تأثیر پلتفرم‌های آنلاین بر بازار هنر
با شیوع کرونا بسیاری از کسب‌وکارها تلاش کردند محصولات و خدمات خود را بدون نیاز به مراجعه حضوری به فروش برسانند؛ این امر منجر به توجه بیشتر صاحبان این کسب‌وکارها به پلتفرم‌های آنلاین شد. در دنیای هنر بسیاری از هنرمندان وب‌سایت شخصی خود را راه‌اندازی کردند تا بتوانند با وجود بسته‌بودن گالری‌ها، آثار خود را به فروش برسانند.
آزاده باقری، تیم پژوهشی آرتچارت: با شیوع کرونا بسیاری از کسب‌وکارها تلاش کردند محصولات و خدمات خود را بدون نیاز به مراجعه حضوری به فروش برسانند؛ این امر منجر به توجه بیشتر صاحبان این کسب‌وکارها به پلتفرم‌های آنلاین شد. در دنیای هنر بسیاری از هنرمندان وب‌سایت شخصی خود را راه‌اندازی کردند تا بتوانند با وجود بسته‌بودن گالری‌ها، آثار خود را به فروش برسانند. بسیاری از گالری‌ها اگر سایت نداشتند، ساختند و اگر سایت داشتند، سعی کردند آن را ارتقا دهند تا بتوانند در غیاب فروش حضوری، روی فروش آنلاین حساب کنند. حتی در این دوران شاهد این بودیم که موزه‌ها بازدیدهای مجازی را تدارک دیدند تا ارتباط مردم با موزه‌ها قطع نشود. همه اینها باعث جهش ناگهانی بازار آنلاین هنر شد؛ درواقع بازار هنر که سال‌ها در مقابل فروش آنلاین و مهاجرت آثار هنری از فضای فیزیکی به فضای مجازی از خود مقاومت نشان می‌داد، با قرارگرفتن در پاندمی مجبور به تن‌دادن به این تغییر شد.
محبوب‌ترین پلتفرم فروش آنلاین آثار هنری
ظهور همه‌گیری کرونا کاتالیزوری برای تغییر و نوآوری در کسب‌وکارهای هنری بود؛ آنها با اتخاذ استراتژی‌های دیجیتالی جدید مانند برگزاری نمایشگاه‌ها و حراج‌های آنلاین با شرایط همراه شدند اما پلتفرم‌های آنلاین محبوب‌تر واقع شدند. طبق گزارشی که هیسکاکس از نظرسنجی خود منتشر کرده است، 89 درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی، اینستاگرام را به‌عنوان محبوب‌ترین پلتفرم فروش معرفی کرده‌اند. این گزارش بیان می‌کند که از محبوبیت فیس‌بوک بسیار کاسته شده است. 25درصد از شرکت‌کنندگان نیز یوتیوب را به‌عنوان پلتفرم مناسب برای تبلیغ و فروش آنلاین دانستند و احتمال رشد بیشتر آن را داده‌اند. این میزان محبوبیت با نوع پلتفرم و میزان راحتی در استفاده از آن در ارتباط است؛ به همین دلیل است که پلتفرم‌هایی که با گوشی تلفن همراه سازگارتر هستند، محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند.
