اختصاص شعبه رسیدگی به جرائم میراث‌ فرهنگی

رئیس پژوهشگاه میراث‌ فرهنگی و گردشگری با اشاره به اینکه محوطه‌ای که تعیین عرصه و حریم مصوب نداشته باشد، در پناه قانون قرار نمی‌گیرد و مورد تعرض واقع می‌شود، خاطرنشان‌ کرد: در این مواقع قاضی می‌گوید از آنجا که مجرم (حفار قاچاق) نمی‌دانسته که اینجا تپه باستانی است، تبرئه می‌شود که این استدلال درست نیست. مصطفی ده‌پهلوان، رئیس پژوهشگاه که در آیین اختتامیه کارگاه تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه‌های باستانی سخن می‌گفت، با اشاره به اینکه در موضوع تعیین عرصه و حریم در برخی از مواقع بین همکاران باستان‌شناس اختلاف نظرهایی وجود دارد و برخی از فعالیت‌ها آن‌گونه که درست است، پیش نمی‌رود، بر امر آموزش لحظه به لحظه در این حوزه تأکید کرد و گفت: اگر از صد باستان‌شناسی که برای تعیین عرصه و حریم به محوطه می‌روند، 10 نفر هم نیاز به آموزش داشته باشند، ما باید این امکان را برای آن تعداد فراهم آوریم.

او با طرح این پرسش‌‌ها که فلسفه و ماهیت تعیین عرصه و حریم و ماهیت حقوقی آن چیست و شیوه انجام کار چه باید باشد، موضوع تعیین عرصه و حریم را مهم خواند و تصریح‌ کرد: متأسفانه حفاران قاچاق جلوتر از ما حرکت می‌کنند. محوطه‌های بسیاری در کشور ویران شده یا در حال ویرانی‌اند. این خیلی بد است که بگوییم ما باید خودمان را با حفاران غیرمجاز وفق دهیم و با خلاقیت از تکنیک‌هایی استفاده کنیم که بتوانیم محوطه‌های ویران‌شده را نیز مطالعه کنیم.

رئیس پژوهشگاه میراث‌ فرهنگی و گردشگری گفت: خیلی تلخ است که طبق گزارش‌ها بیش از 195 هزار محوطه و تپه باستانی در نقشه باستان‌شناسی کشور ثبت شده و از این تعداد 17 تا 18 هزار تپه ثبت ملی شده‌اند که از این تعداد نیز شاید چند هزارتا تعیین عرصه و حریم شده باشند. او با اشاره به اینکه محوطه‌ای که تعیین عرصه و حریم مصوب نداشته باشد، در پناه قانون قرار نمی‌گیرد و مورد تعرض واقع می‌شود، خاطرنشان‌ کرد: در این مواقع قاضی می‌گوید از آنجا که مجرم (حفار قاچاق) نمی‌دانسته که اینجا تپه باستانی است، تبرئه می‌شود که این استدلال درست نیست. در دفاعیات قضائی هم باید فکری به حال خودمان بکنیم.

ده‌پهلوان تصریح کرد: خوشبختانه در نشستی که در بازدید غلامحسین محسنی‌اژه‌ای‌، رئیس قوه قضائیه، از موزه ملی ایران تشکیل شد، یک شعبه اختصاصی در خیابان خوش تهران به جرائم میراث‌ فرهنگی اختصاص یافت که شنیدیم در برخی از استان‌ها نیز شعبه‌های مجزا برای رسیدگی به این نوع جرائم در حال راه‌اندازی است. همچنین در حال آماده‌سازی کتابی هستیم که مفهوم میراث‌ فرهنگی را برای قضات روشن‌تر کنیم. او در ادامه با اشاره به سفر هیئت‌رئیسه پژوهشگاه میراث‌ فرهنگی و گردشگری به استان کرمان گفت: برخی از محوطه‌های باستانی ما نظیر کنار صندل جیرفت، تل ابلیس، شهداد و... که آوازه جهانی دارند، هنوز تعیین عرصه و حریم نشده‌اند. برخی از پروژه‌های تعیین عرصه و حریم محوطه‌ها تنها در انتظار یک تلاش کوچک از سوی استان هستند. البته ما اینها را رصد و پیگیری می‌کنیم، حتی اگر به ما بگویند در حوزه شما نیست.

ده‌پهلوان در ادامه با بیان‌ اینکه شش ماه است که شورای پژوهشی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی به ریاست دکتر علی دارابی، معاون میراث‌ فرهنگی کشور و دبیری بنده تشکیل شده است، گفت: امسال به همت معاونت پژوهشی پژوهشگاه و نمایندگان حقوقی معاونت‌های مختلف وزارتخانه موفق شدیم برای 16 طرح پژوهشی از سامانه سما کد بگیریم و حدود شش‌میلیارد‌و نیم از یک درصد پژوهشی وزارتخانه را جذب کنیم. سال قبل متأسفانه این پول به خزانه برگشت می‌خورد. خوشبختانه این مسیر هموار شده و از همین محل سا‌ل‌های آینده می‌توانیم اقدامات مؤثری انجام دهیم.

او افزود: شورای پژوهشی استان‌ها در حال تشکیل است و اعضای شورای پژوهشی 28 استان‌ مشخص شده‌اند. مدیر ‌کل استان، رئیس شورا، چهار معاون استان، اعضای حقوقی، نماینده استانداری، نماینده اداره بودجه و برنامه‌ریزی استان و سه عضو حقیقی صاحب‌نظر، عضو این شورا هستند که قرار است برنامه‌های پژوهشی را هماهنگ با شورای پژوهشی وزارتخانه برای رسیدن به یک برنامه‌ریزی پژوهشی برای کشور پیش ببرند. با تمهیدات در نظر گرفته‌شده امیدواریم بتوانیم مسیر خوبی را در این شورا که اسم آن را به پیشنهاد دکتر دارابی به سبب اهمیت امر آموزش در کنار پژوهش، شورای پژوهشی و آموزشی می‌گذاریم، پیش بگیریم. در ادامه این مراسم کتابچه دستورالعمل تدوین گزارش برنامه‌های تعیین عرصه و حریم رونمایی و بیانیه اختتامیه کارگاه تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه‌های باستانی از طرف سجاد علی‌بیگی، رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی، قرائت شد.