شورش آشپز

در روزهایی که روسیه شرایطی دشوار و طاقت‌فرسا را در جنگ اوکراین سپری می‌کند، ضربه‌ای مهلک به اعتبار مسکو و ولادیمیر پوتین وارد شد. شبه‌نظامیان واگنر که در سال‌های اخیر تحت فرمان ولادیمیر پوتین در لیبی، سوریه و اوکراین جنگیده‌اند، به دلیل «ناکارآمدی نظامی» علیه کارفرمای خود شورش کردند و پوتین را در موقعیتی بی‌سابقه قرار دادند. «یوگنی پریگوژین»، فرمانده ارتش خصوصی واگنر که در ماه‌های گذشته برای روسیه در خاک اوکراین جنگیده است، به دنبال اختلافات فزاینده با فرماندهان نظامی مسکو اعلام کرد که نیروهایش را برای «سرنگونی رهبری نظامی» به مسکو اعزام خواهد کرد. پریگوژین همچنین در ساعات اولیه صبح روز گذشته اعلام کرد که نیروهایش از اوکراین وارد خاک روسیه شده‌اند و به شهر روستوف که مقر فرماندهی ارتش روسیه در منطقه جنوبی است و بر جنگ اوکراین نظارت می‌کند، رسیده‌اند. او می‌گوید این پیشروی تا مسکو ادامه خواهد داشت. یوگنی پریگوژین، رئیس و مؤسس پیمانکار نظامی خصوصی روسی واگنر، گفت که شبه‌نظامیان 25 هزار‌نفری او همه تأسیسات نظامی در سرتاسر شهر روستوف-آن-دون از‌جمله فرودگاه آن شهر را اشغال کرده‌اند. پریگوژین با بیان اینکه «هرکس را که سر راه‌شان باشد، نابود خواهند کرد»، افزود: «ما جلو می‌رویم و تا آخر خواهیم رفت». او همچنین گفت که تاکنون سربازان او در ایست‌های بازرسی مختلف با مقاومتی مواجه نشده‌اند. هرچند در روزهای گذشته فرمانده گروه واگنر انتقادهای فراوانی علیه ارتش روسیه و به‌ویژه سرگئی شویگو، وزیر دفاع این کشور، مطرح کرده بود؛ اما ادعای او مبنی بر بمباران نیروهای واگنر از طرف ارتش روسیه باعث شد که او تصمیم بگیرد به سمت مسکو لشکرکشی کند. پریگوژین با انتشار یک فایل صوتی گفت که قرارگاه واگنر در خاک اوکراین روز جمعه مورد اصابت راکت‌ها، هلیکوپترها و آتش توپخانه قرار گرفته است و در این حمله حدود دو هزار سرباز واگنر کشته شده است. او همچنین مدعی شد که این حمله به دستور ژنرال ارشد روسیه، والری گراسیموف و پس از ملاقات با سرگی شویگو صورت گرفته و این دو تصمیم گرفته‌اند گروه واگنر را نابود کنند. پریگوژین گفت که در پاسخ به این حمله، سربازان گروه واگنر، سرگئی شویگو را مجازات خواهند کرد و از ارتش روسیه خواست که مقاومت نکند. او گفت: «این یک کودتای نظامی نیست؛ بلکه یک راهپیمایی عدالت است». وزارت دفاع روسیه با صدور بیانیه‌ای هرگونه نقشی در حمله علیه واگنر را تکذیب کرد. این وزارتخانه همچنین گفت که اتهامات پریگوژین «صحت ندارد و یک تحریک اطلاعاتی است». پریگوژین، فرمانده شبه‌نظامیان ۲۵ هزار‌نفری واگنر و متحد سابق پوتین، که در ماه گذشته نقش اساسی در تصرف شهر باخموت اوکراین ایفا کرده بودند، در ماه‌های گذشته بارها به صورت آشکار سرگئی شویگو، وزیر دفاع و والری گراسیموف، ژنرال ارشد روسیه را به بی‌کفایتی و نرساندن مهمات لازم به واگنر برای نبرد متهم کرده بود. پریگوژین اتهام جدی دیگری را هم مطرح کرد و گفت که دلیل روسیه برای حمله به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ – که پوتین آن را «عملیات نظامی ویژه» نامیده است – بر‌اساس دروغ‌های رهبری ارتش است.

