غرب و چالش حمایت از کی‌یف

اوکراین می‌گوید روسیه قصد انجام توطئه‌ای علیه ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری این کشور را دارد. بر‌اساس ادعای سرویس اطلاعاتی اوکراین، پترو پوروشنکو، رئیس‌جمهوری سابق کشور، با تحریک روسیه قصد انجام سفر به مجارستان داشته و «این سفر توطئه روسیه برای آسیب‌زدن به منافع اوکراین است». پوروشنکو از سوی مقام‌های مرزی و امنیتی اوکراین، از مرز اوکراین و مجارستان بازگردانده شد. حزب پوروشنکو، اتحاد اروپایی، در واکنش به این ماجرا اعلام کرد که هدف از سفر زمینی او به مجارستان، گذر از این کشور و دیدارهایی در لهستان و ایالات متحده آمریکا بوده و نباید سرویس امنیتی اوکراین در این موضوع مداخله کند. سرویس امنیتی اوکراین، اس‌بی‌یو، می‌گوید هدف رئیس‌جمهوری سابق این کشور دیدار با ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، بود که روابط نزدیکی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، دارد و مخالف عضویت اوکراین در اتحادیه اروپاست. این نهاد اطلاعاتی در بیانیه خود روسیه را به طراحی توطئه دیدار پوروشنکو با نخست‌وزیر مجارستان متهم کرده و گفته است کرملین در تدارک یک‌سری اقدامات خرابکارانه برای بی‌اعتبار‌کردن اوکراین در میان متحدان غربی است. این بیانیه می‌افزاید روسیه دیدار پوروشنکو و اوربان را برنامه‌ریزی کرده تا آن را به عملیات روانی علیه اوکراین تبدیل کند. مجارستان تاکنون واکنشی به این موضوع نشان نداده است. در بیانیه این سازمان آمده است: «مجارستان درصدد لغو تحریم‌هایی است که به خاطر تهاجم نظامی روسیه به اوکراین علیه این کشور وضع شده است». در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۹، زلنسکی و پوروشنکو با زبانی تند و گاهی همراه با خصومت‌ شخصی با یکدیگر رقابت کردند که حاصل آن شکست پوروشنکو، رئیس‌جمهوری وقت، بود. الکساندر کورنینکو، معاون اول رئیس پارلمان اوکراین، تأیید کرد که اجازه خروج پوروشنکو از کشور را لغو کرده است. با این حال پوروشنکو گفت که قصد داشته برای کمک به مذاکره برای پایان مشکل کامیون‌داران به لهستان سفر کند و سپس به ایالات متحده برود تا برای حمایت از تلاش‌های جنگی اوکراین ایفای نقش کند. او همچنین این اقدام را با «انگیزه سیاسی» خوانده و این در حالی است که دفتر زلنسکی هنوز واکنش فوری به این موضوع نشان نداده است. مجارستان بارها اعلام کرده که مخالف عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا است و همچنین با ارسال کمک‌های مالی و تسلیحاتی اتحادیه اروپا به اوکراین مخالف است. در ماه‌های گذشته اتحادیه اروپا مصرانه از مجارستان خواسته است که از حق وتوی خود برای جلوگیری از ورود اوکراین به اتحادیه اروپا استفاده نکند؛ اما اوربان می‌گوید اوکراین شرایط لازم برای عضویت در این اتحادیه را ندارد. پوروشنکو از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ رئیس‌جمهوری اوکراین بود. تشدید حملات نظامی و اقدامات اطلاعاتی روسیه علیه اوکراین در حالی انجام می‌شود که به موعد انتخابات ریاست‌جمهوری در اوکراین که در ماه مارس آینده برگزار می‌شود، نزدیک می‌شویم. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری کنونی، اعلام کرده است که به خاطر شرایط جنگی کشور، برگزاری انتخابات به آینده موکول خواهد شد. زلنسکی در اواخر ماه نوامبر گفته بود که روسیه «شدیدا مترصد» آن است که او را از قدرت کنار بزند و حتی اسم رمز عملیات تازه‌ روسیه برای برکناری او را نیز می‌داند. دسیسه‌ای که به گفته زلنسکی، زمان‌بندی در نظر گرفته‌شده برای آن تا پایان سال جاری میلادی تعریف شده است. رئیس‌‌جمهوری اوکراین در آن زمان گفته بود که اسم رمز عملیات روسیه «میدان ۳» است که با هدف «تغییر ریاست‌جمهوری اوکراین طرح‌ریزی شده است». به نظر می‌رسد که اسم رمز «میدان ۳» اشاره‌ای به «انقلاب میدان» اوکراین در فوریه ۲۰۱۴ باشد که طی آن معترضان دست به اعتراض زدند و ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری وقت اوکراین را که اتفاقا متحد مسکو بود، سرنگون کردند. با توجه به سابقه حکومت ولادیمیر پوتین در حذف مخالفان خود، از ابتدای جنگ اوکراین احتمال اقدام مسکو علیه زلنسکی مطرح شده است. طبق قانون اساسی اوکراین، در صورت ترور منجر به فوت رئیس‌جمهوری، رئیس پارلمان اوکراین قدرت اجرائی را در اختیار خواهد گرفت؛ اما روسلان استفانچوک، با وجود اینکه هم‌حزبی زلنسکی است، در نظرسنجی‌ها از محبوبیت بالایی برخوردار نیست. میزان اعتماد عمومی به رئیس فعلی پارلمان اوکراین حدود ۴۰ درصد است که کمتر از نیمی از میزان اعتمادی است که مردم به زلنسکی دارند. همچنین احزاب مخالف دولت نیز تمایل پایینی به همکاری با او دارند. باوجود‌این آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، به‌تازگی اعلام کرد که اوکراینی‌ها برنامه‌هایی برای تداوم دولت تحت هر شرایطی طراحی کرده‌اند. در این زمینه آدریان کاراتنیکی، کارشناس ارشد بخش اوراسیای شورای آتلانتیک، به پولتیکو گفت: «اوکراین صاحب یک تیم رهبری قوی شده که می‌تواند کشور را به صورت شورایی اداره کند و به‌همین‌دلیل از نظر من ترور زلنسکی تهدید بزرگی محسوب نمی‌شود». کاراتنیکی، نویسنده کتاب «میدان نبرد اوکراین: از استقلال تا جنگ روسیه» هم به پولتیکو گفت: «کشور به نقطه‌ای از همبستگی و وحدت ملی بسیار اساسی رسیده که حتی اگر اتفاق وحشتناکی برای زلنسکی بیفتد، تأثیر تعیین‌کننده‌ای نخواهد داشت». او تأکید کرد که اوکراین یک سازمان اداری، نظامی و دیپلماتیک «خوب» ایجاد کرده است.

