شکاف‌های جنسیتی که بیشتر می‌شود

بیش از یک سال از پایان کرونا می‌گذرد؛ اما تأثیرات این همه‌گیری هنوز در اقتصاد و فرهنگ جبران‌ناپذیر به نظر می‌رسد. فوربس به‌تازگی گزارشی درباره چالش‌های نابرابری جنسیتی برای زنان که بر اثر کووید‌19 پیش آمده، تهیه کرده است. هرچند زنان همواره با نابرابری‌های جنسیتی در محل کار روبه‌رو بوده‌اند؛ اما نابرابری‌های اقتصادی طولانی‌مدت بین زنان و مردان درخور‌توجه است و شکاف‌های جنسیتی اقتصادی از تابستان 2022 به‌جای کاهش در حال افزایش است. قرنطینه و نااطمینانی اقتصادی توفانی بزرگ ایجاد کرد که منجر به از‌دست‌دادن شغل و کاهش فرصت‌ها برای زنان در عرصه کار و فعالیت اجتماعی شد. بار فزاینده مسئولیت‌های مراقبتی، فشار بیشتری بر زنان وارد کرده است و اغلب آنها را مجبور می‌کند بین شغل و تعهدات خانوادگی خود انتخاب‌های سختی داشته باشند. این وضعیت در سال 2020 به اوج خود رسید؛ زمانی که مشارکت زنان به نیروی کار آن‌قدر کاهش یافت که حتی در دهه 1980 نیز چنین اتفاقی نیفتاده بود. این کاهش حضور زنان، یک عقب‌گرد نگران‌کننده در پیشرفت زنان در محل کار در چند دهه گذشته بود. طبق این گزارش و تصویری کلی که از شرایط زنان و شکاف جنسیتی پدید آمده، می‌توان دریافت اوضاع پیچیده‌تر از تصور است.

نابرابری در نیروی کار

اقتصاددانان افرادی را که به دنبال کار با حقوق می‌گردند، به‌عنوان «نیروی کار» تعریف می‌کنند. طبق نظرسنجی انجام‌شده، از نظر مردان و زنانی که در سال 2023 به دنبال کار با حقوق بودند، نابرابری‌های جنسیتی در مقایسه با سال قبل تغییری نکرده است.

مانند سال 2022، مردان همچنان بیشتر از زنان به‌عنوان نیروی کار شناخته می‌شوند. تا پاییز سال پیش، 71 درصد از مردان به دنبال کار با حقوق بودند؛ در‌حالی‌که فقط 61 درصد زنان به دنبال این قضیه بودند. دلیل این شکاف جنسیتی چیست؟ غیبت زنان در نیروی کار بیشتر به‌عنوان یک انتخاب شخصی شمرده می‌شود. آنان برای مراقبت از کودکان این انتخاب را انجام می‌دهند. بسیاری از زوج‌ها که با هزینه‌های بالای مراقبت از کودک مواجه هستند، تصمیم می‌گیرند که یکی از والدین باید در خانه بماند. با توجه به اینکه دستمزد مردان از زنان بیشتر است، معمولا مادران ناگزیر به این انتخاب می‌شوند. با‌این‌حال، آنچه در چارچوب‌بندی به‌عنوان یک انتخاب نادیده گرفته می‌شود، شرایط اجتماعی است که به این انتخاب کمک می‌کند. غیبت زنان از نیروی کار اغلب یک انتخاب نیست؛ بلکه نتیجه عوامل خارج از کنترل آنهاست. یکی دیگر از عوامل مؤثر، ارزش‌گذاری حرفه‌ای بین زنان و مردان است. معمولا در این ارزش‌گذاری، حرفه‌هایی که زنان در آن حضور دارند؛ مانند کار پرستاری و مراقبت، کم‌ارزش‌تر دانسته می‌شود و آنان در این انتخاب مجبور به در خانه ماندن یا حذف از اجتماع هستند.

جنسیت و بی‌کاری

اما هنگامی که این مسئله از منظر «بی‌کاری» بررسی می‌شود، شکاف جنسیتی به‌طور چشمگیری تغییر کرده است: زنان کمتری در سال 2023 در مقایسه با مردان بی‌کار بودند. در نوامبر 2023، پنج درصد از زنان در مقایسه با شش درصد مردان، بی‌کار بودند. درحالی‌که شکاف جنسیتی در بی‌کاری هنوز وجود دارد، اکنون اندکی به نفع زنان است. از سویی دیگر 82 درصد از مردان در نیروی کار به‌طور تمام‌وقت کار می‌کردند؛ اما 72 درصد زنان توانسته بودند شغل تمام‌وقت داشته باشند. این در حالی است که شکاف جنسیتی در کار پاره‌وقت همچنان به نفع زنان است؛ زنان همچنان بیشتر از مردان به کار پاره‌وقت تمایل دارند‌ اما این انتخاب نیز دلایل خود را دارد. طبق داده‌های کشور کانادا کمی کمتر از 27 درصد از زنان 25 تا 54‌ساله به دلیل مراقبت از کودکان به‌صورت نیمه‌وقت کار می‌کردند؛ در‌حالی‌که این رقم در مردان فقط 4.5 درصد بود. این شکاف جنسیتی از تابستان 2022 افزایش یافته است. هرچند دولت کانادا با برخی سیاست‌ها مانند طرح آموزش زودهنگام و مراقبت از کودک توانسته به خانواده‌ها کمک کند‌ اما واقعیت این است که به‌طور سنتی و طبق هنجارهای اجتماعی، زنان به‌عنوان مراقبان اصلی کودکان شناخته می‌شوند. در این گزارش پیشنهاد شده است تا با تغییر سیاست‌ها، اصلاحات در محل کار و حمایت جامعه در ایجاد محیطی که زنان را برای مشارکت در اجتماع و حضور در محل کار و مردان را برای مشارکت در کارهای مراقبتی در خانه توانمند کند، برای کاهش شکاف جنسیتی در کار تلاش شود. همچنین پیشنهاد شده است محل کار می‌تواند با توانمندسازی و تشویق پدران به گرفتن مرخصی پدری، به یکسان‌شدن شرایط کمک کند. البته اینها اقداماتی است که در کشورهای پیشرفته برای اصلاح نابرابری‌های جنسیتی ضروری به نظر می‌رسد. داده‌های این گزارش برای کشورهای توسعه‌یافته است و قطعا برای کشورهای دیگر نیاز به سیاست‌های دیگر است.