واکنش  پوتین

رئیس‌جمهوری روسیه روز گذشته در یک سخنرانی غیرمنتظره تلویزیونی گفت که «شورش مسلحانه» نیروهای گروه واگنر خیانت است و هر‌کسی که علیه ارتش روسیه سلاح به دست گرفته باشد، مجازات می‌شود. پوتین تأکید کرد که برای محافظت از روسیه هر کاری انجام می‌دهد و «اقدام قاطعی» برای تثبیت وضعیت در روستوف-آن-دون انجام خواهد شد. رئیس‌جمهوری روسیه در نطق تلویزیونی روز شنبه خود، بدون اینکه از فرمانده گروه واگنر نام ببرد، از آنچه اتفاق افتاده است، به‌عنوان «خنجر به پشت کشور و مردم» نام برد. او با بیان اینکه «نیروهای نظامی روسیه دستورات لازم را دریافت کرده‌اند» تأکید کرد که برای حفاظت از کشورش هر کاری را که لازم باشد، انجام می‌دهد. او با تأکید بر «فریب‌خوردگی» عده‌ای از روس‌ها و ورودشان به یک «ماجراجویی جنایتکارانه» گفت: «هر فردی که علیه ارتش روسیه اسلحه به دست گرفته، خائن است». رئیس‌جمهوری روسیه در ادامه وعده داد همه افرادی که در «شورش مسلحانه» اخیر شرکت کرده‌اند، مجازات خواهند شد. پوتین گفت که فرمانده گروه واگنر به دلیل «جاه‌طلبی شخصی» به روسیه «خیانت» کرده است؛ باوجود‌این پوتین هم‌زمان از شبه‌نظامیان واگنر به‌عنوان «قهرمانانی» نام برد که دونباس را آزاد کردند. پوتین در بخش دیگری از سخنان خود، با تأکید بر انجام اقدام‌های «قاطعانه‌» برای تثبیت وضعیت در شهر «روستوف-نا-دونو» گفت: «پاسخ ما خشن و سخت‌گیرانه خواهد بود». رئیس گروه شبه‌نظامی واگنر در واکنش به اظهارات روز گذشته پوتین گفت که اتهام ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، به «خیانت‌کردن واگنر» را رد می‌کند. یوگنی پریگوژین در پیامی صوتی گفت «درباره خیانت به میهن، رئیس‌جمهور پوتین عمیقا در اشتباه است. ما میهن‌پرست و مدافع سرزمین مادری خود هستیم. ما جنگیده‌ایم و همچنان می‌جنگیم، همه جنگجویان واگنر در حال جنگ‌اند و هیچ‌کس قرار نیست به درخواست رئیس‌جمهوری، سازمان امنیت یا شخص دیگری خود را تسلیم کند. زمانی که در آفریقا جنگیدیم، به ما گفتند که به آفریقا نیاز داریم... وقتی به ما گفتند که در حال جنگ با اوکراین هستیم، رفتیم و جنگیدیم؛ اما معلوم شد که مهمات، اسلحه و تمام پولی که قرار بود مصروف آن شود، دزدیده شده است و مقامات آنها را برای خود پس‌انداز می‌کنند». او در ادامه ارتش روسیه را به هدف قراردادن مناطق جمعیتی و غیرنظامیان متهم کرد؛ چراکه به نظر او «آنها نمی‌توانند (هدف یا همان گروه واگنر) را بزنند و به هر جایی ضربه می‌زنند». او افزود: «بنابراین ما میهن‌پرست هستیم و آنهایی که امروز با ما مخالفت می‌کنند، کسانی هستند که دور افرادی بی‌ارزش جمع شده‌اند».

دروغ‌هایی که آشکار  شده‌اند

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، در پیامی توییتری نوشت: «هرکس راه شر را انتخاب کند، خود را نابود می‌کند». او سپس با اشاره‌ای تلویحی، پوتین را این‌گونه توصیف کرد: «کسی که برای نابود‌کردن زندگی یک کشور دیگر، ستون‌های نیرو می‌فرستد و درنهایت نیز وقتی صحبت از حفظ جان می‌شود، نمی‌تواند جلوی فرار و خیانت این نیروها را بگیرد. کسی که دیگران را با موشک می‌ترساند و وقتی موشک‌هایش سرنگون می‌شود، برای دریافت پهپادها خود را تحقیر می‌کند. کسی که صدها هزار نفر را به جنگ می‌اندازد تا درنهایت از خودش در مسکو در مقابل کسانی که خودش آنها را مسلح کرده بود، محافظت کند... روسیه برای مدت طولانی به کمک تبلیغات سعی کرد ضعف خود و حماقت دولتش را پنهان کند و اکنون نمی‌تواند نتیجه‌ای جز این داشته باشد. و اکنون آن‌قدر هرج‌ومرج وجود دارد که هیچ دروغی نمی‌تواند آن را پنهان کند... ضعف روسیه آشکار است. ضعف در مقیاس کامل و هرچه روسیه سربازان و مزدوران بیشتری را به سرزمین ما بفرستد، بعدها با هرج‌ومرج و مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهد شد».

