نظام احسن؛ سیمای حکومت اسلامی
اسلام دینی است که حضرت پیامبر (ص) آن را برای بشریت به ارمغان آوردند و ما معتقد به جامعیت آن هستیم؛ یعنی نه‌تنها توان اداره جامعه و پاسخ‌گویی به مشکلات آن زمان را داشت؛ بلکه تا ابد توان اداره جامعه اسلامی و پاسخ‌گویی به مشکلات آنها را دارد و بناست آنها را به اوج سعادت برساند و براساس‌این دستور به تشکیل حکومت اسلامی داده تا در پرتو آن جامعه اسلامی به اوج عزت و اقتدار و سعادت برسد و تشکیل حکومت اسلامی از سوی پیامبر (ص) و علی (ع) و سرانجام امام مهدی (عج) هم در همین امتداد است.
اکبر منفرد-پژوهشگر دینی: اسلام دینی است که حضرت پیامبر (ص) آن را برای بشریت به ارمغان آوردند و ما معتقد به جامعیت آن هستیم؛ یعنی نه‌تنها توان اداره جامعه و پاسخ‌گویی به مشکلات آن زمان را داشت؛ بلکه تا ابد توان اداره جامعه اسلامی و پاسخ‌گویی به مشکلات آنها را دارد و بناست آنها را به اوج سعادت برساند و براساس‌این دستور به تشکیل حکومت اسلامی داده تا در پرتو آن جامعه اسلامی به اوج عزت و اقتدار و سعادت برسد و تشکیل حکومت اسلامی از سوی پیامبر (ص) و علی (ع) و سرانجام امام مهدی (عج) هم در همین امتداد است. حال مهم‌ترین سؤالی که متبادر به اذهان می‌شود، این است که سیمای این حکومت اسلامی چگونه است؟ اجمالا می‌توان گفت سیمای نظام اسلامی همان نظام احسن است که عالم هستی بر پایه آن استوار است و تفصیل آن اینکه:
1- بر پایه مبانی اسلامی عالم هستی تکوینا و تشریعا بر پایه نظام احسن آفریده شده؛ یعنی به بهترین وجه ممکن خلق شده و به تعبیر برخی فلاسفه همان عنایت فعلی خداوند است که از لوازم عنایت ذاتی اوست و زمانی که درباره عالم مادیات نظام احسن به کار برده می‌شود، از آنجا که در عالم مادیات تزاحم وجود دارد، به این معناست که عالم ماده به گونه‌ای خلق شده که در آن مخلوقات بیشتری از کمالات بهتری بهره‌مند شوند و این صفت را صفت عنایت خداوند می‌گویند؛ بنابراین خداوند در آیه ٦٢ سوره سجده می‌فرماید «الذی احسن کل شیء خلقه» یا در سوره ملک آیه ٥٠ فرمود «لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم» یا در سوره طه آیه ٤ می‌فرماید «ربنا الذی أعطی کل شیء خلقه ثم هدی» یا در سوره ملک می‌فرماید «هل تری من فطور» یعنی کمترین قصور و نقصی در مجموعه آفرینش وجود ندارد؛ چراکه از ذاتی نشئت گرفته که نه‌تنها حق است؛ بلکه حسن محض و جمال صرف است و آیات و نشانه‌های آفرینش او نیز دارای نظام احسن است.
2- براساس‌این می‌توان با الهام از نظام احسن آفرینش چند موضوع را از ارکان اساسی نظام اسلامی احسن برشمرد:
اول- بهترین کارگزاران: در آیات مذکور و دیگر آیات قرآن که موضوع آنها نظام احسن آفرینش است، این نظام احسن را محصول و عملکرد بهترین کارگزار عالم هستی؛ یعنی خدای بزرگ می‌داند که در وصفش می‌فرماید «تبارک الله احسن الخالقین». براساس‌این حکومت اسلامی باید بهترین و باکفایت‌ترین کارگزاران را انتخاب کند.
دوم- بهترین قوانین: نظام احسن آفرینش بر پایه بهترین قوانین اداره می‌شود که محصول فکر کارگزاران حکیم است و عدالت تکوینی و تشریعی و مجازاتی را حاکم می‌کند، بسیاری از احکام و قواعد فقهی مانند «لا یکلف الله نفسا الا وسعها» (تکلیف مالایطاق) قاعده نفی سبیل، قاعده لاضرر، قاعده ملازمه و جایگاه ویژه عقل در مبانی دینی و جعل احکام ثانویه و... در همین راستا تفسیر می‌شود.
سوم- حکومت اسلامی باید با الهام از نظام احسن آفرینش، زمینه‌ای مناسب در جامعه فراهم کند که اکثریت مردم بتوانند از کمالات بهتری در جامعه برخوردار شوند و عدالت اجتماعی مطلوب حاکم شود و شاهد فاصله طبقاتی نباشیم.
چهارم- کمترین نقصان و انتقاد در مدیریت: نظام احسن آفرینش کمترین نقصان را دارد و حداقل انتقاد و اشکال به آن وارد است؛ همچنان که خداوند در قرآن می‌فرماید «هل تری من فطور»، فطور یعنی کمترین نقصان و اشکال، حکومت اسلامی هم باید با الهام از نظام احسن جامعه را به گونه‌ای اداره کند که کمترین ایراد و اشکال و ضعف مدیریتی را داشته باشد؛ بنابراین نظام اسلامی یعنی حاکمیت بهترین‌ها.
