میراث فرهنگی دست‌نیافتنی است
تاریخ ایران‌زمین، سراسر فراز است و فرود؛ فراز‌وفرودهایی که بر مرزبندی‌های سیاسی و اقتصادی و جامعه‌شناسی ایران تأثیرگذار بوده است. اگر بخواهیم تاریخ معاصر را تورقی بکنیم، تأثیرات زیست‌محیطی و تخریب‌های میراث فرهنگی از سوی نوع انسان در آن سیر صعودی چشمگیری داشته است که بی‌شک در سده‌های گذشته شاهد آن نبوده‌ایم؛
میلاد وندائی-باستان‌شناس: تاریخ ایران‌زمین، سراسر فراز است و فرود؛ فراز‌وفرودهایی که بر مرزبندی‌های سیاسی و اقتصادی و جامعه‌شناسی ایران تأثیرگذار بوده است. اگر بخواهیم تاریخ معاصر را تورقی بکنیم، تأثیرات زیست‌محیطی و تخریب‌های میراث فرهنگی از سوی نوع انسان در آن سیر صعودی چشمگیری داشته است که بی‌شک در سده‌های گذشته شاهد آن نبوده‌ایم؛ هرچند این تأثیرات به دلیل افزایش جمعیت و به‌وجود‌آمدن تکنولوژی‌های مدرن است که زیرمجموعه تغییرات جهانی و در ایران نیز رخ داده است؛ اما شوربختانه ملل مترقی غرب هم‌زمان که توسعه صنعت و تکنولوژی نیز داشته‌اند، در بخش میراث فرهنگی و منابع طبیعی نیز توانسته‌اند به‌صورت پایدار پیشرفت کنند و تا حد ممکن از تخریب مواریث فرهنگی، تاریخی و طبیعی خود و همچنین تا حد توان‌شان محیط زیست نیز جلوگیری کنند و حتی از آنان به‌عنوان موتور اقتصادی در بخش گردشگری حداکثر بهره را ببرند؛ امری که رجل سیاسی ایران و دولت‌های روی کار آمده در 50 سال اخیر نتوانستند حداقل گوشه چشمی به آن داشته باشند و از تجربیات ملل توسعه‌یافته در این زمینه استفاده کنند. به شعارهای انتخاباتی نامزدهای ریاست‌جمهوری در این چند دهه وقتی نگاهی بیندازید، می‌بینید که تمام تمرکز آنان بر مسائل اقتصادی و سیاسی و اجتماعی است و به‌ندرت شعارهای آنان در حوزه میراث فرهنگی و منابع طبیعی به‌صورت شفاف و شعار آنان انتخاب می‌شود؛ اما جالب است که تاریخ اقتصادی و سیاسی و اجتماعی معاصر ما نمایانگر عدم موفقیت همه رؤسای جمهور در تک‌تک این مسائل است که هیچ، بلکه در بخش حفاظت و مرمت آثار باستانی میراث فرهنگی نیز می‌توان بدترین دوران تاریخ ایران را نیم‌قرن گذشته دانست. در علم اقتصاد شهره است که شما اگر بالاترین تورم جهان را داشته باشید و کمترین تولید ناخالص را، در مدت سه تا پنج سال می‌توان آن اقتصاد را با یک برنامه‌ریزی صحیح و سپردن کار به افراد متخصص اصلاح کرد، برای مثال تورم چند هزاردرصدی آلمان و دول پیرامون آن پس از جنگ بین‌الملل اول که چندی پس از آن به توسعه و پیشرفت همان کشور در یک دهه بعد از آن انجامید. در علوم طبیعی نیز شهره است که زمین پویا و زنده است و حتی اگر بر نقطه‌ای از آن بمب اتم بزنید و نابودش کنید، طبیعت نیز پس از دو تا سه دهه خود را بازمی‌یابد و دگرباره جان خواهد گرفت؛ مانند بلای اتمی که بر سر منطقه «چرنوبیل» آمد و اکنون پس از گذشت سه دهه طبیعت در آن نقطه خود را بازیافته و حتی گونه‌های جدید گیاهی و حیوانی در آنجا درحال رشد هستند؛ اما تنها چیزی که اگر تخریب شود یا از بین برود، دیگر هیچ‌گاه بازنخواهد گشت و اصلاح‌پذیر نیست، میراث فرهنگی و تاریخ هر کشوری است. تخریب دیوار یک چهارطاقی هزار‌و ۷۰۰ساله یا ریزش یک پایه ستون دوهزار‌و ۵۰۰ساله یا نابودی گنبد یک مسجد 500ساله دیگر هیچ‌گاه بازگشت‌پذیر نیست. بله، شاید با خود بگویید خوب مرمت می‌شود؛ اما مرمت تنها یک مشابه‌سازی شبیه نمونه اولیه است و دیگر اصالتی ندارد که شما بتوانید آن را برای آیندگان خود به‌عنوان یک میراث انسانی به یادگار بگذارید و آن اثر تاریخی برای شما و آیندگان‌تان نیز دست‌نیافتنی خواهد شد. از ابتدای روی کار آمدن دولت آقای رئیسی همه متخصصان و کنشگران میراث فرهنگی نگران آن بودند که نکند دگرباره بلایی که دولت احمدی‌نژاد بر سر میراث تاریخی ایران و ارگان حامی آن آورد که اکنون تبدیل شده است به وزارت میراث فرهنگی، بیاید که شوربختانه نه‌تنها آن شد؛ بلکه بدتر نیز شده است. برای مثال چندین شهرداری که در استان‌های مختلف به مدیریت رسیده‌اند یا از دستگاه‌های غیرمرتبط وارد این حیطه شده‌اند که زنگ خطری بزرگ را به صدا درآورده است. ورود مدیران غیرمتخصص بزرگ‌ترین خطر در بخش میراث فرهنگی است، به‌ویژه مدیرانی از جنس شهرداری که در تمام کشور شهره‌اند به تخریب آثار میراث فرهنگی، زیرا حساسیت در این بخش بسیار بالاست و مدیران میراث فرهنگی باید ضمن داشتن تخصص و دانش در این حیطه، تعصب و غرور ملی داشته باشند که در مقابل زیاده‌خواهی‌های دستگاه‌های مختلف مقاومت کنند و با یک دستور بالادستی دستور به تخریب ندهند؛ مانند بلایایی که در این یک سال بر سر بافت تاریخی شیراز و اصفهان و مشهد و همدان در حال رخ‌دادن است؛ اما تنها راهکار برای جلوگیری از این مشکل در وزارت میراث فرهنگی تشکیل یک کارگروه تخصصی برای انتخاب مدیران کل و مدیران پایگاه‌های جهانی و ملی است؛ کارگروهی متشکل از اشخاص تکنوکرات که بتوانند با نگاهی کارشناسی و فنی، اشخاصی را که به‌عنوان مدیران بخش‌های مختلف معرفی می‌شوند، آنالیز کرده و تأیید کردن و نکردن آنان بر پایه شایستگی و تخصص باشد و نه وصل‌بودن به فلان جناح یا رفاقت با فلان وکیل و وزیر. زیرا حضور مدیران غیرمتخصص منجر به تخریب آثار باستانی ایران خواهد شد که دیگر هیچ‌گاه دست‌یافتنی نخواهند بود.
