بمب ساعتی بحران انسانی

جنگ حماس و اسرائیل در‌حالی چهارمین هفته خود را سپری می‌کند که حماس می‌گوید در شمال غزه «درگیری سنگین» بین نظامیان این گروه با سربازان اسرائیلی جریان دارد. الجزیره گزارش داده عملیات حمله به ارتش اسرائیل از پشت خطوط و آن هم در داخل اسرائیل انجام شده است. در ابتدا گروهی از نظامیان گردان قسام از موانع مرزی عبور کرده و خود را به غرب ایرز در اسرائیل رسانده و با موشک‌های ضدزره جنگ‌افزارهای اسرائیل را هدف قرار دادند. با رسیدن نیروهای پشتیبانی ارتش اسرائیل به نزدیکی ایرز، درگیری مسلحانه شدیدی میان آنها و اعضای گردان قسام اتفاق افتاد. تل‌آویو می‌گوید این حمله را  با موفقیت خنثی کرده است. در آن سو هم اسرائیل با پیشروی در باریکه غزه، در آستانه محاصره شهر غزه قرار دارد. رسانه‌ها از حملات شدید هوایی و توپخانه‌ای در اوایل روز گذشته به شمال غزه گزارش دادند. این بمباران ساعاتی پس از آن انجام شد که اسرائیل تصاویری از تانک‌های خود را در ساحل غربی سرزمین‌‌های فلسطینی منتشر کرد که نشان از تلاش برای محاصره شهر غزه داشت. رسانه‌ها همچنین گزارش دادند حملات هوایی اسرائیل به مناطقی در نزدیکی بیمارستان‌های شفا و القدس شهر غزه انجام شده و گروه‌های مسلح فلسطینی با نیروهای اسرائیلی در منطقه مرزی در شرق شهر خان‌یونس در جنوب این منطقه درگیر شدند. حملات گزارش‌شده در نزدیکی بیمارستان‌ها پس از آن صورت گرفت که هلال‌احمر سرزمین‌های فلسطینی اعلام کرد هشدارهایی را از مقام‌های اسرائیلی دریافت کرده است تا فورا بیمارستان قدس را تخلیه کنند؛ جایی که گفته می‌شود ۱۴ هزار نفر در آن پناه گرفته‌اند. اسرائیل، حماس را به قرار‌‌دادن مراکز فرماندهی و دیگر زیرساخت‌های نظامی در بیمارستان‌های غزه متهم کرده‌؛ ادعایی که حماس آن را رد کرده است. سازمان بهداشت جهانی نگرانی خود را از گزارش سازمان هلال‌احمر درباره درخواست اسرائیل برای تخلیه بیمارستان القدس در شهر غزه ابراز کرد. تدروس ادهانوم، رئیس این سازمان در این زمینه نوشت: «این غیرممکن است که کل بیمارستانی تخلیه شود، اما جان بیماران به خطر نیفتد». با تداوم حملات هوایی و عملیات‌ نظامی محدود زمینی اسرائیل در نوار غزه، یوآو گالانت وزیر دفاع کابینه نتانیاهو گفته است با تکمیل یک مرحله از عملیات، جنگ وارد مرحله جدیدی شده است. بنیامین نتانیاهو در نشستی خبری گفت جنگ در غزه سخت و طولانی است و از زمین و دریا و هوا ادامه خواهد یافت. او گفت شروع عملیات محدود و هدفمند زمینی ارتش اسرائیل در نوار غزه، «مرحله دوم» این جنگ است. در همین حال مادر «شانی لوک»، شهروند آلمانی‌-‌اسرائیلی که در جریان حمله حماس به اسرائیل به گروگان گرفته شد، اعلام کرد دخترش جان باخته است. او به رسانه‌های آلمان گفت از طریق ارتش اسرائیل از خبر کشته‌شدن دخترش مطلع شده است. ریکارا لوک گفت جسد کامل دخترش اگرچه تا‌کنون پیدا نشده است، اما نیروهای اسرائیلی، سر او را که از بدن جدا شده ، پیدا کرده‌اند و آزمایش‌های دی‌ان‌ای برای شناسایی در این راستا انجام گرفته است. احتمال می‌رود بیش از 220 گروگان با ملیت‌های مختلف همچنان در اختیار حماس باشند.

