‌پشت دیوار دفاعی کلمات

شرق: علیرضا زاکانی، شهردار پایتخت، در نشستی با اصحاب رسانه، درباره عملکردش در حوزه شهرسازی سخن گفت. او در این نشست با طرح مفاهیم جدیدی مانند «بازسازی» و «بهسازی شهری» خواستار تمییز بین این مفاهیم و «شهرفروشی» شد. زاکانی این سخنان را در واکنش به مکاتبات منتشر‌شده میان وزارت راه و شهرسازی با شهرداری تهران که در آن شورای عالی شهرسازی و معماری بر عدم رعایت طرح تفصیلی شهر تهران تأکید کرده بود، خطاب به خبرنگاران گفت.موضوع تراکم‌فروشی و شهرفروشی از ابتدای روی‌کارآمدن زاکانی در شهرداری تهران همواره از سوی او در‌حالی رد شده بود که کارشناسان و صاحب‌نظران مختلف از رونق تراکم‌فروشی در دوره زاکانی خبر داده بودند،‌ اما حالا با انتشار نامه‌هایی که از یک سال و نیم پیش بین زیرمجموعه‌های معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی خطاب به شهرداری تهران ارسال شده، موضوع ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است. به قول معروف ابرها کنار رفته‌اند و می‌توان گفت بالاخره شهرداری در دوره زاکانی یک سانتی‌متر تراکم فروخته است یا نه! زاکانی از ابتدای حضورش منکر تراکم‌فروشی در دوره مدیریتش بر شهرداری تهران بود. او در برنامه «صف اول» گفته بود به‌هیچ‌وجه تراکم‌فروشی در شهر تهران وجود ندارد. ما از همان اول جلوی تخلف را گرفتیم و خدا به درآمد ما در شهرداری تهران برکت داد! چندی بعد هم زاکانی درباره برخی ادعاها درباره تراکم‌فروشی در تهران گفته بود: در تهران یک سانتی‌متر هم تراکم‌فروشی نداریم. زاکانی در نشست خبری امروزش با خبرنگاران بدون آنکه ادعاهای سابقش درباره تراکم را تکرار کند، با اشاره به شهرفروشی خواستار تمییز بین این موضوع با بازسازی و بهسازی شهری شد. زاکانی با تأکید بر اینکه خیلی فرق بین شهرفروشی و بازسازی و بهسازی داریم و هریک قواعدی دارند، گفت: اگر تعداد پروانه‌ها در شهر افزایش پیدا کرد، شهرفروشی نیست و راه افتادن چرخه اقتصاد و ایجاد رفاه در جامعه است و اگر کسی با آن مخالفت کند، در مخالفت با رفاه کشور به سر می‌برد. بهروز شیخ‌رودی، کارشناس مالیه و اقتصاد شهری در واکنش به این موضوع به «شرق» گفت: آقای زاکانی به‌جای پاسخ به پرسش و حل مسائل مورد مطالبه رسانه‌ها و صاحب‌نظران و تنویر موضوع برای مردم تهران به‌عنوان صاحبان شهر، دست به خلق مفاهیم جدید می‌زنند و به‌جای اینکه رک و صریح بگویند از روی ناچاری و برای تأمین مالی خزانه شهرداری تهران مجبور به تراکم‌فروشی و شهرفروشی هستند، یک روز می‌آیند و می‌گویند یک سانتی‌متر تراکم نفروخته‌اند و مفهوم جدیدی مثل یک سانتی‌متر تراکم خلق می‌کنند و امروز هم آمدند و از دل شهرفروشی، بازسازی و بهسازی شهری را خلق کردند. البته با خلق این مفاهیم جدید، چرخه مالیه معیوب شهری تهران از تراکم‌فروشی و شهرفروشی نجات پیدا نمی‌کند. بازی با کلمات و واژه‌ها نمی‌تواند واقعیت‌هایی را که اعداد و ارقام گزارش درآمد هزینه ماهانه، تفریغ بودجه شهرداری تهران و همچنین گزارش مرکز آمار ایران درباره صدور پروانه‌های ساختمانی فریاد می‌زنند، پنهان کند. ایشان اگر قصد و هدفش بازی با کلمات نیست، چرا به‌جای اینکه بگوید یک سانت تراکم‌فروشی نداریم، نمی‌گوید یک ریال تراکم‌فروشی ندارد؟! علتش واضح است؛ چون رد منابع حاصل از تراکم‌فروشی را می‌توان در گزارش‌های درآمد هزینه و تفریغ بودجه و حتی بودجه‌ای که شورای شهر تصویب می‌کند، دید.

