مقابله با بیابان‌زایی
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه تولید ادبیات و کلیدواژه‌های مشترک بسیار سخت و سنگین است، گفت دولت سیزدهم عزم خود را برای همکاری با کشورها در زمینه مقابله با گرد‌و‌غبار به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر بر خشکسالی و بیابان‌زایی جزم کرد که منجر به تبدیل ادبیات ملی به ادبیات منطقه‌ای شد و در ادامه یک ادبیات بین‌المللی به وجود آمد. به‌این‌‌ترتیب پدیده نوظهوری به نام گرد‌و‌غبار در کلیدواژه‌های سازمان ملل جای گرفت.
ایسنا: رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه تولید ادبیات و کلیدواژه‌های مشترک بسیار سخت و سنگین است، گفت دولت سیزدهم عزم خود را برای همکاری با کشورها در زمینه مقابله با گرد‌و‌غبار به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر بر خشکسالی و بیابان‌زایی جزم کرد که منجر به تبدیل ادبیات ملی به ادبیات منطقه‌ای شد و در ادامه یک ادبیات بین‌المللی به وجود آمد. به‌این‌‌ترتیب پدیده نوظهوری به نام گرد‌و‌غبار در کلیدواژه‌های سازمان ملل جای گرفت.
۱۷ ژوئن هر سال که امسال مصادف با ۲۸ خرداد است، از سوی سازمان ملل به‌عنوان روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی نام‌گذاری شده است. این روز امسال با شعار «متحد برای زمین، میراث ما، آینده ما» گرامی داشته می‌شود. جنگل‌زدایی، تخریب مراتع، تبدیل عرصه‌های جنگل‌ها به سایر کاربری‌ها و تغییر کاربری‌ها مصداقی از بیابان‌زایی است. این مسائل به حدی برای جامعه جهانی حیاتی است که یکی از کنوانسیون‌های جهانی که در رابطه با سرزمین تدوین شد، کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی بود.
در کشور ما یک ساختار ملی تحت عنوان کارگروه ملی مقابله با بیابان‌زایی پس از الحاق ما به کنوانسیون مربوطه شکل گرفته است. در دولت سیزدهم، بعد از یک دوره نسبتا طولانی، در دی‌ماه سال ۱۴۰۰ این کارگروه به صورت فعال مجددا آغاز به فعالیت کرد.
علی سلاجقه با اشاره به لزوم بهره‌برداری درست از زمین اظهار کرد: کره زمین توانمندی مشخصی دارد و حد تاب‌آوری و مقاومت آن در مقابله با شوک‌ها و ظرفیت بهره‌برداری کره زمین مشخص است. خداوند به انسان به‌عنوان اشرف مخلوقات و نه صاحب مخلوقات، توانمندی استفاده از ظرفیت این کره را در جهت ارتقای خود داده است تا در نهایت به مقام عبودیت برسد.
وی اضافه کرد: در‌حال‌حاضر خشکسالی و بیابان‌زایی در قالب یک مقوله کلی تحت عنوان تغییر اقلیم به جهان و کشور ما تحمیل شده است. دخالت انسان در تغییر اقلیم کمتر است؛ هرچند با توجه به نوع بهره‌برداری از محیط زیست به‌عنوان تشدیدکننده و تسهیل‌کننده، تغییر اقلیم می‌تواند نقش داشته باشد. البته تغییر اقلیم در فرایند کلی حاکم بر فعل و انفعالات کره زمین و تأثیر و تأثرات این کره بین اجرام آسمانی و در نهایت بین کهکشان‌ها رخ می‌دهد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه تغییر اقلیم در ادوار مختلف زمین‌شناسی اتفاق افتاده است، اظهار کرد: ما به‌عنوان ساکنان این کره خاکی در بازه زمانی‌ای قرار گرفته‌ایم که تغییر اقلیم را تجربه می‌کنیم. دو مقوله اصلی زیر‌‌مجموعه تغییر اقلیم قرار می‌گیرند؛ یکی از آنها کم‌بارشی است و در این شرایط خشکسالی به وجود می‌آید. افزایش تغییر درجه حرارت و جابه‌جا‌شدن فصول از دیگر نتایج تغییر اقلیم است.
وی با اشاره به اینکه بیابان‌زایی یکی از عوامل متأثر از خشکسالی است، گفت: آمادگی در کشور ما در شرایط تغییرات اقلیمی دیر شروع شد. در حال حاضر تغییر اقلیم را به‌عنوان یک مقوله اثبات‌شده و واقعی پذیرفته‌ایم؛ بنابراین باید سمتوسوی همه سیاست‌گذاری‌ها به نحوی باشد که به این موضوع توجه شود. در کشوری که خیلی از مسائل در شرایط آستانه‌هاست، لازم است به نحوی حرکت کنیم که با حداقل خسارت بتوانیم کشور و مردم را از این بازه زمانی عالمانه و کاملا آگاهانه عبور دهیم که اقداماتی در کشور در این راستا انجام شده است.
