نگاهی حقوقی به واگذاری طراحی استادیوم جدید تهران به شرکت چینی

بابک مطّلب‌نژاد - معمار

به نظر می‌رسد بر اساس مصوبه قانونی شورای‌ عالی معماری و شهرسازی، واگذاری طراحی استادیوم جدید تهران –‌به‌عنوان پروژه‌ای واجد ارزش ملی- توسط وزارت ورزش و جوانان به شرکت چینی (یا هر شخصیت حقیقی یا حقوقی ایرانی یا غیرایرانی) فرایند قانونی را طی نکرده است. در 31 فروردین 1394، شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در راستای وظایف محوله بر اساس بند ۸ ماده ۴ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (موضوع انجام مسابقات شهرسازی و معماری) ‌و به‌منظور ایجاد هماهنگی و انسجام در فرایند برگزاری مسابقات شهرسازی و معماری و با هدف ایجاد زمینه‌های اجرای «آیین‌نامه جامع برگزاری مسابقات طراحی معماری و شهرسازی (مصوب جلسه ۵۱۳ مورخ 20/۱۲/۸۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی)» و بنا بر پیشنهاد معاونت شهرسازی و معماری وزارت راه و شهرسازی، مستند به جزء ۲ بند ۴ بخش ۵ و مقدمه آیین‌نامه مذکور «در جلسه‌ای با حضور وزیر وقت و نمایندگان وزارتخانه‌های کشور، جهاد کشاورزی، نیرو، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی و فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و حفاظت محیط زیست، دستورالعمل اجرائی تشکیل دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی» را تصویب کرد و دستورالعمل اجرائی به امضای نمایندگان شرکت‌کننده رسید. بر اساس بند 3 مصوبه یاد‌شده، برگزاری مسابقه و ثبت آن در دبیرخانه دائمی مسابقات و رعایت این دستورالعمل برای بناهایی که به لحاظ اهمیت کیفی، اهمیت عملکردی، میزان تأثیر‌گذاری در سیما و منظر شهری، وجه نمادین، اهمیت مکانی و اهمیت محلی، ملی و بین‌المللی شاخص هستند، اجباری است.

در تاریخ 08/08/1396، شورای عالی شهرسازی و معماری، دستورالعمل تشخیص بناهای شاخص و گردش کار تصویب آنها را مصوب کرد. بر اساس ماده 3 این مصوبه، «بناهایی که عموما در بخش دولتی ساخته می‌شوند و با توجه به مقیاس آنها از نظر کارکردی و کالبدی واجد ارزش فراملی، ملی و منطقه‌ای می‌باشند، مانند وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مرکزی دولتی (استانداری، ‌فرمانداری، شهرداری و...)، ساختمان‌های مرکزی بانک‌ها، سفارتخانه‌ها، ‌فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های اصلی راه‌آهن شهرها، ترمینال‌های شهری، استادیوم‌ها، ورزشگاه‌های بزرگ و... ‌پروژه‌های شاخص می‌باشند». بر اساس بند 4 ماده 4 همین مصوبه، «در‌خصوص پروژه‌های موضوعی واجد ارزش ملی یا فراملی پس از طی فرایند بررسی در «کمیته تخصصصی معماری، طراحی شهری و بافت‌‌های واجد ارزش (فنی۳)» می‌بایست جهت برگزاری مسابقه به دبیرخانه دائمی مسابقات معماری و شهرسازی ارجاع گردد (‌ تبصره: در صورت صلاحدید کمیته فوق مبنی بر عدم برگزاری مسابقه می‌بایست مشاور اصلح جهت طی فرایند طراحی، توسط کمیته مربوطه تعیین گردد)».

بنابراین بر اساس مصوبات قانونی‌ای که ریشه در دستور قانون مصوب نهاد قانون‌گذار (مجلس) و همچنین ریشه در تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد، طراحی پروژه ورزشگاه جدید تهران باید از طریق برگزاری مسابقه معماری زیر نظر دبیرخانه برگزاری مسابقات معماری و شهرسازی در وزارت راه و شهرسازی صورت گیرد مگر در صورت صلاحدید «کمیته تخصصصی معماری، طراحی شهری و بافت‌های واجد ارزش (فنی۳)» و انتخاب مشاور اصلح در کمیته مذکور. بدیهی است که با توجه به آنکه بدنه مهندسی کشور تجربه طراحی و ساخت ورزشگاه‌های بزرگ را طی نیم قرن گذشته دارد، شرکت‌های خارجی از‌جمله شرکت‌های چینی می‌توانند در مسابقه بین‌المللی معماری با شرکت‌های ایرانی رقابت کنند تا مناسب‌ترین طرح معماری برای ورزشگاه جدید تهران برگزیده شود. پرواضح است که وزیر محترم ورزش و جوانان و وزیر محترم راه و شهرسازی قائل به وجوب عقلی و شرعی در تبعیت از قوانین یادشده هستند و انتظار می‌رود نسبت به اصلاح موضوع بر اساس فرایندهای قانونی اقدام شود.