ستاره شمالی

  چندی پیش کلیپ کوتاه تبلیغاتی در فضای مجازی پخش شد که ایران زیبا را به تصویر می‌کشید. غرورانگیز بود وقتی صحنه‌های زیبای طبیعت و تاریخ این سرزمین، یک‌به‌یک نمایش داده می‌شد و می‌نوشت اینجا استرالیا نیست، مغولستان نیست، ویتنام نیست، نروژ نیست، ترکیه نیست، یونان نیست و... بله، آنجا سرزمین تاریخی ایران بود.

سرزمین غرورانگیزی که طبیعتش، جهان را در خود جای داده است؛ از سرما و مناطق سبز کوهستانی تا خشکی کویر و صحرا و گرمای شرجی؛ از تاریخ به‌جای مانده از هزاره‌ها تا امروز.

گردشگری متأسفانه در ایران زیبا سهمی ندارد. گردشگری به فراموشی سپرده شده و آنچنان که باید هتل‌داری و ساخت اقامتگاه در ایران رشد و توسعه نداشته است. اکثر هتل‌های بزرگ و پنج‌ستاره این سرزمین پهناور و همه‌رنگ، فرسوده و از گذشته دور به‌ جای مانده‌اند؛ هم در جنوب ایران، هم در شمال با آن همه قدرت گردشگرپذیری و زیبایی.

گردشگری را باید به‌صورت صنعت دید؛ این را همه می‌دانند اما به لوازم و نیازهای آن پایبند نیستند. گردشگری ایران نیازمند تغییری شگرف است. توسعه GDP از طریق گردشگری یکی از ایده‌های نوین اقتصاد ایران است. در آخرین بررسی‌های صورت‌گرفته، این صنعت را در رتبه سوم صنایع بزرگ بر پایه صادرات قرار داده‌اند. گردشگری ترکیبی از صنایع مختلف است و تنها در اقامت و حمل‌و‌نقل خلاصه نمی‌شود. صنایع غذایی، صنایع خدماتی مختلف و حتی بدنه‌های تجاری مختلف (مثل بازارهای سنتی) همگی از گردشگری بهره می‌برند و گردشگری می‌تواند موتوری قابل‌ اتکا و پایدار برای اقتصاد یک کشور باشد.

کشورهای بزرگ و همسایه ایران همه برای صنعت گردشگری خود برنامه دارند کشورهایی که در مقابل داشته‌های ایران بزرگ ما هیچ ندارند، اما در صنعت گردشگری همه چیز دارند. عربستان، ترکیه، امارات، ارمنستان و جمهوری آذربایجان همه بر روی صنعت گردشگری با بیش از 20 میلیون مسافر سرمایه‌گذاری کرده‌اند. ایران نه‌تنها برای گردشگران جذاب است، بلکه دلایل دیگری نیز برای گردشگران وجود دارد که آن را به دیگر کشورها ترجیح دهند. آنجایی که ما گمان می‌کنیم پاشنه آشیل ماست، اتفاقا دست برتر است؛ پایه پولی پایین یا ضعیف.

اگر یک مدیر واقعا مدیریت بداند، باید تهدید را به فرصت تبدیل کند. پایه پولی ضعیف باعث می‌شود ‌ایران نسبت به امارات، عربستان و ترکیه مقصدی ارزان‌تر باشد و برای یک گردشگر چه چیزی جذاب‌تر از ارزانی سفر پیدا می‌شود؟ هزینه سفر به ایران و خرج‌کردن ریال بسیار به‌صرفه‌تر از سفر به کشورهای همسایه است و اگر به توریسم به چشم یک صنعت نگریسته شود، صدالبته آنچه دیگران فکر می‌کنند پاشنه آشیل ماست، قدرت ما می‌شود و ورق برمی‌گردد.