سلاجقه ادامه داد: موضوع تغییر اقلیم کاملا به سازمان محیط زیست سپرده شده و مرجع ملی تغییر اقلیم این سازمان است؛ بنابراین هرگونه مراوده و مبادله با سایر کشورهای جهان در این زمینه، حتما در قالب این مرجع ملی باید انجام شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: طبق برنامه هفتم توسعه، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است هماهنگی بین دستگاه‌های مسئول و تأثیرگذار در دو بُعد اصلی فرهنگ‌سازی و سازگاری در زمینه موضوع تغییر اقلیم را محقق کند. خوشبختانه «هاب ملی و منطقه‌ای تغییر اقلیم» را در پژوهشکده محیط زیست و توسعه پایدار راه‌انداری کردیم و این هم‌گرایی‌ها در حال اتفاق‌افتادن است. تقریبا سمتوسوی سیاست‌های کلی نظام و رویکردهای میدانی دولت به این سمت است و همه تغییر اقلیم را به‌عنوان یک واقعیت پذیرفته‌اند.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره برنامه‌های پیش‌بینی‌شده برای سازگاری با تغییرات اقلیمی گفت: وضعیت گرد‌و‌غبار در خیلی از نقاط دنیا به گونه‌ای شده است که مردم زندگی را بدون این پدیده نمی‌توانند تجربه کنند؛ همان‌گونه که مردم شمال کشور بدون هوای شرجی نمی‌توانند زندگی را تجربه کنند و یکی از شاخص‌های آن منطقه است.
راه‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی
او تأکید کرد: دیگر نمی‌توانیم انتظارات سابق از طبیعت و بهره‌برداری از آن در شرایط نرمال و فراتر از نرمال را در وضعیت تغییرات اقلیمی داشته باشیم. سبک زندگی خود را برای سازگاری با تغییر اقلیم باید از منزل تا مدیریت کلان کشور، با توجه به کاهش منابع آبی، افزایش درجه حرارت، افزایش شدت بارش و محدودیت بارش برف مدیریت کنیم و خود را با شرایط کنونی سازگار کنیم. برای دستیابی به این هدف، هم در سیاست‌گذاری، هم در ارائه برنامه و هم در اجرا نباید کشت محصولات آب‌بر را داشته باشیم. علاوه بر آن دیگر از بین بردن تنوع زیستی معنا ندارد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اضافه کرد: از سوخت‌های پاک باید استفاده کنیم. علاوه بر آن، از منابع آب زیرزمینی به گونه‌ای استفاده شود که فرسایش به حداقل و بازسازی و احیای طبیعت به حداکثر برسد. نباید مانند شرایط نرمال از منابع آب و خاک و سوخت‌های فسیلی استفاده شود. همه این محدودیت‌ها چارچوب مسیر و سبک زندگی ما را شکل می‌دهند. با این کار می‌توانیم از تهدیدها فرصت بسازیم و سبک زندگی غیرمسرفانه در پیش بگیریم.
او در پاسخ به این پرسش که در شرایطی که مجموعه‌های مشابهی با عنوان ستاد ملی مقابله با گرد‌و‌غبار در سازمان محیط زیست و کارگروه مقابله با بیابان‌زایی در سازمان منابع طبیعی وجود دارد، آیا وجود یک مرجع واحد برای مقابله با بیابان‌زایی و گرد‌و‌غبار مؤثرتر نخواهد بود؟ گفت: این موضوع کاملا درست است. هدررفت سرمایه و موازی‌کاری در هر زمینه قابل پذیرش نیست، نه از لحاظ علمی، نه از لحاظ اقتصادی و نه از لحاظ صبر و حوصله مردم، اما برای تغییر برخی موارد حتما باید قانون تغییر کند؛ چون همه این ستادها و کارگروه‌ها پشتوانه قانونی دارند.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: لازم است در تنقیح قوانین دقت کرد و ریشه‌ای مسئله را حل کنیم. این کار زمان‌بر است و حتی ممکن است در عمر چهارساله یک دولت هم اتفاق نیفتد.
سلاجقه اضافه کرد: سازمان حفاظت محیط زیست یک دستگاه سیاست‌گذار، حاکمیتی–نظارتی، هماهنگ‌کننده و مطالبه‌گر است. در کارگروه، مقابله با گرد‌و‌غبار مطرح شده و وظیفه آن مهار پدیده است. ما حتما در زمینه سیاست‌گذاری‌ها، روش‌ها و تأمین اعتبارات ورود کرده و سعی می‌کنیم در راستای هم قرار بگیریم. حتما ظرفیت سایر دستگاه‌ها را به کار می‌گیریم، ولی در امور آنها مداخله نمی‌کنیم.
