوی شرکت واحد رخ داده باشد و شاید قصور رئیس خط یا راننده اتوبوس باشد.

او ادامه می‌دهد: ‌نبود کپسول آتش‌نشانی در اطفای حریق و ابزارهایی که به پیشگیری از حوادث کمک می‌کند، نشانه بی‌توجهی به موضوع نگهداشت است که در این چند‌ساله نسبت به حوزه حمل‌ونقل عمومی وجود داشته و در این دو‌ساله هم به‌درستی به آن پرداخته نشده؛ به ‌همین ‌دلیل امسال اختیارات وسیعی به شهرداری داده شده که جدی‌تر به موضوع تقویت ناوگان اتوبوس‌رانی پرداخته شود.

این عضو شورای شهر تهران ادامه می‌دهد: شهرداری در این زمینه به ما قول داده‌اند و روزشمار ما هم شروع شده و امیدواریم بتوانند این وعده‌ها را در شرایط سخت محقق کنند.

سید‌جعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، هم درباره بحران فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و حوادث سریالی در مترو و اتوبوس می‌گوید: ‌بارها درباره این موضوع تذکر دادم که تجهیزات عمر مفیدی دارند و اگر در طول بهره‌برداری و حتی در پایان عمر مفیدشان مورد تعمیرات اساسی و زیربنایی قرار نگیرند، حتما می‌توانند با حوادث و مشکلاتی مواجه شوند. بازسازی اتوبوس‌ها، چه اتوبوس‌های تندرو و چه اتوبوس‌های معمولی از‌جمله موضوعاتی بود که سال گذشته بارها و بارها راجع به آن تذکر دادیم، عقب‌ماندگی در این حوزه بسیار است. باید همکاران در شرکت واحد با عزم جدی در سال 1402 به دنبال رفع معایب اضطراری اتوبوس‌ها باشند. همچنین در گذشته مقرر کرده بودیم همه اتوبوس‌ها دارای یک کپسول اطفای حریق باشند؛ زیرا حادثه ممکن است برای خودروهای نو هم پیش آید، اما مهم این است که پیش‌بینی‌ها و بازدید فنی انجام شده باشد و نواقص قابل تشخیص را رفع کرده باشیم؛ بنابراین داشتن کپسول اطفای حریق لازم است.

به گفته او بازدیدهای روزانه و دوره‌ای هم باید صورت بگیرد. برای مثال اگر این بازدیدها روزانه انجام شود، حوادثی که بر اثر نشتی و پخش‌شدن روغن و افزایش حرارت ایجاد می‌شود، کاهش پیدا می‌کند یا اگر ایراداتی که درباره کابل‌کشی است، برطرف شود، این نوع حوداث کمتر می‌شود و در مجموع موضوع نگهداشت بسیار مهم است.

اما تکرار این حوادث وضعیت بحرانی ناوگان اتوبوس‌رانی تهران را که نزدیک به 90 درصد آن فرسوده است، یادآوری می‌کند. بر اساس آمارهایی که مدیران شهری از وضعیت اتوبوس‌های پایتخت می‌دهند، سامانه اتوبوس‌رانی کلان‌شهر تهران اکنون از پنج‌هزارو 44 دستگاه اتوبوس شامل هزارو 698 دستگاه اتوبوس عمومی و سه‌هزارو 346 دستگاه اتوبوس بخش خصوصی برخوردار است که از این تعداد، بالغ بر دو‌هزارو 400 دستگاه آن فعال بوده و در خطوط اتوبوس‌رانی مشغول جابه‌جایی شهروندان هستند.

هرچند شهردار تهران در اسفندماه تعداد اتوبوس‌های فعال در خطوط اتوبوس‌رانی را هزار‌و ۶۰۰ تا هزار‌و ۷۰۰ اتوبوس عنوان کرد که به آمارهایی که رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران بارها اعلام کرده، نزدیک‌تر است. از طرفی با توجه به آیین‌نامه اجرائی ماده ۸ قانون هوای پاک مصوب هیئت وزیران در سال ۱۴۰۰، از کل ناوگان اتوبوس شهر تهران چهارهزار‌و 239 دستگاه آن از سقف سنی مصوب عبور کرده و فرسوده است.

معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران هم درباره تعداد اتوبوس‌‌‌های فرسوده به علت مسائل فنی گفته است: «دوهزارو 514 دستگاه از ناوگان سامانه اتوبوس‌رانی شهر تهران به علل فنی یا از رده خارج‌شدن، متوقف بوده و اکنون قادر به خدمات‌‌‌رسانی به مسافران نیستند، میزان فرسودگی ناوگان سامانه اتوبوس‌رانی شهر تهران در وضعیت بحرانی قرار داشته و بیش از ۸۰‌ درصد ناوگان آن از سن فرسودگی عبور کرده‌‌‌اند و این موضوع موجب کاهش تعداد ناوگان فعال و در نتیجه اختلال در خدمات‌رسانی به شهروندان و تأخیر در ورود اتوبوس‌‌‌ها به ایستگاه‌‌‌ها شده است.

روز گذشته رئیس کل دادگستری استان تهران هم از تعیین مهلت شش‌ماهه برای اتوبوس‌رانی و سازمان استاندارد به‌ منظور اصلاح وضعیت و ارتقای ایمنی یا از رده خارج‌کردن اتوبوس‌های غیراستاندارد خبر داد. علی القاصی، رئیس کل دادگستری استان تهران، درباره این حوادث گفته است: با توجه به وصول گزارش‌هایی از مراجع ذی‌صلاح درباره غیراستاندارد‌بودن مخازن گاز در برخی از اتوبوس‌های شهری و با عنایت به اینکه این امر می‌تواند سلامت شهروندان را در مخاطره قرار دهد، پس دستورات قضائی لازم به‌ منظور حل این مشکل در راستای احقاق حقوق عامه صادر شد. با پیگیری‌های ویژه‌ای که در این حوزه صورت گرفت، مهلت شش‌ماهه‌ای به اتوبوس‌رانی و سازمان استاندارد داده شد تا نسبت به اصلاح وضعیت و ارتقای ایمنی یا از رده خارج‌کردن این قبیل از اتوبوس‌ها اقدام کند.

امسال اعضای شورای شهر تهران 10 هزار میلیارد تومان برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در بودجه پیش‌بینی کرده‌اند. مدیران شهری امیدوار هستند با توجه به این میزان اعتبار، وضعیت ناوگان اتوبوس‌رانی پایتخت بهبود یابد. شهردار تهران روز گذشته تفاهم‌نامه‌ای با وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) برای تجهیز ناوگان امضا کرد.

زاکانی در جریان امضای این تفاهم‌نامه گفته است:‌ ما به دنبال نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی در شهر تهران هستیم. اکنون ۷۵ درصد رفت‌وآمدهای سطح شهر با خودروهای شخصی صورت می‌گیرد و سهم ناوگان حمل‌ونقل عمومی در جابه‌جایی‌های درون‌شهری ۲۵ درصد است. در شهر تهران با فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی روبه‌رو هستیم و از استانداردها نیز عقبیم. به‌عنوان مثال مطابق اسناد بالادستی باید ۱۱ هزار اتوبوس در پایتخت فعال باشد، در‌حالی‌که این رقم اکنون دوهزارو 550 دستگاه است.

او دوباره بر موضوع تراموا که تنها مجوز مطالعات آن در این سال داده شده، تأکید کرده و گفته است: در بخش تراموا نیز به دنبال ایجاد الگویی جدید از حمل‌ونقل هستیم. همچنین با هدف ساخت ناوگانی پاک و غیرآلاینده در راستای توسعه و نوسازی اتوبوس، ون، تاکسی و موتورسیکلت‌های پایتخت اقدام خواهیم کرد. 

بر اساس این تفاهم‌نامه قرار است بحث نوسازی جدی و گسترده وسایل حمل‌ونقل عمومی انجام و از طریق اصلاح نرم درخصوص افزایش خطوط، تغییر چارچوب‌های حمل‌ونقل در خطوط، خدمت متفاوت و افزایش میزان ناوگان اقدام شود.