گوشی‌های تلفن همراه، تسهیلگر فروش آنلاین
طبق آخرین آمارها بیش از 80 درصد کاربران از گوشی تلفن همراه به‌جای لپ‌تاپ، تبلت یا کامپیوتر برای کارهای آنلاین خود استفاده می‌کنند. این آمار از طرفی نشان‌دهنده ارتقای قابلیت گوشی‌های جدید و از طرف دیگر نشان‌دهنده تلاش فعالان حوزه دیجیتال برای سازگاری بهتر با محیط گوشی‌های تلفن همراه است. این امر موجب شده است انجام فرایند خرید و فروش آنلاین از طریق گوشی افزایش پیدا کند. طبق گزارش مذکور در سال 2021، خرید و فروش با گوشی تلفن همراه 46 درصد از مبلغ فروش آنلاین بازار هنر را به خود اختصاص داده که در نسبت با سال‌های گذشته افزایش چشمگیری پیدا کرده است. مبلغ فروش آنلاین در بازار هنر در نیمه اول سال 2021، 3.1 میلیارد دلار بوده که در مقایسه با سال 2019 که این مبلغ تقریبا 700 میلیون دلار بوده است، افزایش قابل‌توجهی داشته است. بنا بر این گزارش، به‌تدریج فاصله بین بازار هنر موبایلی (بازار هنری که خرید و فروش در آن از طریق موبایل صورت می‌گیرد) با بازار هنر آنلاین به‌صورت کلی، در حال کاهش است و در آینده‌ای نه‌چندان دور، بازار هنر موبایلی 65 درصد از کل مبلغ بازار هنر آنلاین را به خود اختصاص خواهد داد.
چرا بعضی‌ها هنوز به خرید آنلاین آثار هنری نه می‌گویند؟
فرض کنید می‌خواهید برای منزل خود یک تابلو خریداری کنید، فارغ از دکوراتیوبودن یا نبودن، آیا حاضرید آن را آنلاین سفارش دهید؟ کسانی که به این پرسش پاسخ منفی داده‌اند، عوامل مختلفی را در دفاع از جواب خود ارائه کرده‌اند؛ عدم اعتماد و شناخت برند، عدم اطمینان از نحوه تأمین و تحویل کالا، عدم شفافیت در قیمت، تعجیل برای دریافت اثر، ناسازگاری با خرید موبایلی، ترس از پرداخت آنلاین و هجوم بیش از حد اطلاعات از مهم‌ترین عواملی بوده که این افراد ذکر کرده‌اند. بنابراین فعالان در بازار هنر آنلاین باید تلاش کنند تا میزان اثرگذاری این عوامل بر نظر مشتری را کاهش دهند. خوشبختانه پیشرفت تکنولوژی‌های دیجیتال و فضای رقابتی حاضر در این حوزه، در حال ارتقای گوش‌های تلفن همراه است و در راستای سازگاری محیط تلفن همراه با نیازهای روز کاربران که یکی از آنها همین خرید آنلاین است، به‌خوبی تلاش می‌کند. با‌این‌حال برای سایر عوامل باید راهکارهای مشخصی یافت تا خریدار بتواند فرایند خرید آنلاین را به‌راحتی و به‌گونه‌ای طی کند که احتمال بازگشت و خرید مجدد او بالا برود.
آینده بازار هنر آنلاین چه خواهد شد؟
پیش‌بینی اینکه آینده بازار هنر آنلاین چگونه خواهد بود، بسیار مشکل است. برای مثال با ظهور ارزهای دیجیتال و NFT بازار هنر با اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی‌ای روبه‌رو شد و ممکن است این غافلگیری‌ها همچنان ادامه‌دار باشند. با‌این‌حال پیش‌بینی‌های گوناگونی درباره بازار هنر آنلاین وجود دارد؛ افراد حاضر در نظرسنجی عنوان کرده‌اند که به نظرشان اینستاگرام پلتفرم غالب این بازار باقی خواهد ماند. در این میان 26 درصد لینکدین و 10 درصد تیک‌تاک را به‌عنوان رسانه‌های اجتماعی مهم که در ارتباط با اهداف هنری‌اند، عنوان کرده‌اند و احتمال داده‌اند که کاربران در چند سال آینده از این دو پلتفرم بیشتر بهره ببرند. فارغ از رسانه‌های اجتماعی، با پیشرفت تکنولوژی‌های هوش مصنوعی (AI) و واقعیت مجازی (VR) قطعا دچار تحولاتی در اکثر حوزه‌ها خواهیم بود که بازار هنر آنلاین را نیز دربر می‌گیرد. شاید فعالیت بعدی فعالان در بازار هنر آنلاین، تبلیغ در راستای فروش تابلوهای مجازی برای املاک مجازی کاربران در دنیاهایی که تنها با عینک‌زدن می‌توان واردشان شد، باشد.
