امسال هم سال کمدی‌هاست؟

«همان‌طورکه در اکران نوروزی امسال مشاهده می‌کنید،‌ وضعیت فروش سینماها قابل توجه است و فیلمی مانند «تمساح خونی» توانسته همه رکوردهای سال‌های اخیر سینمای ایران در میزان فروش را جابه‌جا کند. این نشان می‌دهد سینمای ایران در سال ۱۴۰۳ می‌تواند با فروش بسیار خوب، مخاطبان زیادی را به خود جلب کند». این بخشی از اظهارنظر محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، در گفت‌وگو با «ایسنا» و پیش‌بینی‌اش از وضعیت سینما در سال پیش‌رو است. محمد خزاعی امیدوار است با فیلم‌هایی که در سال جاری در نوبت اکران قرار دارند، سینما بیش از هزارو 300 تا هزارور 400 میلیارد تومان فروش داشته باشد و از آن به‌عنوان رونق سینما و امنیت شغلی اهالی سینما یاد می‌کند.

سال گذشته به‌واسطه فروش چند فیلم کمدی و اکران طولانی‌مدتشان، سینماها روزهای پررونق‌تری را شاهد بودند. این در حالی است که همچنان در غیاب فیلم‌های اجتماعی، کمدی‌ها جولان می‌دهند و سینماداران از این فیلم‌ها به عنوان نجات‌بخش گیشه‌ها یاد می‌کنند. این در حالی است که پیش از سال جدید وقتی محمد خزاعی از چینش متفاوت اکران‌های نوروزی با خبرگزاری «مهر» صحبت می‌کرد، به روزهایی اشاره کرد که روی صندلی مدیریت سازمان سینمایی تکیه زده و سینمای ایران را به بدنی نیمه‌جان تشبیه کرد که به او تحویل داده‌اند و در صحبت‌هایش به احیای سینمای اجتماعی در سال پیش‌رو اشاره کرد. «سینمای ایران شرایط ایدئالی نداشت که الان بخواهیم با سال‌های قبل‌تر مقایسه شویم. در این شرایط بیشترین هدف ما احیای سینمای ایران و بازگشت رونق، اشتیاق، بحث تولید، اشتغال، حضور سرمایه‌گذارها، زیرساخت‌ها به سینما بود. امروز تا حدودی موفقیت‌هایی داشتیم و یک‌سری نقصان‌ها در بعضی از زمینه‌ها داریم که در سال ۱۴۰۳ مرتفع خواهند شد. سال ۱۴۰۳ حضور پررنگ کارگردان‌های سینمای اجتماعی و سایر ژانرها را می‌بینم، از همین حالا درخواست‌هایی که برای پروانه ساخت آمده نوید این را می‌دهد که چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر جشنواره خوبی به‌لحاظ حضور کارگردان‌ها خواهد بود. با توجه به اینکه فیلم‌های جشنواره فجر و دیگر فیلم‌ها را دیده‌ام، به نظرم به‌لحاظ اکران هم سال ۱۴۰۳ سال خوبی خواهد بود اگر شرایط و استقبال مردم از سینما مانند سال ۱۴۰۲ باشد». این صحبت‌های محمد خزاعی نویدبخش احیای سینمای اجتماعی در سال پیش‌رو است و باید دید طی ماه‌های آینده سیاست‌گذاری مدیران فرهنگی چه مسیری را ترسیم خواهد کرد.

کمدی‌ها همچنان پرفروش

هفت فیلم نوروزی ۱۴۰۳ که تقریبا از اواخر اسفند سال قبل روی پرده سینماها رفتند، تاکنون بیش از یک میلیون تماشاگر را به سالن‌های سینما کشانده‌اند که در بین آنها سهم فیلم کمدی «تمساح خونی» به کارگردانی جواد عزتی بیشتر بوده است.