وضعیت وخیم انسانی

تشدید حملات اسرائیل هم‌زمان با افزایش تلاش‌های بین‌المللی برای «وقفه بشردوستانه» برای اجازه ورود کمک‌های انسان‌دوستانه به نوار غزه رخ می‌دهد. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، خواستار افزایش چشمگیر و فوری کمک‌های بشردوستانه به نوار غزه شد. طبق بیانیه کاخ سفید، بایدن در تماس تلفنی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، بر لزوم افزایش فوری و درخور توجه جریان کمک‌های بشردوستانه برای رفع نیازهای غیرنظامیان غزه تأکید کرد. او در درخواست جداگانه‌ای از عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر، این موضوع را مطرح کرد. جیمز کلورلی، وزیر امور خارجه بریتانیا نیز از تلاش‌های دیپلماتیک برای برقراری آتس‌بسی بشردوستانه در خاورمیانه سخن گفته است. به گزارش رویترز، او گفت: «ما به صورت فشرده سرگرم گفت‌وگو و همکاری با مصر، اسرائیل و دیگر کشورها هستیم تا بتوانیم به یک آتش‌بس بشردوستانه دست یابیم؛ آتش‌بسی موقت که امکان کمک‌رسانی بشردوستانه به انسان‌ها در غزه را فراهم کند». وزیر خارجه بریتانیا گفت: در حال حاضر کمک‌های اندکی به غزه می‌رسد و به کمک‌های بسیار بیشتری نیاز است. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل نیز هشدار داد که وضعیت غزه به سرعت رو به وخامت است و تعداد غیرنظامیانی که کشته یا مجروح شده‌اند، «غیرقابل قبول» است. او که در نپال حضور دارد، افزود: «وضعیت غزه ساعت به ساعت بدتر می‌شود. من متأسفم که اسرائیل به‌جای اینکه حملات خود را با دلیل بشردوستانه مورد حمایت جامعه بین‌المللی متوقف کند، تشدید کرده است». گوترش تأکید کرد: «جهان شاهد یک فاجعه انسانی است که جلوی چشمان ما رخ می‌دهد». او افزود: «بیش از دو میلیون نفر که هیچ جای امنی برای رفتن ندارند و از وسایل ضروری زندگی محروم هستند، در معرض بمباران‌های بی‌امان قرار دارند». در همین حال، به گزارش آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی، وابسته به سازمان ملل (انراوا)، هزاران نفر از ساکنان غزه به انبارهای تقسیم کمک‌ها هجوم آورده و مواد لازم برای نیاز‌های اولیه، از‌جمله آرد و لوازم بهداشتی را برده‌اند. توماس وایت، مدیر این نهاد وابسته به سازمان ملل در غزه، در این زمینه تصریح کرد: «این نشانه‌ای نگران‌کننده از آن است که فروپاشی نظم مدنی در غزه سه هفته پس از آغاز درگیری و محاصره سخت‌گیرانه این باریکه شروع شده است». فیلیپه لاتزارینی، مدیر کل انروا نیز چندی پیش در گفت‌وگو با اشپیگل از «ترس، سرخوردگی و یأس» ساکنان غزه سخن گفته و درباره «خطر قطع فعالیت‌های امدادگرانه در غزه» هشدار داده بود. از طرف دیگر و به گزارش آکسیوس، خالد بن‌سلمان، وزیر دفاع عربستان سعودی، به احتمال قوی برای دیدار و مذاکره با مقامات بلندپایه ایالات متحده، راهی واشنگتن خواهد شد. اکسیوس این خبر را با استناد به سه مقام آگاه که در جریان این سفر قرار دارند، اما از ذکر نامشان خودداری شده، منتشر کرده است. این سفر از مدت‌ها پیش برنامه‌ریزی شده و وزیر دفاع عربستان قرار است در جریان آن از‌جمله با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه و لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا دیدار و گفت‌وگو کند.