یاروسلاو آژنیوک، کارآفرین اوکراینی، هم به پولتیکو گفت: «زلنسکی نقش رهبری خود را در این دوران پرچالش به‌خوبی انجام داده است و می‌دهد. با این حال احساس اکثریت مطلق اوکراینی‌ها می‌گوید که ما هرگز تسلیم روسیه نخواهیم شد؛ پس حتی اگر زلنسکی ترور شود، شکستی پیش‌روی اوکراین نخواهد بود». تاریخ نیز تجربه مشابهی را ارائه می‌دهد. نتایج تحقیقی که از سوی بنجامین جونز و بنجامین اولکن برای دفتر ملی تحقیقات اقتصادی آمریکا (NBER) درباره تأثیر ترور ۵۹ رهبر ملی که بین سال‌های ۱۸۷۵ تا ۲۰۰۴ انجام شده است، نشان می‌دهد که ترور رهبران خودکامه تغییرات اساسی در نهادهای کشور ایجاد می‌کند؛ اما ترور رهبران نظام‌های دموکرات‌ تأثیر درخورتوجهی بر جای نمی‌گذارد.

چالش در واشنگتن

با وجود اعلام حمایت واشنگتن از اوکراین، مسئله ادامه کمک مالی و نظامی به اوکراین همچنان چالش بزرگ میان واشنگتن و کی‌یف است. جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی، در شورای امنیت ملی کاخ سفید اعلام کرد که کاخ سفید دوباره از کنگره آمریکا درخواست کرده تا اعتبارات لازم را تصویب کند، در غیر‌این‌صورت، ارائه کمک‌های لازم به اوکراین در سال ۲۰۲۴ برای ایالات متحده دشوار خواهد بود. او در نشست خبری خود یادآور شد: «همان‌طور که دیروز گفتم، ما احساس می‌کنیم با نزدیک‌شدن به پایان سال تقویمی که پایان همین ماه است، ارائه مقدار کمک امنیتی که می‌دانیم اوکراینی‌ها به آن بسیار نیاز دارند، برای ما بسیار دشوار خواهد بود». کربی یادآور شد: این وضعیت عامل اصلی نگرانی فعلی برای دولت ایالات متحده است؛ بنابراین من بار دیگر از کنگره خواستم که فورا درباره تخصیص اعتبارات اضافی تصمیم‌گیری کند. روز جمعه نیز کربی اظهارات مشابهی را بیان کرده بود و تأکید کرد تخصیص اضافی «در اسرع وقت» مورد نیاز است؛ زیرا زمان کمتر و کمتر می‌شود. با این حال، بلومبرگ گزارش داد که رأی‌گیری در سنای آمریکا درباره موضوع تأمین مالی اوکراین و اسرائیل زودتر از ۱۱ دسامبر برگزار نخواهد شد؛ ضمن اینکه مجلس سنا قصد دارد در ۱۵ دسامبر به تعطیلات کریسمس برود. در مجلس نمایندگان، جمهوری‌خواهان رویکردی مورد انتظار را در پیش گرفته‌اند. مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، گفته است که هیچ لایحه‌ای درباره اوکراین بدون تصمیم‌گیری لازم برای تغییر وضعیت در مرز با مکزیک به تصویب نخواهد رسید. سناتور‌ها در حال تلاش برای یافتن یک مصالحه درباره سیاست مرزی ایالات متحده و مکزیک هستند و جمهوری‌خواهان اصرار دارند این اقدام برای جلب موافقت کنگره به منظور تصویب بودجه مضاعف اوکراین لازم است و سعی دارند سیاست واشنگتن درباره مهاجرت را با استفاده از این مسئله تغییر دهند. در اروپا هم تداوم کمک به اوکراین با موانعی روبه‌رو است. رویترز به نقل از یک مقام بلندپایه اتحادیه اروپا گزارش داد که برای رهبران این اتحادیه دستیابی به توافق بر سر موضوع اعطای ۵۰ میلیارد یورو کمک مالی به اوکراین در اجلاس اواسط ماه دسامبر دشوار خواهد بود. البته اتحادیه اروپا همچنان آماده حمایت از اوکراین است؛ بنابراین حتی اگر با این برنامه موافقت نشود، کمک به کی‌یف همچنان ادامه خواهد داشت. با این حال جزئیات چنین تصمیمی ارائه نشده است.