اقتصاددان مستقل دغدغه‌دار توسعه ایران
دکتر بهروز هادی‌زنوز چشم‌نگران ایران و دغدغه‌دار توسعه و سربلندی این سرزمین است. او یکی از استادان و اقتصاددانان ایرانی نسل دوم است که میراث‌دار اندیشه و دانش استادان بزرگی مانند دکتر پیرنیا و جهان‌بگلو بودند؛
حجت میرزایی و محمود اولاد
دکتر بهروز هادی‌زنوز چشم‌نگران ایران و دغدغه‌دار توسعه و سربلندی این سرزمین است. او یکی از استادان و اقتصاددانان ایرانی نسل دوم است که میراث‌دار اندیشه و دانش استادان بزرگی مانند دکتر پیرنیا و جهان‌بگلو بودند؛ ترکیبی از اندیشه عمیق نظری و فلسفی با ابزارها و روش‌های نوین پژوهش علم اقتصاد. اما ویژگی زنوز این بود که پژوهش در عرصه اقتصاد و تدریس دانشگاهی را به مدیریت در نظام اجرائی ترجیح داد و به جای تبدیل‌شدن به یکی از اقتصاددانان فیلسوف‌شاهی راه و رسم اقتصاددانان مستقل را برگزید و یک پژوهشگر چندبعدی، عمیق و یک اندیشمند کم‌نظیر و تأثیرگذار شد. شاید در این توفیق به تعبیر طنزآلود استاد پیرنیا با وجود اندیشه جوان و بالندگی سنی، بخت جوان یارش نبوده و شاید همان هوشمندی و دوراندیشی مثال‌زدنی او در دوران مبارزه دهه 40 و ترجیح اندیشه‌ورزی به جای مبارزه چریکی این بار هم همای سعادت و ناجی او بوده است. دکتر زنوز از چند نظر یک اقتصاددان متفاوت و مثال‌زدنی است. از آن دست اقتصاددانانی که بعید می‌دانم تکرار و تکثیر شوند. با زبان الکن یک دانشجوی اقتصاد که از موهبت دانش‌آموزی در دانشگاه و همکاری علمی و پژوهشی و بهره‌مندی از مشاوره و کمک ایشان برخوردار بوده‌ایم، برخی از وجوه مهم اندیشه و شخصیت علمی ایشان را برمی‌شماریم.
1- اندیشمندی سه‌وجهی
نظام سیاست‌گذاری اقتصادی به سه سطح اندیشمندان استراتژیست، کارشناسان سیاست‌ساز و متخصص و فن‌ورزان یا اقتصاددانان مسلط به تکنیک‌ها و فنون اقتصادی نیاز دارد. عجب آنکه دکتر زنوز در هر سه سطح بسیار خوب درخشیده است؛ چه وقتی آسیب‌شناسانه و با برخورداری از نگاه راهبردی بلندمدت بر مبنای شناخت و تحلیل عمیق تاریخی، اجتماعی و جغرافیای اقتصادی، خروج از تله تاریخی توسعه‌نیافتگی و تکینگی امروز اقتصاد ایران و مسیر رشد بلندمدت اقتصادی را پیشنهاد می‌دهد، چه وقتی به‌عنوان یک کارشناس صاحب‌نظر سیاست صنعتی یا اقتصاد شهری و منطقه‌ای بسته‌های سیاستی تدوین می‌کند و چه وقتی به‌مثابه یک کارشناس فنی برجسته در مطالعات جامع آب یا مکان‌یابی فولاد آلیاژی یزد یا امکان‌سنجی ایجاد منطقه آزاد چابهار مسئولیت مطالعه
بر عهده می‌گیرد.
2- دامنه موضوعات و زمینه‌های پژوهشی
زمینه‌های پژوهشی ایشان بسیار پردامنه و متنوع است و بر مبنای آثار پژوهشی انتشاریافته موضوعات اقتصاد کلان، اقتصاد شهری و منطقه‌ای، سیاست صنعتی، بازار کار، توزیع درآمد، نظام رفاه اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی و اقتصاد بین‌الملل را در بر می‌گیرد. این تنوع در زمینه پژوهش‌ها که به گمانم از استاد پیرنیای بزرگ به ارث برده باشند، هیچ از عمق و اعتبار علمی کار ایشان نکاسته و در همه موارد چه آنچه در قالب کتاب انتشار یافته و چه ده‌ها پژوهشی که انتشار عمومی نیافته‌اند، نه‌فقط از نظر دستاوردها و نتایج بلکه بیشتر از آن از نظر روش و مسیر پژوهشی طی‌شده و باز بیش از آن منش فروتنانه و استقلال علمی خدشه‌ناپذیر، یک راهنمای بی‌بدیل برای دانش‌پژوهان جوان اقتصاد است.