نگرانی ترکیه

در پی تهاجم اسرائیل به نوار غزه که از آغاز آن بیش از سه هفته می‌گذرد و باعث شد واشنگتن ناوهای هواپیمابر خود را در شرق دریای مدیترانه مستقر کند، نشریه فوربس در گزارشی که به‌تازگی منشتر شد، به بررسی تأثیر این حمله بر روابط دوجانبه ایالات متحده و ترکیه پرداخت. بر اساس این گزارش، ایالات متحده احساس می‌کند لازم است درباره ماهیت مأموریت ناوهای هواپیمابر این کشور که به دنبال وقوع جنگ بین غزه و اسرائیل در هفتم اکتبر در شرق مدیترانه مستقر شدند، به یکی از کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ترکیه) توضیحاتی ارائه کند؛ به‌ویژه اینکه حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه می‌تواند به تشدید تنش بین واشنگتن و آنکارا منجر شود. در همین حال، آیدین سزر، دیپلمات پیشین ترکیه و تحلیلگر سیاسی متخصص روابط بین‌الملل، در صحبتی که با العربیه داشت، در توضیح گزارش فوربس گفت: «ترکیه به هدف آمریکا از حضور نظامی در منطقه شک دارد؛ به‌ویژه با توجه به اینکه نیرو و تسلیحاتی که اسرائیل در جنگ کنونی از آن استفاده می‌کند، با توانایی‌های حماس در غزه کاملا نامتناسب است». او افزود: «اگر آمریکا در تبدیل جنگ کنونی اسرائیل و غزه به یک جنگ منطقه‌ای نقش ایفا کند، ترکیه یکی از کشورهایی خواهد بود که بیشترین آسیب را از جنگ منطقه‌ای متحمل خواهد شد. به همین دلیل، آنکارا به استقرار نظامی آمریکا در شرق دریای مدیترانه انتقاد دارد». این کارشناس ترک خاطرنشان کرد: «روابط ترکیه و آمریکا در‌حال‌حاضر، مرحله پرتلاطمی را پشت سر می‌گذارد و موضوع انتقاد ترکیه از استقرار مجدد آمریکا در شرق مدیترانه، عامل دیگری است که مانع گسترش روابط دو طرف می‌شود. هرچند این چالش در مقایسه با سایر مشکلات مانند اختلاف‌نظر ترکیه با ایالات متحده و کشورهای غربی در ناتو مشکل بزرگی محسوب نمی‌شود». سزر با اشاره به اینکه بعید است برای مشکلات حل‌نشده میان دو طرف به‌ این زودی راه‌حلی پیدا شود، به‌ویژه اینکه واشنگتن تا‌به‌حال به اعمال تحریم‌ها علیه آنکارا ادامه داده است، گفت که به باور او، پس از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا «دورانی جدید» در روابط ترکیه و ایالات متحده آغاز خواهد شد. چند روز پیش، یکی از مقام‌های وزارت دفاع ترکیه فاش کرد که آنکارا درباره مأموریت استقرار نظامی جدید ایالات متحده اطلاعاتی را از مسئولان آمریکایی دریافت کرده که نشان می‌دهد هدف از حضور نظامی آمریکا در منطقه، تخلیه اضطراری است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، دهم اکتبر در پاسخ به این پرسش که چرا ایالات متحده ناوهای هواپیمابر به اسرائیل می‌فرستد، ابراز نگرانی کرد. البته این نخستین بار نیست که ترکیه نگرانی‌اش را از استقرار ناوهای هواپیمابر آمریکا در منطقه اعلام می‌کند؛ زیرا چندی قبل نیز پس از پهلوگیری یک زیردریایی آمریکایی در نزدیکی سواحل قبرس شمالی، ترکیه از جمهوری به رسمیت شناخته‌نشده قبرس شمالی اعلام حمایت کرد.