معاون پیشین محاسبات و پایش عملکرد شورای شهر تهران در ادامه با اشاره به مکاتبات منتشر‌شده میان معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی و شهرداری تهران گفت: آنچه‌ دستگاه سیاست‌گذار و مرجع نظارت بر اجرای ضوابط طرح تفصیلی در دولت از یک‌ سال و ‌نیم پیش به شهرداری تهران تذکر می‌داده است، موضوع پنهان و غیر‌قابل‌لمسی نبوده است و پیش از انتشار این نامه‌ها بارها توسط بسیاری از‌جمله من با استناد به گزارش‌ها درآمد هزینه و همچنین گزارش‌های مرکز آمار ایران درباره این روند هشدار داده شده بود. اما با وجود این مکاتبات که به‌تازگی منتشر شده‌اند، ما شاهد انکار موضوع از همان ابتدا تا به امروز توسط شهردار تهران و مدیران شهری دوره ششم بودیم، موضوعی که اگر به گزارش صدور پروانه‌های ساختمانی پاییز 1400 که مرکز آمار ایران منتشر شد توجه کنیم، می‌بینیم در نخستین فصل مدیریت زاکانی بر شهرداری تهران حکایت از صدور پروانه ساختمانی برای زیر‌بنای 153.690 متر‌مربع آن‌هم برای مجموع مساحت زمین بالغ بر 17.629 متر‌مربع دارد، بارگذاری این حجم زیر‌بنا بر مساحت زمین نمایانگر بارگذاری 872 درصدی است که با ادعاهای زاکانی درباره پایان‌دادن به تراکم‌فروشی و‌... مغایر است. علاوه بر این اگر به گزارش درآمد و هزینه بهمن‌ماه 1401 که با امضای زاکانی به شورای ششم ارائه شده، رجوع کنیم، می‌بینیم که در شهرداری تحت مدیریت ایشان در‌حالی‌که بر اساس مصوبه بودجه سال 1401 شهرداری مکلف بوده از محل عوارض مازاد بر تراکم پایه رقمی بالغ بر هشت‌هزار‌و 405 میلیارد تومان منابع کسب کند، آقای زاکانی و مدیران تحت امرشان تا پایان بهمن‌ توانسته‌اند بدون حتی یک سانت تراکم‌فروختن رقمی بالغ بر 11‌هزار‌و 172 میلیارد تومان از محل عوارض مازاد بر تراکم درآمد کسب کنند. اینکه مازاد درآمد سه‌هزار‌و 127 میلیارد تومانی از محل عوارض مازاد تراکم در 11‌ماهه سال 1402 نتیجه عرضه و غیرت است یا زیر پا گذاشتن طرح تفصیلی، تفاوتی در اصل تحصیل این پول از محل مازاد تراکم و تراکم‌فروشی ایجاد نمی‌کند و نمی‌توان با تغییر واژه‌ها آن را پنهان کرد. شیخ‌رودی در ادامه با اشاره به اظهار‌نظر زاکانی برای تمییز قائل‌شدن میان شهرفروشی، بازسازی و بهسازی شهری گفت: بالاخره این واژه‌ها دارای تعاریف خاص خودشان در حوزه شهرسازی هستند و به فرموده این و آن مفهومشان تغییر نمی‌کند. شهرفروشی نزد عوام و خواص مفهوم خودش را دارد و خلط مفهوم شهرفروشی با بازسازی و بهسازی شهری را یک شهروند عادی هم تشخیص می‌دهد. هیچ‌کس مخالف بازسازی و بهسازی شهری نیست،‌ اما اینکه زیر لوای بازسازی و بهسازی شهری تراکم و سطح اشغال یک بنا افزایش یابد یا تغییر کاربری اراضی و تغییر کاربرد ساختمان‌ها عادی‌سازی شود یا به بهانه رونق ساخت‌وساز اجازه قطع حتی یک درخت و تخریب باغات داده شود، اینها هیچ‌کدام مصداق بازسازی و بهسازی شهری نیست،‌ بلکه بخشی از آنها مصداق شهرفروشی و فروش دارایی بین‌نسلی شهر و بخش دیگر نیز رسما ضابطه‌فروشی و تخلف‌فروشی است. با اضافه‌کردن کلمات باز‌سازی و بهسازی به شهر و حذف کلمه فروش از شهرفروشی نمی‌توان واقعیت‌های فنی و عملکردی را از نتیجه شهرفروشی پاک کرد. این کارشناس مالیه و اقتصاد شهری در واکنش به اینکه زاکانی مخالفان افزایش صدور پروانه را مخالف با رفاه کشور خوانده بود، گفت: بدیهی است که هیچ‌کس مخالف افزایش تعداد پروانه‌های ساختمانی نیست و تا‌به‌حال