3- یک روشنفکر پردغدغه و یک اقتصاددان کلان‌مهندس و یک اندیشمند توسعه
با تقسیم‌بندی اندیشه‌ورزان به «روشنفکر-تکنوکرات»، بی‌درنگ باید زنوز را یک روشنفکر دغدغه‌مند، آینده‌گرا و با تمرکز بر مسائل مهم اقتصادی دانست و با تقسیم‌بندی گریگوری منکیو به «اقتصاددانان دانشمند (نظریه‌پرداز)» یا «اقتصاددانان کلان‌مهندس»، باید زنوز را یک مهندس تمام‌عیار اقتصاد کلان با تمرکز و پیگیری و دقت برای حل مسائل اقتصادی روز جامعه نامید. منکیو بحران بزرگ 1930 را به‌مثابه یک عامل تعیین‌کننده و انگیزشی مهم در زندگی و زمانه و اندیشه اقتصاددانانی مانند لارنس کلاین، مودیگلیانی، ساموئلسن و جیمز توبین توصیف می‌کند. تحولات پرشتاب ایران از ابتدای دهه 1340 تاکنون همین نقش و تأثیر انگیزشی را در مطالعات و ذهن و زبان زنوز داشته است. به تعبیر کینز «خداوند اقتصاددانان کلان را نه برای آزمون‌کردن نظریه‌های زیبا، بلکه برای حل مشکلات عملی و واقعی در جهان فرو فرستاده است؛ مشکلاتی که خداوند برای ما قرار داده است، کوچک نیستند» و زنوز در همه عمر علمی خویش اهتمامی جز حل مشکلات این سرزمین نداشته است. در اقتصاد کلان بی‌تردید زنوز یک کینزین تمام‌عیار است؛ ولی در مطالعات توسعه و رشد اقتصادی بلندمدت او به صراحت و روشنی از چارچوب اقتصاد متعارف فراتر می‌رود و تمرکزش بر اصلاحات نهادی و ساختاری است.
4- تأثیر ماندگار در پژوهش‌ها و مطالعات اقتصاد شهری
دکتر زنوز از دهه 1340 تا امروز یعنی نزدیک به شش دهه راهبر یا عضو اصلی مطالعات بین‌رشته‌ای متعددی در حوزه آمایش سرزمین، توسعه منطقه‌ای، طرح‌های جامع و تفصیلی موضوعی و موضعی، سیاست‌گذاری و اشتغال استان‌ها یا مطالعات راهبردی صنعت بوده است. تواضع و فروتنی علمی، سخاوت کم‌نظیر و بذل دانش و تجربه و دقت و بی‌طرفی مثال‌زدنی مهم‌ترین ویژگی‌های حرفه‌ای ایشان است؛ اما مطالعات او در حوزه مالیه شهری و به‌ویژه بازآرایی مناسبات مالی دولت و شهرداری‌ها که در قالب کتابی دوجلدی انتشار یافته، بدیع، نوآورانه و بسیار ارزشمند است. همچنین تحلیل او از مسائل کلیدی و چالش‌های اقتصاد ایران در مرکز پژوهش‌های مجلس که هنوز هم تازگی دارد، ماندگار و تاریخی خواهد بود.
5- تعامل اندیشیده و همراه با مرزبندی روشن با دولت و جریان‌های فکری اقتصاد در ایران
همه ما دکتر زنوز را به استقلال اندیشه، عزت و بی‌نیازی و صراحت می‌شناسیم. سابقه مطالعات و همکاری‌های مؤثر در سیاست‌گذاری و فعالیت‌های مشترک او در سازمان‌های دولتی، مراکز پژوهشی بخش عمومی به‌ویژه مرکز پژوهش‌های مجلس و وزارتخانه‌های اقتصادی و شهرداری تهران حاکی از تعامل علمی مؤثر اما با حفظ روشن مرزهای فکری و اصول خود چه با دولتمردان و چه اقتصاددانان است. او با طیف بزرگی از سیاست‌مداران نیم‌قرن اخیر و نیز بسیاری از اقتصاددانان ایرانی موسوم به بازارگرا، نهادگرا و اقتصاددانان چپ همکاری و رفاقت نزدیک داشته و دارد؛ اما هیچ‌گاه از اصول فکری و مرزهای شخصیتی خود عبور نکرده است. این ویژگی مهم شخصیتی در کنار رویکرد تحلیلی و تجویزی پیش‌گفته سبب شده که او هیچ‌گاه مطلوب سیاست‌مداران نباشد. به تعبیر همکار فرزانه‌ام دکتر علی عرب‌مازار یزدی «این ساخت سیاسی برآمده از اقتصاد رانتی، نظامی انگیزشی را به وجود می‌آورد و تقویت می‌کند که به دانش برهم‌زننده چارچوب نهادی موجود که به‌طور تاریخی شکل گرفته، پاداش نمی‌دهد و به دانشی پاداش می‌دهد که مقوم چارچوب نهادی موجود است. این به نوبه خود به تبدیل تدریجی دانشِ پاداش‌گیرنده به ایدئولوژی‌ای برای توجیه آن چارچوب نهادی منجر می‌شود. ایدئولوژی‌های مسلط، علاوه بر این به خاطر برخورداری از بازدهی صعودی نیز تقویت شده و ماندگارتر می‌شوند». عمرشان دراز و اندیشه‌شان پویا باد.