تدابیر   امنیتی  در  مسکو

از سوی دیگر سرویس امنیتی «اف‌اس‌بی» روسیه نیز اعلام کرد علیه یوگنی پریگوژین، فرمانده واگنر، یک پرونده جنایی به اتهام «شورش مسلحانه» باز کرده است که می‌تواند منجر به زندانی‌شدن او به مدت ۲۰ سال شود. این سرویس همچنین از «جنگجویان» واگنر خواست تا از دستورات پریگوژین پیروی نکنند و او را بازداشت کنند و تحویل مسکو بدهند. خبرگزاری دولتی تاس نیز به نقل از یک منبع در یک سرویس امنیتی گزارش داد که تدابیر امنیتی در ساختمان‌های دولتی، تأسیسات حمل‌ونقل و سایر مکان‌های کلیدی در مسکو افزایش یافته و راه‌های منتهی به میدان سرخ مسکو و کاخ کرملین نیز مسدود شده‌اند. همین‌طور خودروهای زرهی در نقاط مختلف شهر مسکو از‌جمله در برابر ساختمان وزارت دفاع مستقر شده‌اند.

کنترل   بر   روستوف

هم‌زمان با همین تحولات رویترز تصاویری از نیروهای واگنر در شهر روستوف در جنوب روسیه منتشر کرده است که یوگنی پروگوژین، رئیس واگنر، می‌گوید نیروهایش کنترل آن را در دست دارند؛ تصاویری که از این شهر منتشر شده، نشان می‌دهد که مردان مسلح در روستوف یک ساختمان دولتی را با سربازان و تانک‌ها احاطه کرده‌اند. همچنین به‌تازگی ویدئویی منتشر شده که در آن یوگنی پریگوژین را در مقر نظامی ارتش روسیه در روستوف نشان می‌دهد. در این ویدئو پریگوژین می‌گوید که سربازانش شهر را محاصره کرده و به سمت مسکو می‌روند؛ مگر اینکه سرگئی شویگو، وزیر دفاع و والری گراسیموف، رئیس ستاد کل روسیه، به دیدار او بروند. در همین حال وزارت دفاع اوکراین نیز با آغاز تحولات جدید روسیه در توییتی نوشت: «ما داریم تماشا می‌کنیم».

حرکت واگنر به سمت لیپتسک

ایگور آرتامونوف، فرماندار منطقه لیپتسک در شرق روسیه تأیید کرد که نیروهای واگنر در حال جابه‌جایی «تجهیزات» خود به سمت این منطقه هستند. پیش‌از‌این در شبکه‌های اجتماعی تصاویری از کاروان خودروهای مسلح واگنر در حال حرکت به سمت این منطقه (واقع در میان شهر ورونژ و مسکو) منتشر شده بود. این منطقه حدود 400 کیلومتر با مسکو فاصله دارد. آرتامونوف در رسانه‌های اجتماعی نوشت: «سازمان‌های مجری قانون و مقامات تمام اقدامات لازم را برای اطمینان از ایمنی مردم انجام می‌دهند. اوضاع تحت کنترل است». آرتامونوف همچنین از ساکنان منطقه خواست که «خانه‌های خود را ترک نکنند و از سفر به هر وسیله‌ای خودداری کنند». از طرف دیگر، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، اعلام کرد که درباره تحولات جاری در روسیه با وزرای  خارجه گروه هفت و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفت‌وگو کرده است. بلینکن در حساب کاربری خود در توییتر نوشت که آمریکا با متحدان و شرکای خود در هماهنگی نزدیک خواهد بود. متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز با بیان اینکه کشورش وضعیت کنونی روسیه را زیر نظر دارد، تأکید کرد که این موضوع تغییری در سیاست حمایتی واشنگتن از کی‌یف ایجاد نخواهد کرد.