هم کسی از افزایش تعداد پروانه‌های ساختمانی انتقاد نکرده و نگفته چرا تعداد پروانه‌ها افزایش پیدا کرده است. این حرف‌ها بیشتر رد‌گم‌کنی است. به‌جای اینکه بیایند و بگویند اثر تخفیف تا 40‌درصدی که برای اولین بار در طول تاریخ بلدیه در دوره مدیریتی زاکانی بر شهرداری تهران به پرداخت‌های نقدی اعمال شد، نتیجه‌اش بر ساخت‌وساز و بازار مسکن پایتخت چه بود، می‌آیند و می‌گویند اگر کسی با افزایش تعداد پروانه‌های ساختمانی مخالف است، در مخالفت با رفاه کشور به سر می‌برد! زاکانی با گفتن این حرف در‌واقع غیر‌مستقیم گفت اگر کسی مخالف کارهای شهرداری‌اش به بهانه افزایش تعداد پروانه‌های ساختمانی است، مخالف رفاه مردم و کشور است. احتمالا چند وقت دیگر می‌آیند و می‌گویند مخالفان افزایش تعداد پروانه‌های ساختمانی به سبک و روش زاکانی ضد‌انقلاب و منافق و سلطنت‌طلب هستند! این شکل سیاسی‌‌کردن موضوع صدور پروانه در شهرداری و گره‌زدن یک موضوع فنی با ضوابط مشخص به رفاه مردم، در هیچ‌یک از ادوار مدیریت شهری سابقه نداشته است و زاکانی هم با طرح این موضوعات نمی‌تواند برای اقداماتی که از عضو شورا تا نماینده مجلس و از کارشناس تا مدیران دولتی به آن انتقاد دارند، حاشیه امن ایجاد کند. شیخ‌رودی در ادامه با اشاره به گزارش درآمد و هزینه شهرداری تهران در بهمن‌ 1401 گفت: زاکانی و اعضای شورای ششم در سال گذشته تخفیف تا 40 درصد را برای اولین بار در تاریخ بلدیه تهران با توجیه کمک به رونق ساخت‌وساز مسکن و ارزان‌کردن پایتخت تصویب و اجرا‌ کردند. اثر سیاست‌گذاری مورد ادعای این تخفیفات را که از 20 آبان‌ تا 20 بهمن‌ به همه پرداخت‌های نقدی مؤدیان شهرداری تعلق گرفت، اگر در گزارش درآمد و هزینه بهمن‌ماه 1401 یعنی پایان دوره اعمال تخفیف‌ها بررسی کنیمف می‌بینیم که این تخفیف منجر به این نشده است که درآمد شهرداری از محل عوارض صدور پروانه ساختمان‌های مسکونی (زیربنا) به‌طور ‌کامل یعنی هزار‌و 51 میلیارد تومان محقق شود و این تخفیف باعث شده نهایتا درآمدی بالغ بر 583 میلیارد تومان از محل عوارض صدور پروانه ساختمانی مسکونی نصیب شهرداری شود. این در حالی است که در همین مدت شهرداری از محل عوارض مازاد تراکم توانسته است به‌جای رقم هشت‌هزار‌و 405 میلیارد تومان مصوب شورا برای سال 1401، رقم 11‌هزار‌‌و 172 میلیارد تومان تا پایان بهمن کسب کند و مازاد درآمد سه‌هزار‌و 127 میلیارد تومانی از محل عوارض مازاد تراکم داشته باشد. این اعداد و ارقام بدون اینکه طرفدار یا مخالف زاکانی و ...باشند، به زبان بی‌زبانی می‌گویند سیاست تخفیف به‌جای آنکه محرک رونق ساخت‌وساز در مقیاس شهر یعنی افزایش تعداد پروانه‌های ساختمانی باشد، زمینه‌ساز رونق ساخت‌وساز در مقیاس پلاک‌های مشخص و پروانه‌های محدود از محل افزایش بارگذاری بوده است. اینکه این مازاد تراکم در چه بخش‌هایی از شهر و با چه سرانه‌هایی اعمال شده است، مشخص نیست. اگر مشخص بود مردم راحت‌تر می‌توانستند قضاوت کنند که این تراکم‌فروشی منجر به رفاه می‌شود یا رفاه را از ساکنان آن محله و محدوده سلب می‌کند. مردم واقعیت‌های عملکرد مدیریت شهری دوره ششم را دارند در شهر می‌بینند و حس می‌کنند ‌شهر چطور دارد اداره می‌شود و شهرداری چگونه عمل می‌کند، با تحقیر و مخالف رفاه مردم خواندن منتقدان و تقصیر همه چیز را گردن دیگران انداختن واقعیت‌های ذهنی مردم، اعداد و ارقام گزارش درآمد و هزینه شهرداری قابل لا‌پوشانی نیستند.