جواد عزتی با ساخت اولین فیلم سینمایی‌اش توجه بسیاری را به خود جلب کرد و آمار و ارقام نشان می‌دهد درصد رضایت از این فیلم سینمایی بالاست. «تمساح خونی» تا امروز درصدر گیشه سینماها ایستاده و فروش خوبی به نسبت سایر رقبایش داشته است. نمایش این فیلم از ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ آغاز شد و تا ۱۳ فروردین به فروش ۶۵ میلیارد و ۹۰۶ میلیون تومان رسید. «بی بدن» به کارگردانی مرتضی علیزاده از اولین نمایشش در جشنواره چهل‌ودوم فیلم فجر با حواشی بسیاری همراه بود. از جمله فیلم‌های اکران نوروزی که بیش از ۱۰ میلیارد و ۴۸۵ میلیون تومان از گیشه سینما‌ها به دست آورده است. «پرویزخان» ساخته علی ثقفی که در جشنواره سال گذشته هم توجه بسیاری از سمت منتقدان و مخاطبانش جلب کرد، فروش بیش از دو میلیارد را تجربه کرده است، «آپاراتچی» به کارگردانی قربانعلی طاهرفر در رتبه بعدی با فروش بیش از دو میلیارد و ۶۵۳ میلیون تومان ایستاده است. «نوروز» ساخته سهیل موفق به فروش بیش از یک میلیارد و ۸۲۶ میلیون تومان رسیده است، «ایلیا جست‌وجوی قهرمان» به کارگردانی سیدعلی موسوی‌نژاد هم به فروش بیش از یک‌میلیارد و ۵۴۴ میلیون تومان رسید و «آسمان غرب» ساخته محمد عسگری فروش بیش از ۹۵۷ میلیون تومان فروش داشته است.

اجازه دهیم فیلم‌های نقادانه ساخته شود

سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده سینما معتقد است فیلم‌های کمدی همچنان می‌توانند جایگاه خوبی داشته باشند. او در ارتباط با پیش‌بینی‌اش از فروش سال جاری سینمای ایران به «شرق» گفت: «فیلم‌های کمدی همچنان برای اقتصاد سینما مفید هستند. شرایط اجتماعی به‌گونه‌ای است که بحران‌های زیادی را تجربه می‌کنیم و مردم به دنبال تغییر ذائقه هستند و این امر با فیلم‌های کمدی برای مردم فراهم می‌شود. ممکن است این بحث وجود داشته باشد که عموما فیلم‌های کمدی ما از لایه‌های اولیه عبور نمی‌کنند و حرفی برای گفتن ندارند. طبیعتا فیلم طنز اگر حرف و انتقادی را مطرح کند، بیشتر می‌تواند با مخاطب ارتباط بگیرد و به‌اصطلاح از تک‌بعدی‌بودن خارج شود. اما باید به مورد دیگری هم توجه کرد. اینکه فیلم‌های اجتماعی به فروش و چرخه اقتصادی سینما کمکی نمی‌کنند، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که به اعتقاد من فیلم‌های اجتماعی که در‌حال‌حاضر شاهدش هستیم، چیزی نیست که مردم دنبالش می‌گردند. انتظار مردم از فیلم‌های اجتماعی نقدهایی است که در سطح جامعه وجود دارد. مردم انتظار دارند فیلم‌های اجتماعی ما مسائلی از این دست را مطرح کند، نه اینکه صرفا موضوع ساده‌ای مطرح شود و سر و ته موضوع هم زده شود. طوری که مخاطب متوجه نشود اصلا هدف از ساخت این فیلم چه بوده! مردم سرگیجه می‌گیرند وقتی فیلم‌ها دچار ممیزی‌های عجیب‌و‌غریب می‌شوند. به نظرم هر چیزی را باید سر جای خودش ببینیم».

تهیه‌کننده «متری شیش‌و‌نیم» افزود: «باید قبول کنیم فیلم‌های طنز مخاطبان خودش را دارد و فیلم‌های اجتماعی نقادانه هم مخاطب خودش را دارد. اگر اجازه دهیم فیلم‌های نقادانه اجتماعی ساخته شود، این نوع فیلم‌ها هم جایگاه خوبی در سطح جامعه خواهند داشت».

او معتقد است اکران نوروز تنها متکی به فروش یک فیلم بوده و در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار بیشتری داشت. او افزود: «تمساح خونی» به سهم خودش وظیفه‌اش را در گیشه انجام داد و مخاطبان زیادی دارد. اما فیلم‌های ارگانی عموما با مردم هیچ ارتباطی نمی‌گیرند. فقط صندلی‌ها و فضای اکران را اشغال می‌کنند. فیلم‌هایی که علی‌رغم استقبال مردم باز هم ساخته می‌شود. از نظر من ساخت این‌گونه فیلم‌ها هم اشکالی ندارد به شرطی که از تلویزیون پخش شود و ظرفیت سینماها اشغال نشود. به نظرم اگر مثل فیلم «تمساح خونی» حداقل یک فیلم دیگر در عید نوروز اکران می‌شد، شرایط فروش بهتری 

در گیشه داشتیم».

باید اجازه دهیم فیلم‌های خوب ساخته شود

حبیب اسماعیلی، تهیه‌کننده و پخش‌کننده سینمای ایران، وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم را مهم‌ترین دلیل استقبالشان از اکران سینماها می‌داند. او به «شرق» گفت: «به نظرم استقبال مردم از فیلم‌های کمدی کاملا طبیعی است. باید باور کنیم طیف زیادی از مردم حوصله دغدغه‌ها و گرفتاری‌های معمول و روزانه‌شان را روی پرده سینما ندارند و به سمت فیلم‌هایی می‌روند که لحظاتی فارغ از هر چیز فقط سرگرم شوند».