پس نگاه‌کردن به صنعت توریسم می‌تواند تهدیدات ما را فرصت‌محور کند و این نگاه لزوما نباید به مسافران خارج از کشور باشد. بسیاری از ایرانیان هستند که با صرف هزینه‌های کلان، عازم دیگر کشورها می‌شوند تا تنها لختی بیاسایند و آیا این آسایش در ایران فراهم نیست؟ اگر از زیبایی طبیعت و تنوع آن بگوییم، فراهم است، اما آنچه نیست هتل‌ها و اقامتگاه‌های مناسب با تفریحگاه‌های جذاب است. ما به‌ اندازه کافی در جنوب و به‌ویژه در شمال کشور هتل‌های بزرگ مناسب با بندرهای تفریحی (مارینا) نداریم. البته جزیره سحرانگیز کیش و تا اندازه‌ای قشم بار این کمبود را به دوش کشیده‌اند، اما شمال زیبای ایران فاقد مارینا و هتل‌های بزرگ و لوکس است.

نوار شمالی ایران را استان‌های ساحلی دریای خزر دربر گرفته‌اند و رشت، لاهیجان، گلستان، چالوس، نوشهر، نمک‌آبرود، کلاردشت و... از قطب‌های گردشگری ایران در شمال سرسبز محسوب می‌شوند که با راه‌اندازی بزرگراه ۱۲۰‌کیلومتری جدید تهران‌- شمال، موقعیت استراتژیک این خطه تقویت می‌شود.

شمال ایران همواره رکورددار بیشترین تعداد مسافر در ایام تعطیل بوده است. امسال تا پنجم فروردین بیش از 10 میلیون نفر از استان‌های شمالی کشور بازدید کردند که در هتل‌ها و اقامتگاه‌ها اسکان داده شدند و به دلیل حجم بالای مسافر و کمبود همیشگی هتل، مدارس نیز طبق معمول به کمک می‌آیند و مسافران زیادی در مدارس اسکان داده می‌شوند. میلیاردها تومان گردش مالی در سفرهای گردشگری به شمال کشور است که برخی از تبادلات پولی در چرخه مالی کشور ثبت نمی‌شوند و به‌صورت دستی صورت می‌گیرد.

اما چه چیز گمشده صنعت توریسم در ایران است؟ بی‌شک سرمایه و سرمایه‌گذار، یکی از مهم‌ترین حلقه‌های مفقود‌شده صنعت گردشگری در ایران‌ هستند. شرایط اقتصادی و بعضا تحریمی موجب شده تا کمتر سرمایه‌گذاری رغبت به سرمایه‌گذاری داشته باشد؛ چراکه ساخت تفریحگاه و هتل معمولا زمان‌بر است و سرمایه‌گذار بی‌طاقت؛ به‌ویژه اگر این سرمایه‌گذار خارجی باشد.

حال پس از سال‌ها در شرایطی که کشور از هر زمان دیگر به سرمایه‌گذاری خارجی نیاز دارد، یک شرکت ایرانی با بیش از 30 سال تجربه در ساخت‌وساز تصمیم گرفته با جذب سرمایه‌گذار خارجی یک منطقه توریستی و تفریحی در مناطق شمالی کشور نزدیک به نوشهر و دریا تأسیس کند. شرکتی که می‌خواهد 260 هزار مترمربع مجموعه مسکونی و هتل را در کمتر از پنج سال با اخذ مجوز‌های لازم بسازد. 

مجوزهایی که از یک سو، دامن‌گیر سازنده است و از سوی دیگر، قانونی‌بودن سرمایه‌گذاری برای نشان‌دادن پاک‌بودن پروژه در حال احداث. ساخت این‌گونه مجموعه‌ها در جای‌جای ایران عزیز ضروری و لازم است و در مناطق دیگر نیز نیاز به احداث دارد. 

ایجاد چنین مجموعه‌هایی علاوه‌ بر رونق اقتصادی، به ایجاد بیش از هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم و پویایی کسب‌وکار می‌انجامد.

اگرچه معمولا بخش خصوصی در ایران دستش کوتاه است و سایه دولت‌ خود را بر فعالیت‌های اقتصادی گسترانده، اما امید است که دولت با درک شرایط خطیر کنونی بتواند به بخش خصوصی برای اندکی تنفس مجال دهد تا با تسهیل و شفافیت در قوانین شراکت سرمایه‌گذاران خارجی، در این مسابقه جذب گردشگر، اگر عقب هستیم دست‌کم فاصله لازم را حفظ کنیم.

*فارغ‌التحصیل مهندسی راه و ساختمان از دانشگاه امیرکبیر تهران