نقش حشرات در بقای گیاهان

‌‌یک گیاه‌شناس با بیان اینکه گرده‌افشانی مکانیسمی است که همیشه در تاریخ تکامل گیاهان و جانوران بوده است، اظهار کرد: بقای بسیاری از گیاهان و جانورانی که گرده‌افشانی می‌کنند به یکدیگر وابسته است و درصورتی‌که یکی از آنها دچار مشکل شود، بقای دیگری نیز به خطر می‌افتد.  به گزارش ایسنا، گرده‌افشانی فرایند باروری گونه‌های گیاهی است و گونه‌های گیاهی برای اینکه بتوانند فرایند تولید‌مثل خود را انجام دهند، دانه‌ گرده تولید می‌کنند که این دانه‌ها به‌گونه‌ای سلول‌های جنسی نر محسوب می‌شوند که در فصل خاصی از گیاهان جدا می‌شوند، روی کلاله گیاه ماده قرار می‌گیرند و موجب باروری گیاه می‌شوند. تا زمانی که فرایند گرده‌افشانی انجام نشود، تشکیل بذر و بقای نسل گیاه مقدور نیست. بسیاری از گونه‌های گیاهی به علت داشتن گلبرگ‌های درخشان، شهد و ترکیبات معطر می‌توانند حشرات گرده‌افشان و حتی پرندگان گرده‌افشان را جذب خود کنند و درحالی‌که این پرندگان و حشرات از شهد گیاه استفاده می‌کنند، دانه‌های گیاه نیز به بدنشان می‌چسبد و گرده‌ها را از گیاهی به گیاه دیگر منتقل می‌کنند و موجب باروری گیاهان می‌شوند و تا زمانی که این کار انجام نشود، بقای نسل گیاهان غیر‌ممکن است.

تولید مثل گیاهان  از  طریق  گرده‌افشانی

احمدرضا محرابیان در گفت‌وگو با ایسنا درباره فرایند گرده‌افشانی و وابستگی حیات گیاهان و جانوران به یکدیگر اظهار کرد: گرده‌افشانی مکانیسمی است که همیشه در طول تاریخ تکامل گونه‌های گیاهی وجود داشته است و هم بقای گونه‌های گیاهی و هم بقای گونه‌های جانوری که حشرات گرده‌افشان هستند، به یکدیگر وابسته است و با آسیب‌دیدن یکی از این دو گونه، دیگری نیز آسیب می‌بیند. وی افزود: در فصل بهار گیاهانی هستند که گرده‌افشانی آنها به وسیله حشرات انجام می‌شود و بذر تولیدی آنها توسط حشرات تولید می‌شود و می‌توان گفت که بقای نسل آنها به حشرات وابسته است. درصورتی‌که هر عاملی از‌جمله تغییر اقلیم و خشک‌سالی بر حشرات تأثیر بگذارد و موجب از‌بین‌رفتن مکانیسم گرده‌افشانی در حشرات شود، به تبع آن جمعیت گیاهانی که به این حشرات وابسته هستند نیز کاهش می‌یابد و در معرض خطر انقراض قرار می‌گیرند. این شرایط برای گونه‌هایی که طبیعی و خود‌رو هستند و در زیستگاه‌های طبیعی رویش پیدا می‌کنند، بسیار حیاتی‌تر است. این عضو هیئت علمی دانشکده علوم و فناوری زیستی دانشگاه شهید بهشتی با ذکر مثالی گفت: گیاهی به نام «گون‌‌گز» در ایران وجود دارد که برای گرده‌افشانی و حفظ بقای خود به یک حشره وابسته است. این حشره به دلیل سم‌پاشی‌های انجام‌شده از بین رفته و به همین دلیل نیز گون‌گز -‌که تولیدکننده کتیرا و همچنین مواد اولیه «گز انگبین» است‌- دچار آسیب شده است و به لحاظ اقتصادی نیز تأثیرات منفی دارد. این گونه گیاهی به علت برخورداری از ریشه‌های عمیق در خاک، نقش مهمی در تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش خاک دارد، بنابراین از‌بین‌رفتن آن آسیب زیادی به محیط زیست وارد می‌کند. وی تأکید کرد: در کره زمین گونه‌هایی وجود دارد که کلیدی هستند و نسبت به گونه‌های دیگر اهمیت بسیار زیادی دارند. برای مثال در میان گونه‌های حیات وحش، زنبور به‌عنوان یک عامل گرده‌افشان مهم است. در بحث گیاهی نیز کل گونه‌های گیاهی به‌ویژه گونه‌های درختی بسیار شاخص هستند و بر اساس بررسی‌ها و تخمین اطلاعات، زنبور عسل در شرایط فعلی زمین عامل گرده‌افشانی باغات کشاورزی و محصولات جالیزی است و اگر از بین برود، در یک بازه زمانی دو تا چهار‌ساله اکثر اکوسیستم‌های زمین دچار مشکل می‌شوند و بقای خود را از دست می‌دهند. محرابیان در پایان تصریح کرد: زنبور در گرده‌افشانی بسیار مؤثر است. به‌طور مثال در کشورهای اروپایی و آمریکایی قراردادی میان باغداران و زنبورداران منعقد می‌شود که بر اساس آن زنبوردار، کندوهای زنبور خود را در کنار باغ‌های کشاورزی مستقر می‌کند که با این اقدام میزان باروری آن باغ تا هشت برابر افزایش پیدا کند. این کار بسیار به نفع کشاورز است. این در حالی است که زنبوردار نیز با مستقر‌شدن در کنار باغ‌ها می‌تواند عسل باکیفیتی را تولید کند که ارزش اقتصادی و خاصیت بسیار بالایی دارد.