او ادامه داد: «شاید طی یکی، دو سال گذشته و فروش بالای کمدی‌ها در غیاب سایر گونه‌های سینمایی، فروش کمدی‌ها را چشمگیر کرده است. فارغ از اینکه همه ما به کم‌رنگ‌شدن سینمای اجتماعی نقد داریم. ولی سینما شامل فیلم‌های دیگری مثل پلیسی، عاشقانه، دفاع مقدس، کودک و... هم می‌شود. می‌توان برای فیلم‌ها از همه گونه‌های سینمایی برنامه‌ریزی منسجم‌تری داشت. کمااینکه امسال پیش‌بینی شده که غیر از فیلم‌های کمدی، باقی فیلم‌ها هم دیده شود. موضوع مهم این است که به اجبار نمی‌توان مردم را از دیدن فیلم کمدی نهی کرد. مردم واقعا فیلم را انتخاب می‌کنند. اگر فیلم خوبی اکران شود، قطعا از آن استقبال خواهد شد. منهای پارسال، مواردی دیدیم که فیلم‌های اجتماعی در گیشه فروش خوبی داشته‌اند. «ملاقات خصوصی»، «علفزار» دو نمونه موفق از فیلم‌هایی است که با وجود غیرکمدی‌بودن، فروش خوبی در گیشه داشتند. اما چون طی یک سال گذشته صحبت از رقم بالای فروش کمدی‌ها در گیشه است، دیگر رقم 30 یا 40 میلیارد به چشم نمی‌آید، در‌صورتی‌که به نظرم این فروش‌ها هم خوب است. تصورم این است که اگر کمی از تعطیلات عید فاصله بگیریم، شرایط فروش سایر فیلم‌های غیرکمدی بهتر می‌شود و باید کمی صبور باشیم».

تهیه‌کننده فیلم سینمایی «قرمز» افزود: «در این میان سازمان سینمایی هم باید اجازه بدهد فیلم‌های اجتماعی یا غیرکمدی خوب ساخته شود، اگر نگاه سختگیرانه از فیلم‌نامه‌ها کم شود و ممیزی‌ها کاهش پیدا کند، قطعا فیلم‌هایی ساخته خواهد شد که مخاطب اصلی آن مردم هستند. باید اجازه دهیم فیلم‌های خوب ساخته شود و فیلم‌های انتقادی و اجتماعی مورد استقبال قرار بگیرد و از اینکه در فیلمی ارگان یا مجموعه‌ای نقد شود نترسیم».

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره تغییرات آیین‌نامه اکران گفت. اسماعیلی معتقد است تمامی تغییرات به نفع فیلم‌هاست و باید بر حسب شرایط به این موضوع نگاه واقع‌‌بینانه داشت. اسماعیلی افزود: «تعداد فیلم‌های کمدی که امسال روی پرده خواهد رفت قابل‌توجه است، با این تفاوت که زمان اکران آنها برنامه‌ریزی شده است. بااین‌حال معتقدم در این شرایط هم باید فیلم‌های غیرکمدی خوبی در اکران داشته باشیم. سال گذشته فیلم‌هایی داشتیم که موفقیت گیشه را تضمین می‌کردند و اگر اکران آنها بعد از سه یا چهار ماه تمام می‌‌‌شد، در فروش به مشکل می‌خوردیم. به همین دلیل شورای صنفی نمایش به این نتیجه رسید که می‌توان نمایش آنها را در زمان طولانی‌‌تری داشت. هرچند این تصمیم به نفع فیلم‌های غیرکمدی هم شد. مثل اینکه فیلم «سه کام حبس» در مدت زمان بیشتر اکران، فروش قابل‌توجهی داشت. امسال هم تعداد فیلم‌های اکران‌نشده و پشت خط اکران قابل‌توجه است، به همین نسبت باید آیین‌نامه اکران طوری تنظیم می‌شد که فیلم‌ها در مدت‌زمان کمتری در اکران باشند و در عوض تعداد بیشتری فیلم در سال نمایش داده شوند. به دلیل ازدیاد پردیس‌های سینمایی فیلم‌ها می‌توانند در مدت سه یا چهار ماه اکران در سالن‌های بیشتری نمایش داده شوند و به همین نسبت بیشتر هم دیده می‌شوند. این شرایط به نفع فیلم‌های غیرکمدی هم هست. به این دلیل که تمامی فیلم‌ها از سانس‌های مشخصی برخوردارند».